Hoogbegaafdheid en dyslexie kunnen elkaar maskeren

[Admin]

“Daar heb ik geen tijd voor!” Stel je voor dat je naar een huisarts gaat met je klacht. Hij mist de juiste diagnose waardoor hij je niet verwijst naar de specialist. Je gaat er vanuit dat de arts of welke andere zorgverlener ook, de vakliteratuur bijhoudt. Dat de misdiagnose niet het gevolg is van niet bijgehouden vakliteratuur met de reden: “Daar heb ik geen tijd voor!” Onbestaanbaar, maar het zal je toch maar gebeuren…

Daar heb ik geen zin in
“Daar heb ik geen zin in.” Een variant erop. “Dan máák je maar zin.” Ben ik de enige die dat antwoord vroeger als kind thuis te horen kreeg? Het ging vast over mijn eigen slaapkamer opruimen, de tafel dekken of een ander heel normaal taakje dat je als gezinslid op je nam. Net zoïets als daar heb ik geen tijd voor?

Daar heb ik geen tijd voor
“Daar heb ik geen tijd voor (gehad).” Je weet mijn antwoord al op deze opmerking… Het zal je maar gebeuren en… helaas het gebeurt!

Professor Tessa Kieboom
Waar ik die opmerking ook hoorde? Tijdens een meer dan boeiend interview* van een bevlogen leraar Engels/ muziek uit Hellevoetsluis met de Vlaamse professor Tessa Kieboom. Hij berekende even hoe op zijn middelbare school er al makkelijk een klas vol hoogbegaafde leerlingen zit als twee procent van de bevolking hoogbegaafd is. Voor hem onder andere de reden om zijn collega’s te stimuleren om een informatief boek van deze professor te lezen. Maar:

“Daar heb ik geen tijd voor”
Het zal jouw kind zijn, waarvoor geen tijd is! In zijn berekening wel dertig kinderen! Een klas vol! Hoeveel heb je er dan gemist als je niet weet waar je op moet letten? Hoeveel leerlingen geef je dan gemakkelijk een verkeerd etiket omdat ze geen intellectuele uitdaging vinden bij wat hen wordt aangeboden? Daarover ging onder andere dat meer dan interessante interview en ik ga die link* met veel informatie zeker doorgeven aan al die mensen die op mijn pad komen. Ook ik heb verhalen gehoord over het onterechte etiket ‘desinteresse, luiheid, de puberteit…’

Hoogbegaafdheid in de negentiger jaren
In de jaren negentig kwam dit onderwerp op mijn pad en helaas… er was nog zo weinig over dit onderwerp bereikbaar. Als hulpverlener of als ouder de zoekterm ‘hoogbegaafdheid’ intoetsen, is niet direct de meest vanzelfsprekende keuze. Al helemaal niet als er op school concentratieproblemen worden gesignaleerd of storend gedrag in de klas. En dan blijkt er in dat interview ook nog die toevallige gemeenschappelijke stimulator! Mijn interesse neemt nog meer toe.

Haar mentor om te promoveren bleek de schrijver van het boek dat ik destijds bij toeval tegenkwam. Uitgerekend dát boek zette mij als betrokkene op het juiste spoor!
“Daar heb ik geen tijd voor?” “Daar máák ik tijd voor!” Hoe opgelucht en blij kun je zijn als eindelijk de vinger op de zere plek gelegd kan worden?

Mindset wijzigen
Herkenbaar was daarom deze ’tijd’ ervaring van die meer dan bevlogen leraar. Een leraar waarvan je zou willen dat elke onderwijsgevende diezelfde ‘mindset’ heeft.
Herkenbaar omdat ook ik merk dat de animo om inzicht te krijgen in wat dyslexie wérkelijk is en hoe je daar gepast mee omgaat in het onderwijs wel méér zou mogen, nee zou móeten zijn! Tijd mag nooit de reden zijn om kennis te missen. Daarom ook mijn onbegrip voor het excuus en jezelf op die manier als professional onthouden van belangrijke informatie. Hoe willen docenten en hulpverleners later herinnerd worden door leerlingen/hulpvragers? De persoon die hen niet zag of degene die er heel erg toe deed? Die hen in de steek liet of degene die een baken was in hun zoektocht?

