Krijgen kinderen te snel het stempel ADHD?

[Admin]

Psycholoog en hoogleraar Orthopedagogiek Laura Batstra vindt dat te veel kinderen onnodig het label ADHD krijgen. Ouders en leerkrachten willen soms een label om pittig gedrag of tegenvallende schoolprestaties te verklaren, maar volgens Batstra biedt ADHD geen verklaring. Het is alleen een naam voor druk gedrag en concentratieproblemen. Het overbelaste onderwijssysteem en andere werkelijke oorzaken van problemen worden vaak over het hoofd gezien door misvattingen over ADHD. Batstra maakt zich zorgen dat kinderen die net wat meer aandacht of sturing nodig hebben en hierdoor in de problemen komen, nu hét probleem worden gemaakt. Het label ADHD blijft vaak hangen en kan negatieve gevolgen hebben op prestaties, gedrag en persoonlijkheid. Batstra raadt ouders aan om goed na te denken over een ADHD-test, omdat het label van invloed kan zijn op het volwassen leven van het kind.

Veel kinderen krijgen onnodig de classificatie ADHD, vindt psycholoog en hoogleraar Orthopedagogiek Laura Batstra. ‘Leerkrachten en ouders willen soms graag een label als ADHD voor een kind, maar dat geeft geen verklaring voor pittig gedrag of tegenvallende schoolprestaties.’

Eigenlijk viel het prof. dr. Laura Batstra van Rijksuniversiteit Groningen meteen op toen ze in 2010 in de kinderpsychiatrie ging werken. Kinderen kregen te snel een stempel. ,,Ik verwachtte kinderen met extreme problemen en gedragingen, maar tot mijn verbazing zag ik overwegend vrij ‘normale’ jonge cliënten. Ze hadden misschien hun ‘dingen’, maar niet iets waarvan ik kon zeggen dat het een stoornis of ziekte was.”

,,Toch waren ze allemaal geclassificeerd met allerlei psychische stoornissen, waaronder ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder, red.). En het advies na een ADHD-classificatie was medicatie, waarbij onterecht werd beweerd dat ADHD een tekort aan een stofje in de hersenen was.”

,,Na vijf jaar zegde ik mijn baan op en werkte ik met een aantal collega’s van de universiteit Druk & Dwars uit. Dit is een platform waarbij ouders en professionals voorlichting en handvatten krijgen om op een kindvriendelijke manier en zonder psychische labels energiek en eigenzinnig gedrag van een kind in goede banen te leiden, als dat nodig is.”

Geen verklaring, maar een naam voor druk gedrag
Volgens Batstra bestaan er nog steeds misvattingen over ADHD. ,,Waar ik me druk om maak, is dat veel kinderen naar mijn mening onnodig de classificatie krijgen. Leerkrachten en ouders willen soms graag een label als ADHD voor een kind, omdat ze denken dat het pittig gedrag of tegenvallende schoolprestaties kan verklaren.”

,,ADHD is echter geen verklaring, maar alleen een naam voor concentratieproblemen en druk gedrag. Als de diagnose gesteld is, weet je dus nog steeds niet waar het onrustige gedrag vandaan komt. Veel mensen, zelfs sommige professionals, denken dat ADHD een hersendefect is dat op een hersenscan te zien is en dat het concentratieproblemen en druk gedrag veroorzaakt.”

,,Door deze misvattingen worden de werkelijke oorzaken van problemen die het kind heeft, zoals ons overbelaste onderwijssysteem, vaak onderbelicht. Een zorgelijke kwestie, want het zijn juist de kinderen die net wat meer aandacht of sturing nodig hebben en hierdoor in de problemen komen.”

‘Van een label kom je niet meer af’
Volgens Batstra is het nu vaak zo dat kinderen die vastlopen in de maatschappij hét probleem worden gemaakt. ,,Leraren of ouders staan soms onder grote druk en lezen op veel plekken de misinformatie dat ADHD druk gedrag of leermoeilijkheden kan veroorzaken. En dus vragen ze een ADHD-test aan. Want dan kunnen ze er ‘iets’ mee.”

,,Je kunt je echter afvragen wat dat ‘iets’ is. Hoewel medicatie tegenwoordig minder vaak wordt voorgeschreven, slikt 1 op de 25 kinderen nog steeds ADHD-medicatie. Dit kan ervoor zorgen dat hyperactief gedrag op de korte termijn wordt onderdrukt, maar op de lange termijn zal het meestal niet helpen. Sterker nog: het brengt zelfs risico’s met zich mee, zoals groeivertraging of cognitieve problemen.”

,,Ook blijft het label vaak hangen. Het kind komt er dus niet makkelijk vanaf en dat kan ook weer van invloed op zijn volwassen leven hebben. Daarom raad ik ouders altijd aan goed na te denken over een ADHD-test. Want uiteindelijk is de belangrijkste vraag wat je kind eraan heeft.” Naar schatting waren er in 2021 281.100 mensen met ADHD-achtige symptomen bekend bij huisartsen, 127.000 daarvan betroffen nieuwe gevallen.

Er zijn verschillende wetenschappelijke onderzoeken die de mening van Batstra onderschrijven. Zo concludeerden onderzoekers aan de University of Würzburg recent dat het labelen van een kind negatieve gevolgen kan hebben op het gebied van prestaties, gedrag en persoonlijkheid. Ook Australisch onderzoek een jaar eerder liet geen positieve effecten van het classificeren zien.

Tips van Laura Batstra voor ouders met een kind dat druk, onoplettend of impulsief gedrag vertoont
1. Zorg voor jezelf. Dit is vaak het eerste wat erbij inschiet in veeleisende opvoedingssituaties, maar wat wel van groot belang is. Want hoe beter je zelf in je vel zit, hoe makkelijker het is om rustig op een kind te reageren en om druk gedrag te incasseren.

2. Vertel je kind verder niet alleen wat niet mag, maar vooral ook wat wél. Zeg bijvoorbeeld: schop maar even tegen de garagedeur als je boos bent. Of ren de trap vier keer op en neer als je je energie kwijt moet.

3. Stel je verwachtingen bij. We denken soms dat opvoeden alleen maar leuk hoort te zijn, maar voor de meeste ouders is het regelmatig een worsteling. En last but not least: trek je niet te veel aan van oordelen vanuit je omgeving. Als andere ouders jou of jouw kind willen bekritiseren, dan is dat hun probleem en moeten ze aan hun eigen begrip en tolerantie gaan werken.

Renée Brouwer / AD

[Marcel]

Ditto voor heel veel 'aandoeningen' die op dit forum worden besproken.