De Rol van Genetica en Diagnostische Ontwikkelingen

[Admin]

Intellectuele beperking (ID) en autismespectrumstoornissen (ASS) zijn neurologische aandoeningen die vaak samen voorkomen en kinderen vanaf de geboorte treffen, waarbij ze invloed hebben op hun cognitie en aanpassingsvermogen. Sociale interactie en communicatievaardigheden zijn ook ernstig aangetast bij ASS. Bijna 1-3% van de bevolking wordt getroffen en naar schatting wordt ongeveer 30% van de intellectuele beperkingen en autisme veroorzaakt door genetische factoren. Het doel van dit overzicht is om monogene aandoeningen samen te vatten die gekenmerkt worden door intellectuele beperking en/of autisme waarvoor de oorzakelijke genen geïdentificeerd zijn.

Om monogene ID/ASS-aandoeningen te identificeren, hebben we gebruik gemaakt van PubMed en andere NCBI-databases. Veel van deze genen bevinden zich op het X-chromosoom (meer dan 150 van de 900 X-gebonden eiwitcoderende genen), maar naar schatting zijn er minstens 2000 menselijke genen betrokken bij ID/ASS. We hebben 174 genen geselecteerd (64 X-gebonden en 110 autosomaal) voor een Next Generation Sequencing (NGS) panel om patiënten met ID en/of ASS te screenen, nadat het fragiele X-syndroom en significante kopieaantalvarianten zijn uitgesloten.

Een nauwkeurige klinische en genetische diagnose is essentieel voor de precieze behandeling van deze aandoeningen, maar vanwege hun genetische heterogeniteit blijven de meeste gevallen ongediagnosticeerd. Next-generation sequencing-technologieën hebben de identificatie van nieuwe genen die verband houden met intellectuele beperking en autisme aanzienlijk verbeterd, wat uiteindelijk heeft geleid tot de ontwikkeling van betere behandelingsmogelijkheden.

Intellectuele beperking en Autisme Spectrum Stoornissen

Intellectuele beperking (ID), voorheen bekend als "mentale retardatie", is een belangrijk volksgezondheidsprobleem. Het wordt gekenmerkt door aangeboren tekorten in intellectuele functie en aanpassingsgedrag, wat invloed heeft op de sociale interactie, evenals de mentale en praktische vaardigheden van getroffen individuen. ID kan "geïsoleerd" of "syndromisch" zijn wanneer patiënten een opvallend uiterlijk, specifieke fysieke kenmerken en/of een abnormaal groeipatroon hebben. Veel genetische en omgevingsfactoren kunnen een intellectuele beperking veroorzaken. Veelvoorkomende (maar potentieel te voorkomen) oorzaken van ID zijn jodiumtekort en ondervoeding, die miljoenen mensen wereldwijd treffen. Prenatale infecties of blootstelling van de moeder aan giftige stoffen (waaronder alcohol, nicotine en verschillende teratogene geneesmiddelen) kunnen ook leiden tot ID. Bovendien kunnen complicaties tijdens de bevalling, zoals zuurstoftekort, traumatisch hersenletsel en vroeggeboorte, ook bijdragen aan de ontwikkeling van ID.

Autismespectrumstoornissen (ASS) zijn een andere groep neurologische aandoeningen die zich kenmerken door beperkingen in sociale interactie, communicatie en repetitieve gedragspatronen. ASS varieert sterk in ernst en symptomen, waarbij sommige individuen milde beperkingen ervaren en anderen ernstige functionele beperkingen hebben. Genetische factoren spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van ASS, waarbij schattingen aangeven dat genetica verantwoordelijk kan zijn voor ongeveer 80% van de gevallen.

Rol van Genetica bij ID en ASS

De rol van genetica bij zowel ID als ASS is goed erkend. Verschillende genen zijn geïdentificeerd die verband houden met deze aandoeningen, en onderzoek op dit gebied is voortdurend in ontwikkeling. Bijvoorbeeld, het fragiele X-syndroom, veroorzaakt door mutaties in het FMR1-gen, is de meest voorkomende oorzaak van erfelijke intellectuele beperking en heeft ook verband met ASS. Andere genetische syndromen, zoals het syndroom van Down, het syndroom van Angelman, het syndroom van Rett en het tubereuze sclerose-complex, hebben ook geassocieerde intellectuele beperking en/of ASS.

Next-generation sequencing (NGS) technologieën hebben een revolutie teweeggebracht in het genetisch onderzoek naar ID en ASS. Deze technieken stellen onderzoekers in staat om snel grote aantallen genen te screenen en zeldzame genetische varianten te identificeren die verband houden met deze aandoeningen. Dit heeft geleid tot de ontdekking van nieuwe genen en pathogene varianten die betrokken zijn bij ID en ASS.

Diagnostische ontwikkelingen en behandelingsopties

Een nauwkeurige diagnose is essentieel voor het begrijpen van de onderliggende oorzaken van ID en ASS, evenals het bieden van gepaste behandelingen en ondersteuning. Genetische testen, waaronder NGS-panelen en exoomsequencing, worden steeds vaker gebruikt om patiënten te screenen op genetische varianten die verband houden met ID en ASS. Deze tests kunnen helpen bij het identificeren van specifieke genetische mutaties die verantwoordelijk zijn voor de aandoening, waardoor een gerichtere behandeling mogelijk wordt.

Behandelingsmogelijkheden voor ID en ASS zijn multidisciplinair en richten zich op het verbeteren van de cognitieve, communicatieve en gedragsmatige vaardigheden van individuen. Vroege interventies, waaronder gedragstherapie, spraaktherapie en speciaal onderwijs, kunnen significant bijdragen aan de ontwikkeling en het welzijn van individuen met ID en ASS. Daarnaast kunnen medicijnen soms worden gebruikt om specifieke symptomen te behandelen, zoals hyperactiviteit of angst, maar er is geen medicijn dat deze aandoeningen volledig geneest.

Het begrijpen van de genetische basis van ID en ASS blijft een actief en groeiend onderzoeksgebied. Door verder onderzoek hopen wetenschappers meer inzicht te krijgen in de complexe genetische mechanismen achter deze aandoeningen en nieuwe behandelingsopties te ontdekken om het leven van mensen met ID en ASS te verbeteren.

[Druppie]

Dit geldt ook voor het in bovenstaand stuk niet vermelde 22q11 deletie syndroom.