Professional zijn betekent bijhouden van je vak
Geen tijd voor een boek? Maar… dat hoort toch tot ieders taak als professional? Dat heet toch vakliteratuur bijhouden? Hoe kan een docent van een basis- of voortgezet onderwijs verwachten dat leerlingen (meer) gaan lezen als ze zelf hun vakinhoudelijke lectuur niet lezen?

Fascinerend interview over hoogbegaafdheid zonder die ene diagnose
En dan toch… Als ik mag vertellen wat ik in dit fascinerende interview nog miste? Ik kan er niet omheen, omdat ik er vaak mee te maken heb. Als je zijn berekening volgt en daarnaast weet dat er zeker drie procent van de bevolking dyslexie heeft… Op die middelbare school anderhalve klas?

We missen er veel met de dubbele diagnose
Hoeveel hoogbegaafde leerlingen met dyslexie zitten er dan op die school? Een vraag voor mijn Bèta thuisfront om er een kansberekening op los te laten. Hun onafhankelijke objectieve uitkomst was zo gering, dat ik daar niet in geloofde. Waarom niet? Omdat ik alleen al in mijn praktijk zoveel (hoog)begaafde scholieren heb gezien die bij toeval uiteindelijk een diagnose dyslexie kregen en dan zijn we er nog niet… want:

Maskeren en zo onopgemerkt blijven
In mijn boek** schreef ik al over het verschil in gedrag tussen meisjes en jongens die hoogbegaafd zijn. Het opmerken wat er werkelijk aan de hand is, is door ander gedrag soms al een puzzel. Het gedrag van meisjes bijvoorbeeld, maar dat lees je in mijn boek.

• Is het kind wel sociaal en emotioneel trager (in verhouding tot het cognitieve functioneren) en krijgt het zo een onterecht etiket waar profesor Kieboom in het interview over spreekt?
• Is die ongeïnteresseerdheid er vanwege de te makkelijke leerstof, het niet op dezelfde kennisgolflengte zitten met klasgenootjes of door een aandachtsprobleem?

De bekende vooroordelen
En… hoe zit het met de vooroordelen als je toch zó slim bent, maar:

• ‘rare’ spellingfouten maakt?
• niet vlot leest?
• die eenvoudige vocabulaire toets in het Engels niet voldoende maakt?
• grammaticale opdrachten niet onder de knie krijgt?
• het alfabet niet vlot kan opnoemen en in het verlengde ervan de tafeltjes bij rekenen niet kan automatiseren?

Twee problemen die elkaar maskeren
Meestal maskeren beide diagnoses elkaar en dan heb je twee problemen! De scholier wordt niet behandeld voor dyslexie én krijgt niet het hoogbegaafdheidsonderwijs dat het eigenlijk nodig zou hebben.

Waaraan besteden we het extra toegeschoven onderwijsgeld?
Daarom de vraag aan al die onderwijsgevende instellingen die extra geld krijgen van het ministerie van OCW:
Waaraan gaat dat besteed worden? Gaat het naar:

• de bestuurslagen?
• modernisering en achterstallig Corona-proof aanpassingen?
• een beter salaris?
• kleinere klassen?
• verduurzamen?

Natuurlijk zal ook daar geld nodig zijn, maar… lost dat: “Daar heb ik geen tijd voor” op? Zijn dat zaken die vakinhoudelijk zijn? Zou je daar als patiënt genoegen meenemen bij een arts die daardoor de verkeerde diagnose stelt?

Of gaat het hopelijk voor een (groot) deel naar na- en bijscholing, zodat de verzuchting van deze bevlogen leraar Engels verleden tijd is?
Dat:

• “Daar heb ik geen tijd voor,” in het belang van al die scholieren nooit meer als argument wordt gegeven?
• Na- en bijscholing altijd prioriteit nummer één is en blijft en dat ervoor wordt gewaakt dat dáár tijd voor is?

En… als de knop dan tóch omgaat naar méér tijd voor na- en bijscholing: vergeet dan ook mijn boek niet. De nood is namelijk hoog als je de ervaringen leest! Niet alleen bij (hoogbegaafde) leerlingen met dyslexie!

Interesse in het boeiende interview* met Prof. Tessa Kieboom?

logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl