De ziekte van Parkinson is een neurologische aandoening die wereldwijd meer dan 10 miljoen mensen treft. Het leidt tot onbedoelde en ongecontroleerde bewegingen zoals trillen, stijfheid en problemen met balans en coördinatie. De ziekte van Alzheimer is een progressieve neurologische aandoening die geheugenverlies, verwarring en uiteindelijk het verlies van zelfstandigheid veroorzaakt.
Een van de verrassende ontdekkingen is dat iets zo alledaags als koffie drinken het risico op het ontwikkelen van deze aandoeningen kan verlagen.
Wat is de ziekte van Parkinson?
Parkinson’s is een progressieve neurologische aandoening die vooral bewegingen beïnvloedt. Symptomen beginnen meestal geleidelijk en worden na verloop van tijd erger. De meest voorkomende symptomen zijn trillen in de handen, armen, benen, kaak of hoofd; stijfheid van de ledematen en romp; trage bewegingen; en problemen met balans en coördinatie. De ziekte wordt veroorzaakt door het afsterven van zenuwcellen in de basale ganglia, een hersengebied dat bewegingen reguleert.
Genetische en omgevingsfactoren
Hoewel de exacte oorzaak van Parkinson’s nog onbekend is, geloven de meeste onderzoekers dat een combinatie van genetische en omgevingsfactoren de ziekte triggert. Genetische mutaties kunnen iemand vatbaarder maken voor Parkinson’s, terwijl omgevingsfactoren zoals blootstelling aan pesticiden en hoofdtrauma’s ook een rol kunnen spelen. Deze factoren samen bepalen of en wanneer iemand Parkinson’s ontwikkelt.
Koffie als risicoreductie
Er is overtuigend bewijs dat koffie drinken het risico op het ontwikkelen van Parkinson’s kan verlagen. Studies tonen aan dat mensen die regelmatig koffie drinken minder kans hebben om de ziekte te ontwikkelen dan mensen die geen koffie drinken. Dit effect wordt toegeschreven aan cafeïne, de belangrijkste stimulerende stof in koffie.
Cafeïne
Cafeïne is een natuurlijk voorkomende stof die vooral bekend is vanwege de stimulerende effecten op het centrale zenuwstelsel. Het is een van de meest geconsumeerde psychoactieve stoffen ter wereld en wordt dagelijks door miljoenen mensen gebruikt om hun alertheid en energie te verhogen.
Cafeïne behoort tot de klasse van chemische verbindingen die bekend staan als methylxanthines. Het komt van nature voor in de bladeren, zaden en vruchten van verschillende planten, waaronder koffiebonen, theebladeren, cacaobonen en guaranabessen. De chemische formule van cafeïne is C8H10N4O2.
Wanneer cafeïne wordt geconsumeerd, wordt het snel opgenomen in de bloedbaan en bereikt het binnen 15 tot 45 minuten de hersenen. In de hersenen blokkeert cafeïne de werking van adenosine, een neurotransmitter die slaperigheid bevordert. Door deze blokkade verhoogt cafeïne de afgifte van andere neurotransmitters zoals dopamine en noradrenaline, die zorgen voor verhoogde alertheid en energie.
De aanbevolen maximale dagelijkse inname van cafeïne voor een volwassene is ongeveer 400 milligram, wat overeenkomt met ongeveer vier kopjes koffie. Voor zwangere vrouwen wordt een lagere inname aanbevolen, meestal niet meer dan 200 milligram per dag.
Voordelen van cafeïne
- Verbeterde alertheid en concentratie: Een van de meest bekende effecten van cafeïne is het vermogen om vermoeidheid te verminderen en de mentale alertheid te verhogen.
- Verhoogde fysieke prestaties: Cafeïne kan ook de fysieke prestaties verbeteren door de afbraak van vetzuren in vetweefsel te bevorderen en de beschikbaarheid van adrenaline te verhogen.
- Bescherming tegen ziekten: Studies hebben aangetoond dat regelmatige cafeïneconsumptie kan helpen om het risico op bepaalde ziekten, zoals Parkinson’s en Alzheimer, te verlagen.
Nadelen van cafeïne
- Slaapproblemen: Hoge doses cafeïne kunnen leiden tot slapeloosheid en verstoring van het slaappatroon.
- Verslaving: Langdurig gebruik van cafeïne kan leiden tot afhankelijkheid en ontwenningsverschijnselen zoals hoofdpijn, vermoeidheid en prikkelbaarheid.
- Verhoogde hartslag en bloeddruk: Cafeïne kan de hartslag en bloeddruk verhogen, wat risico’s kan opleveren voor mensen met hartproblemen.
Bevindingen
Een groot onderzoek volgde meer dan 100.000 mannen en vrouwen gedurende meer dan 10 jaar. In deze periode ontwikkelden 288 deelnemers Parkinson’s. Mannen die tot vijf koppen koffie per dag dronken, hadden een aanzienlijk lager risico op het ontwikkelen van de ziekte dan degenen die het minste koffie dronken. Bij vrouwen was de relatie tussen koffieconsumptie en Parkinson’s U-vormig, met het laagste risico bij een matige consumptie van één tot drie koppen koffie per dag.
