Pagina 1 van 1

Autistisch? Daar ben ik te sociaal voor

Geplaatst: 05 jul 2022 09:49
door Admin
Dat ze autisme had, geloofde Marijn Helms eerst niet. Ze vond zichzelf te empathisch en te sociaal – eigenschappen die niet bij autisme pasten, dácht ze. Maar zoals dat gaat met vooroordelen: die klopten niet. Ze neemt er vier onder de loep.

Afbeelding

Ik heb al heel mijn leven autisme, maar weet het pas sinds mijn 22ste. Nadat ik de diagnose had gekregen, werd ik me elke dag bewuster van de stereotypen en vooroordelen die over deze spectrumstoornis bestaan en ook bij mij leven. Stereotypen waaraan ik lang niet altijd voldoe, en toch ben ik autistisch. Waar komen de mythes over autisme vandaan? En wat is er waar?

1. AUTISTISCHE MENSEN ZIJN NIET SOCIAAL
Toen mijn psycholoog voorstelde om me te laten testen op autisme, schudde ik mijn hoofd. Ik, autistisch? Dat kon niet – ik ben toch veel te sociaal! Het beeld dat ik had van mijzelf (spontaan, extravert, soms sociaal onhandig) paste niet bij mijn beeld van iemand met autisme. Ik dacht aan een verlegen, introvert persoon, die het liefst alleen is of zich omringt met vaste mensen. Sommige mensen met (of zonder) autisme zullen zichzelf daarin vast herkennen, maar ik niet.

Autisme is een informatieverwerkingsstoornis, wat simpelweg betekent dat mensen op het spectrum informatie, zoals lichaamstaal en manier van praten, anders verwerken dan ‘neurotypische’ mensen (zie kader). Prikkels kunnen bijvoorbeeld harder binnenkomen, waardoor situaties met veel geluid, interactie en aanraking vermoeiend zijn. Daarom maken sommige autistische personen minder oogcontact, of houden ze niet van fysiek contact. Maar dat verschilt per persoon. Zo komt bij sommige mensen selectief mutisme voor1, zijn anderen (erg) verlegen of, zoals ik, juist extravert. Dat iemand op een andere manier op prikkels reageert, betekent niet dat diegene niet kan genieten van interactie of niet sociaal kan zijn. Is het asociaal als iemand geen oogcontact maakt, als dat betekent dat diegene het gesprek daardoor makkelijker kan volgen?

Een van de criteria van autisme in de DSM-5 gaat over sociale interactie. Er staat dat autistische mensen tekorten hebben op dit gebied. Dat betekent dus niet dat mensen met autisme niet sociaal zijn, maar dat ze meer moeite hebben met sociale situaties. Voor sommige mensen met autisme kan dat betekenen dat ze minder sociaal zijn, maar er zijn ook genoeg neurotypische mensen die niet sociaal zijn. Wat we ‘sociaal gedrag’ noemen, is bovendien bepaald door neurotypische mensen. En het gedrag van autistische personen past niet altijd in die norm. Dat maakt hen niet asociaal, maar ánders sociaal.

2. AUTISTISCHE MENSEN ZIJN BUITENGEWOON INTELLIGENT
Als ik films en series moet geloven, zijn autistische mensen op één gebied uitzonderlijk ontwikkeld. Denk aan Raymond uit de film Rain Man (1988) of Dr. Shaun Murphy uit de Netflix-serie The Good Doctor (2017-heden). Maar die eigenschap blijkt bij het savantsyndroom 3te horen, dat bij ongeveer 10 procent van de autistische bevolking voorkomt, en daarnaast bij mensen met andere neurologische aandoeningen.

In werkelijkheid is autisme niet gebonden aan een IQ, en het komt voor bij elk intelligentieniveau. De meeste autistische mensen in Nederland hebben een gemiddelde of bovengemiddelde intelligentie. Wel heeft 30 procent van de mensen met autisme een verstandelijke beperking, wat meer is dan onder neurotypische mensen. Dit alles betekent niet dat mensen met autisme óf een verstandelijke beperking hebben óf genieën zijn.

3. AUTISTISCHE MENSEN ZIJN COMPUTERNERDS MET WISKUNDEKNOBBELS
In de ICT-sector wordt openlijk gevraagd naar autistische computerspecialisten en er zijn speciale leertrajecten tot IT-expert voor autistische mensen. Daar is op zichzelf niets mis mee, maar in andere sectoren bestaan dat soort projecten niet, iets waar de zelf autistische Nienke Posthuma zich over uitsprak in Trouw. Niet alle autistische mensen zijn computerspecialisten; een interesse of talent in computers is niet inherent aan autisme.

Mijn cijferlijst van de middelbare school laat dat ook zien: in vakken als natuur- en scheikunde haalde ik consistent onvoldoendes, maar in talen en geschiedenis blonk ik juist uit.

