Het is er niet van gekomen en het komt er ook niet van. Wel bijzonder, een paard met Tourette... En castratie schijnt te helpen.
In mijn boek "Huisdieren op de Bank" bespreek ik verschillende psychologische en psychiatrische aandoeningen die ik in de loop der jaren heb ontdekt bij zowel dieren als mensen. Maar het vinden van een paardelijke versie van het syndroom van Tourette was de meest onverwachte ontdekking van allemaal.
De ontdekkingsreis begon met een autorit om een Arabische hengst te zien die volgens zijn eigenaar zeer vreemd gedrag vertoonde. Het paard, Migdol, draaide af en toe in strakke cirkels, probeerde soms in zijn eigen flank te bijten of maakte plotselinge neerwaartse bewegingen van zijn hoofd en nek alsof hij iets van zijn borst af wilde slaan. Het leek alsof hij tijdens deze plotselinge aanvallen werd aangevallen door bijtende vliegen en zijn best deed om ze af te weren - maar er waren geen vliegen in de buurt. Dit soort "aanvallen" kon wel twintig keer per uur voorkomen, en tussendoor rook hij veel en inspecteerde hij de omgeving van de stal of arena waarin hij zich bevond.
Nadat we Migdol in actie hadden gezien in zijn eigen stal, regelden we dat hij een paar dagen naar ons grote dierenziekenhuis zou worden gebracht voor gedetailleerdere observaties en om te kijken of we een behandeling konden bedenken. Meteen nadat hij uit de trailer was gekomen, merkten we enkele andere vreemde gedragingen op. Ten eerste had hij duidelijk problemen met drempels en weigerde hij of steigerde hij op zijn achterbenen bij het oversteken van overgangen tussen twee verschillende oppervlakken. Zijn reactie was zo plotseling en heftig dat hij tijdens een keer steigeren een schouder van een student ontwrichtte. Het was een pijnlijke les voor de student om te leren dat je de leidsel moet loslaten als een paard steigert. We zijn niet opgewassen tegen de pure kracht van een paard.
Een andere observatie was dat hij vaak uithaalde met zijn voor- en achterbenen, vooral nadat hij wat mest had geroken.
Tijdens een studie waarin het gedrag van Migdol grotendeels werd beteugeld na behandeling met een opioïdantagonist, raakte hij buiten controle toen we (opzettelijk) een merrie in haar bronstigheid langs zijn stal leidden.
Vastbesloten om meer te weten te komen over dit raadselachtige gedrag, deden we een landelijke enquête bij 57 paarden met dezelfde aandoening en overwogen we de resultaten. Zie: http://europepmc.org/abstract/med/8014092. We ontdekten dat het verschillende rassen trof, zowel mannelijke als vrouwelijke paarden (hoewel het voornamelijk een fenomeen was bij mannetjes), dat de aandoening begon op 18 maanden leeftijd, vaak verbeterde door castratie en reageerde op antipsychotische medicatie. In een latere interne studie kwamen we paarden tegen die vreemde blafgeluiden maakten, die ik "gegrom" noemde. Met deze aanvullende bevindingen en de duidelijke fysieke uiting van de aandoening begonnen we twee en twee bij elkaar op te tellen. We zouden te maken kunnen hebben met een paardelijke versie van het syndroom van Tourette.
Het syndroom van Tourette ontwikkelt zich bij mensen op jonge leeftijd. Het treft voornamelijk mannen, gaat gepaard met motorische tics (vaak schokken van het hoofd, de nek of de schouders) en kan zich uiten als snuffelen aan of aanraken van objecten, springen, buigen of draaien. Vocale tics omvatten snuiven, grommen of blaffen. Enkele van de meest dramatische en beperkende tics zijn plotselinge bewegingen die leiden tot zelfbeschadiging. De overeenkomsten met de paardelijke aandoening zijn opmerkelijk.
Een van de paarden in onze studie van 57 paarden - Pepper Belle, een kwart paardenmerrie - woonde redelijk dicht bij ons op de diergeneeskundige school. Zijn eigenaar was onder de indruk van de analogie met het syndroom van Tourette en voelde de behoefte om verder te gaan. Hij wilde contact opnemen met de TS Foundation om te zien of "Pepper" mogelijk interessant voor hen zou zijn als educatieve gelegenheid voor kinderen. Zijn idee was dat Pepper misschien een gedragsprobleem had, maar wel een winnaar was op de renbaan. De TS Foundation was geïnteresseerd en we ontmoetten elkaar op zijn boerderij om onze opties te bespreken.
Het resultaat van zijn vastberadenheid was een reeks schoolbezoeken waarbij Pepper in volle glorie werd getoond, een sulky rond de atletiekbaan van de middelbare school trok met een jockey in vol ornaat aan de teugels. Vervolgens gingen we naar het auditorium waar video's werden getoond van Pepper die race na race won, gevolgd door momenten waarop ze (figuurlijk) draaide en schreeuwde in haar stal. Een persoon met TS zou dan het publiek toespreken, net als een leider van de TS Foundation. De studenten begrepen de boodschap en vonden de hele presentatie geweldig.
Een van de resultaten van deze bijeenkomst was dat de TS Foundation instemde met financiering van een onderzoek om te onderzoeken welke medicijnen kunnen worden gebruikt om TS te behandelen in ons paardenmodel. We voerden het onderzoek uit op de diergeneeskundige school en bevestigden dat 1) er geen medische verklaring was voor het gedrag (we hebben alles onderzocht) en 2) dat paarden met de paardelijke versie van TS op een vergelijkbare manier reageren als mensen met TS. We deden zelfs enkele nieuwe bevindingen - waaronder het voordeel dat we zagen bij het gebruik van hoge doses opioïdantagonisten voor de behandeling - waarvan we hoopten dat het zou leiden tot een andere behandeloptie voor patiënten met TS.
Het syndroom van Tourette is slechts een van de verschillende dierlijke versies van psychologische of psychiatrische aandoeningen bij mensen die ik illustreer en bespreek in mijn boek. De boodschap is dat dieren veel op ons lijken wat betreft mentale aandoeningen die hen kunnen treffen. Net zoals dierenartsen veel kunnen leren over de behandeling van gedragsstoornissen bij hun patiënten door equivalenten bij mensen te bestuderen, kunnen psychologen en psychiaters veel leren over de onderliggende biologie van dergelijke aandoeningen door dieren te bestuderen. Er valt meer te begrijpen over de basiswerking van dergelijke aandoeningen dan momenteel blijkt uit de talloze gemanipuleerde knaagdiermodellen. Spontaan optredende gedragsproblemen bij dieren zijn veel nauwer verwant aan hun menselijke equivalenten dan welk kunstmatig model dan ook. Het is tijd dat psychologen en psychiaters openstaan voor deze gedachte. Om af te sluiten is het duidelijk dat er slechts één geneeskunde is en dat we moeten leren van gedeelde aandoeningen.