Hoe herken je een narcist? Het is gemakkelijk om iemand als een narcist te bestempelen wanneer je te maken hebt met iemand die extreem zelfingenomen is en altijd in het middelpunt van de belangstelling wil staan. Maar zijn er misschien minder voor de hand liggende signalen die je kunnen helpen om narcisten te vermijden? Onderzoekers van de Universiteit van Helsinki hebben ontdekt dat gezichtsuitdrukkingen van narcisten kunnen dienen als aanwijzingen voor hun persoonlijkheid.
De onderzoekers wilden weten hoe narcisten reageren op negatieve feedback over hun prestaties. Ze ontdekten dat wanneer je een narcist confronteert met kritiek, dit niet altijd tot uiting komt in hun zelfgerapporteerde emoties. Hoewel narcisten in eerste instantie boos en agressief kunnen reageren op publieke mislukkingen, blijkt uit later onderzoek dat ze vaak het tegenovergestelde laten zien. Om dit fenomeen verder te onderzoeken, gebruikten de onderzoekers elektromyografie (EMG) om de gezichtsuitdrukkingen van deelnemers te meten.
Mensen met narcistische eigenschappen hebben vaak een obsessie met hun eigen behoeften, verlangens en successen, terwijl ze weinig aandacht hebben voor de gevoelens en behoeften van anderen. Het is belangrijk op te merken dat narcisme een breed spectrum beslaat, variërend van milde narcistische eigenschappen tot een volwaardige narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS).
Enkele veelvoorkomende kenmerken van narcisme zijn onder meer:
- Grootheidswaanzin: Een overdreven gevoel van superioriteit en het geloof dat ze speciaal, uniek of uitzonderlijk zijn, vaak zonder tastbare prestaties om dit te rechtvaardigen.
- Behoefte aan bewondering: Narcisten verlangen voortdurend naar lof, erkenning en bewondering van anderen.
- Gebrek aan empathie: Ze hebben moeite om zich in te leven in de gevoelens en perspectieven van anderen, wat kan leiden tot egocentrisme en ongevoelig gedrag.
- Gevoel van recht: Een overtuiging dat ze speciale privileges verdienen en dat regels niet voor hen gelden.
- Exploitatief gedrag: Narcisten kunnen anderen manipuleren en uitbuiten om hun eigen doelen te bereiken.
Iedereen vertoont wel eens bepaalde narcistische trekken, vooral in tijden van stress of succes. Echter, wanneer deze eigenschappen aanhoudend en diepgaand zijn, kan er sprake zijn van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
De behandeling van narcisme kan uitdagend zijn, omdat narcisten vaak moeite hebben om hun eigen gedrag te erkennen of hulp te zoeken. In sommige gevallen kan therapie echter helpen, vooral als de persoon bereid is om aan zichzelf te werken en hun gedrag te veranderen.
De studie omvatte 57 deelnemers van 18 tot 44 jaar oud. De deelnemers kregen een geheugentaak voorgeschoteld waarbij ze een verhaal moesten onthouden en vragen moesten beantwoorden. Sommige vragen waren onmogelijk te beantwoorden, terwijl andere vragen eenvoudig waren. Na de taak ontvingen de deelnemers neutrale of negatieve feedback over hun prestaties. De EMG-metingen werden gebruikt om reacties in de gezichtsspieren te meten, zoals de spieren die zorgen voor een glimlach, de ogen sluiten en de wenkbrauwen fronsen.
Bevindingen
De resultaten toonden aan dat iedereen, ongeacht hun narcistische neigingen, dezelfde mate van negatieve emoties rapporteerde na het ontvangen van negatieve feedback. Echter, alleen deelnemers met hoge narcistische kenmerken vertoonden gezichtsuitdrukkingen die overeenkwamen met woede en frustratie. Dit suggereert dat narcisten negatieve feedback mogelijk proberen te negeren of te minimaliseren, maar hun gezichtsuitdrukkingen verraden hun ware gevoelens.
De bevindingen van dit onderzoek kunnen van waarde zijn bij het herkennen van narcisten in je eigen leven. Stel dat je te maken hebt met een zelfverzekerde barista die altijd de verkeerde koffie voor je maakt. Als je deze persoon aanspreekt op zijn fout, let dan op zijn gezichtsuitdrukking. Als hij boos kijkt of zijn wenkbrauwen fronsen, kan dit een teken zijn van narcistisch gedrag.
Het is echter belangrijk om op te merken dat dit onderzoek is uitgevoerd onder studenten en niet onder een klinische populatie. De resultaten kunnen niet rechtstreeks worden toegepast op alle narcisten. Toch kunnen deze inzichten nuttig zijn bij het omgaan met mensen die narcistische neigingen vertonen, maar niet per se een klinische diagnose hebben.
Harjunen, V. J., Krusemark, E., Stigzelius, S., Halmesvaara, O. W., Annala, M., Henttonen, P., Määttänen, I., Silfver, M., Keltikangas, J. L., & Ravaja, N. (2023). Under the thin skin of narcissus: Facial muscle activity reveals amplified emotional responses to negative social evaluation in individuals with grandiose narcissistic traits. Psychophysiology. doi: 10.1111/psyp.14315