Wat wél waar is, is dat mensen met autisme bovengemiddeld vaak een speciale interesse of preoccupatie hebben, ook wel ‘fixatie’ genoemd. Vaak is er een onderwerp waar zij veel over weten en graag over vertellen. Ten onrechte wordt gedacht dat dit in het bijzonder zaken als computers, astronomie of treinen betreft. Zelfs de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie noemt deze interesses in de beschrijving van autisme op haar website. Maar deze fixaties kunnen op van alles betrekking hebben, ook op niet-bèta of atechnische gebieden. Taal, muziek, films, een bepaalde boekenreeks, mythologie (in mijn geval), paarden, et cetera.

4. AUTISTISCHE MENSEN ZIJN NIET EMPATHISCH
Dat stigma vind ik misschien wel het moeilijkste. Na mijn diagnose en mijn acceptatie daarvan, kon ik mijzelf moeilijk verenigen met het vooroordeel rond autisme en empathie. Autistische mensen hebben geen compassie, kunnen zich niet verplaatsen in anderen, zijn koel en afstandelijk – tenminste, dat dacht ik. En daar herkende ik mezelf totaal niet in.

Psychologen hebben zich meer dan eens gebogen over het empathische vermogen van mensen met autisme. Ze kwamen tot de meest uiteenlopende theorieën. Zo is er de theory of mind, het vermogen om je iets voor te stellen bij de gevoelens, ervaringen of ideeën van iemand anders. Hiervan wordt verondersteld dat dit bij mensen met autisme minder ontwikkeld is, waardoor ze zich minder goed of helemaal niet kunnen inleven in anderen. Deze theorie is echter al meer dan dertig jaar oud, en uit recenter onderzoek blijkt dat autistische kinderen wel degelijk empathie voelen en meeleven met anderen. Waar ze tegenaan lopen is de vraag hoe ze hun gedrag daarop moeten aanpassen en wat de juiste reactie is.

Uit ander onderzoek bleek dat de moeite die sommige mensen hebben met empathie niet door autisme komt, maar door alexithymie. Wie deze persoonlijkheidstrek heeft, vindt het lastig om de eigen emoties of die van een ander te begrijpen en benoemen. Dat hoeft niet te betekenen dat mensen met alexithymie niets geven om de emoties van anderen of zichzelf; ze hebben alleen moeite die te begrijpen. Alexithymie komt volgens dit onderzoek voor bij de helft van de autistische mensen en bij 10 procent van niet-autistische mensen.

Het kostte me moeite mijn autismediagnose te aanvaarden, doordat ik me niet herkende in alle vooroordelen die ik had over de stoornis. Zolang we bovenstaande stereotypen blijven herhalen en deze eigenschappen blijven zien als inherent aan autisme, kunnen we autisme niet goed begrijpen en herkennen. Inmiddels weet ik dat, hoewel ik afwijk van de stereotype ‘autist’, ik nog steeds, en niet minder, autistisch ben.

Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 5 maart 2020.

https://www.oneworld.nl/lezen/opinie/au ... iaal-voor/

Re: Autistisch? Daar ben ik te sociaal voor

Geplaatst: 09 jul 2022 17:24
door MARCDC
Je zou het haast gaan denken.
Ik ben getrouwd, nu al 22 jaar, en dat loopt prima.
Twee kinderen, flinke dochter van 20 en een zoon van 17.
Ik heb een goede vriend, een collega van een vorig werk, waar ik nog regelmatig mee afspreek, zo eens om de twee maanden. We slagen er nu al enkele jaren in om het gesprek op gang te houden, wat een goed teken is.

Ik heb echt wel een behoefte aan 'een praatje maken', ik herken duidelijk bij mezelf dat ergens bij horen stress verlaagt, het idee dat je bepaalde info krijgt die je anders zou missen.

Wel gedraag ik me in dat contact meer als een kat, ik lig er graag bij als het er allemaal wat rustig en gemoedelijk aan toe gaat, maar krijg kromme tenen als er teveel gekissebis is.

Re: Autistisch? Daar ben ik te sociaal voor

Geplaatst: 01 aug 2022 11:36
door luigi_L
Ik kon me in mijn tienerjaren nooit vinden in de standaard symptomen van autisme, dus het was voor mij dan ook een grotendeels vergeten diagnose. Maar nadat ik de autismegemeenschap zelf opzocht, is mijn kijk hierop 180° gedraaid. Het is dikwijls zo dat kenmerken een vereenvoudiging zijn van de werkelijkheid, maar nuance maakt ze herkenbaar. Veel andere zaken zijn verouderde theorieën die ondertussen zijn ontkracht—een typische bron van misinformatie, niet alleen in de psychologie.

Re: Autistisch? Daar ben ik te sociaal voor

Geplaatst: 01 aug 2022 12:40
door Admin
Herkenbaar. Vroeger wel eens een boek gelezen over autisme en daarin herkenning gevonden, maar ook 'maar zó erg heb ik het dan weer niet.' En, 'maar wat heb ik dan wél?'