Een eerdere studie volgde meer dan 8.000 Japans-Amerikaanse mannen gedurende 30 jaar. Van de deelnemers ontwikkelden 102 mannen Parkinson’s. Na correctie voor andere factoren zoals leeftijd, vonden onderzoekers dat deelnemers die geen koffie dronken twee tot drie keer meer kans hadden om Parkinson’s te ontwikkelen dan degenen die wel koffie dronken.
Recente studies hebben geprobeerd te begrijpen hoe koffie het risico op Parkinson’s verlaagt. Een studie gepubliceerd vorig jaar suggereerde dat cafeïneconsumptie helpt om de ontsteking die met Parkinson’s gepaard gaat te voorkomen. Cafeïne lijkt ook de hersencellen te beschermen tegen schade door giftige stoffen en stress.
Hoewel koffie duidelijke voordelen biedt in het verlagen van het risico op Parkinson’s, is het belangrijk om een balans te vinden. Hoge cafeïneconsumptie kan namelijk ook het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Daarom wordt aanbevolen om de cafeïne-inname te beperken, vooral voor mensen zonder genetische aanleg voor Parkinson’s.
Bevolkingsgroepen
Uit onderzoek blijkt dat bepaalde bevolkingsgroepen, zoals Aziaten, meer genetische predispositie voor Parkinson’s hebben. Voor deze groepen kan verhoogde cafeïneconsumptie extra belangrijk zijn. Een studie gepubliceerd in The Lancet toonde aan dat Aziatische populaties meer kans hebben om de genen te dragen die verband houden met Parkinson’s, wat suggereert dat zij meer baat kunnen hebben bij koffieconsumptie.
Beperkingen voor bestaande Parkinson’s patiënten
Ondanks het duidelijke bewijs dat cafeïne kan helpen om het risico op Parkinson’s te verlagen, is er geen bewijs dat koffie of cafeïne helpt om de symptomen te verminderen bij mensen die de ziekte al hebben. Een studie gepubliceerd in de Annals of Neurology dit jaar bevestigde dat cafeïne geen significant effect had op de symptomen van bestaande Parkinson’s patiënten.
Onderzoek naar cafeïne en Alzheimer
Verschillende studies hebben gesuggereerd dat cafeïneconsumptie geassocieerd kan zijn met een lager risico op de ziekte van Alzheimer. Deze onderzoeken richten zich op de effecten van cafeïne op de hersenen en het mogelijke mechanisme waarmee het de progressie van de ziekte kan beïnvloeden.
- Baltimore Longitudinal Study of Aging (BLSA): Deze studie vond dat hogere cafeïne-inname bij oudere volwassenen geassocieerd was met een lager risico op het ontwikkelen van dementie, inclusief de ziekte van Alzheimer.
- European Journal of Neurology: Een studie gepubliceerd in dit tijdschrift meldde dat mensen die drie tot vijf kopjes koffie per dag drinken, tot 65% minder kans hebben op het ontwikkelen van Alzheimer in vergelijking met mensen die weinig of geen koffie drinken.
- Dierstudies hebben aangetoond dat cafeïne het geheugen en de cognitieve functies kan verbeteren bij muizen die genetisch gemanipuleerd zijn om Alzheimer te ontwikkelen. Deze studies suggereren dat cafeïne de amyloïde plaques, die kenmerkend zijn voor Alzheimer, kan verminderen.
Mogelijk werkingsmechanisme:
- Ontstekingsremmende eigenschappen: Cafeïne heeft ontstekingsremmende eigenschappen die helpen om ontstekingen in de hersenen te verminderen, wat een rol speelt bij de ontwikkeling van Alzheimer.
- Blokkade van adenosine receptoren: Cafeïne werkt als een antagonist van adenosinereceptoren, wat kan helpen bij het verbeteren van de synaptische functie en het verminderen van neuro-inflammatie.
Hoewel er veelbelovende aanwijzingen zijn dat cafeïne het risico op Alzheimer kan verminderen, zijn er enkele belangrijke overwegingen:
- Heterogeniteit van studies: Niet alle studies komen tot dezelfde conclusies, en sommige hebben geen significante verbanden gevonden tussen cafeïneconsumptie en verminderd risico op Alzheimer.
- Balanseffecten: Terwijl cafeïne potentieel beschermend kan zijn, moet de consumptie ervan gematigd worden om de nadelen, zoals slaapproblemen en verhoogde bloeddruk, te vermijden.
- Individuele verschillen: Genetische factoren en individuele gevoeligheid voor cafeïne kunnen de effectiviteit en veiligheid van cafeïne als preventieve maatregel beïnvloeden.
[…] Meerdere onderzoeken wijzen uit dat regelmatige koffiedrinkers minder kans hebben op het ontwikkelen van neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson en Alzheimer. Wetenschappers hebben ontdekt dat de cafeïne in koffie het risico op Parkinson aanzienlijk kan verlagen, mogelijk omdat het beschermt tegen de afbraak van dopamine-producerende zenuwcellen. […]