Onze maatschappij ziet stotteren als een spraakgebrek. Dat woord zegt alles

[Admin]

Wouter van Hooydonk studeerde af als filosoof aan de UAntwerpen. Hij bereidt zich voor op een doctoraat over de rol van sociale relaties en structuren in cognitieve processen.

Vorige week verbood het parlement conversietherapie. Interventies die bedoeld zijn om iemands genderidentiteit, -expressie of seksuele oriëntatie te veranderen of onderdrukken, kunnen vanaf nu bestraft worden met een boete of gevangenisstraf. Dat is een mijlpaal, maar laten we vooral niet te lang op onze lauweren rusten. Veel andere ingrepen die bedoeld zijn om iemands manier van in de wereld staan te veranderen of te onderdrukken zijn nog steeds legaal. Meer nog, ze vormen een bloeiende praktijk die we maatschappelijk waarderen en zelfs subsidiëren. Laat me dat even toelichten met een voorbeeld dat ik zelf elke dag leef: stotteren.

Onze maatschappij ziet stotteren als een spraakgebrek. Dat woord zegt alles. Vloeiende sprekers zijn de norm, stotteraars een te betreuren afwijking die we met goedbedoelde ondersteuning en therapie zo veel mogelijk moeten remediëren. We vieren stotteraars die zich niet laten kisten door hun ‘handicap’ en die er na jarenlang oefenen in slagen om zich tijdens publieke optredens te maskeren als vloeiende sprekers, zoals president Biden. Stotteraars krijgen goedbedoelde ‘complimenten’ zoals “zo moedig dat je ondanks je stotteren toch het woord neemt”. Onze woorden worden vaak voor ons aangevuld. Soms uit misplaatste hulpvaardigheid, soms omdat het vooruit moet gaan en de luisteraar weigert verantwoordelijkheid te nemen voor zijn ongemak of ongeduld. Hoe dan ook, de boodschap is duidelijk. Stotteren is een slechtere, gehandicapte manier van spreken die je in de mate van het mogelijke moet overwinnen. Niet iets dat er gewoon mag zijn.

Stotteren vanzelfsprekend (pun intended) wegzetten als negatief ligt vanuit neurodiversiteit steeds meer onder vuur. Neurodiversiteit is zowel een manier van denken als een brede beweging van en voor neurologische minderheden, die de verschillende manieren waarop mensen zich psychologisch en cognitief ontwikkelen wil vieren in plaats van bestrijden. Vanuit die optiek zijn niet de stotteraar en zijn spraak het probleem. Wel de maatschappij die stotteren als een gebrek ziet in plaats van als een andere expressie van mens-zijn, met eigen voor- en nadelen. Zo denk ik als stotteraar dat ook niet-stotteraars wel eens profijt zouden kunnen hebben bij een gedwongen interruptie van de routineuze handeling die spreken voor hen is.

De neurodiverse redenering gaat ook op voor andere ‘ontwikkelingsstoornissen’ zoals autisme, ADHD of dyscalculie. We moeten stoppen met die als een stoornis te zien, en vragen stellen bij behandelingen die de neurodiverse persoon willen bekeren tot de neurotypische norm, hoe goedbedoeld ook. Stotterende kinderen leren om anders te spreken. Autisten dwingen om anderen in de ogen te kijken. Jongeren Rilatine geven om hen te doen passen in op fabrieken gemodelleerde scholen. Voor veel neurodiversiteitsactivisten is het onderdrukking vermomd als hulp. Wanneer we verschil niet als een probleem zien maar als diversiteit om trots op te zijn, krijgt wetenschappelijk onderzoek naar methoden om pakweg autisme of stotteren te ‘genezen’ al helemaal een smerig eugenetisch geurtje.

Ik pleit er niet voor om stottertherapie per direct te verbieden. In een samenleving die neurodiversiteit nog niet omarmt, is je leren aanpassen aan een intolerante maatschappij nodig. Ik volg zelf logopedie. Wel is het verbod op een vorm van conversietherapie een goede aanleiding om stil te staan bij de volgende vraag. Tot 1973 werd homoseksualiteit door psychologen als een stoornis gezien, te behandelen met bijvoorbeeld elektroshocktherapie. Daar kijken we nu met onbegrip en afkeuring op terug. Hoe konden we ooit zo intolerant zijn. Hoe kon onze maatschappij het medisch-psychologische apparaat gebruiken voor de onderdrukking van mensen die gewoon op een andere manier mens zijn. Anno 2023 ziet de Vlaamse Vereniging voor Logopedisten stotteren nog steeds als een stoornis waarbij het cruciaal is om zo vroeg mogelijk in te grijpen. Hoe zullen we daar over vijftig jaar op terugkijken?

https://www.demorgen.be/meningen/onze-m ... ~bd766b8a/