De coronapandemie heeft wereldwijd tot ingrijpende veranderingen geleid, vooral in het onderwijs, waar afstandsonderwijs een noodzaak werd. Voor veel gezinnen was deze overgang uitdagend, maar voor gezinnen met kinderen met ADHD of autisme waren er verrassende voordelen. Dit artikel belicht de ervaringen van deze gezinnen tijdens het afstandsonderwijs, gebaseerd op een uitgebreide kwalitatieve enquête onder Zweedse gezinnen.
De uitdagingen van afstandsonderwijs
Afstandsonderwijs bracht diverse uitdagingen met zich mee, vooral voor gezinnen met een kind met ADHD of ASS. Uit het onderzoek blijkt dat deze kinderen meer moeite hadden met zelfregulatie en minder toegang hadden tot directe ondersteuning, wat essentieel is voor hun leerproces. Ouders meldden significante problemen in termen van het gebrek aan structuur en helderheid in de onderwijstaken die aan hun kinderen werden gegeven. Dit resulteerde vaak in een hogere cognitieve belasting voor de kinderen en meer stress thuis.
De technische aspecten van afstandsonderwijs vormden een extra hindernis. Veel gezinnen kampten met onbetrouwbare internetverbindingen of onvoldoende digitale middelen, wat leidde tot frustraties en gemiste onderwijskansen. Daarnaast was het gebrek aan fysieke interactie met leeftijdsgenoten en leraren een groot gemis, wat vooral impact had op de sociale ontwikkeling van de kinderen.
Positieve aspecten van afstandsonderwijs
Ondanks de vele uitdagingen waren er ook positieve ervaringen met afstandsonderwijs. Sommige gezinnen merkten dat hun kinderen baat hadden bij de rustigere thuisomgeving, waardoor zij zich beter konden concentreren. Dit was vooral merkbaar bij kinderen met ASS, die minder sensorische prikkels ervoeren dan in een drukke klasomgeving. Bovendien gaf de flexibiliteit van afstandsonderwijs sommige kinderen de mogelijkheid om hun dag beter in te delen, wat leidde tot minder stress en meer zelfgestuurd leren.
Ouders ontdekten ook voordelen in het dieper betrokken raken bij het onderwijs van hun kinderen. Zij kregen meer inzicht in de leerstijlen en uitdagingen van hun kinderen, waardoor zij beter konden ondersteunen. Dit leidde tot een verbeterde relatie tussen ouder en kind en gaf ouders de tools om hun kinderen effectiever te helpen.
Vergelijking van ervaringen
Het onderzoek belichtte ook de verschillen tussen gezinnen met en zonder neurodivergente kinderen. Families met een kind met ADHD of ASS rapporteerden aanzienlijk meer uitdagingen in het managen van de dagelijkse schoolroutines en in het bieden van de nodige ondersteuning. Deze kinderen hadden meer behoefte aan één-op-één begeleiding, iets wat tijdens reguliere schoolperiodes vaak door specialisten wordt verzorgd.
In contrast, gezinnen zonder neurodivergente kinderen leken minder moeite te hebben met de overstap naar afstandsonderwijs. Deze gezinnen ervoeren weliswaar uitdagingen, zoals het beheren van werkschema’s naast het schoolrooster van de kinderen, maar de impact op hun dagelijkse leven en stressniveaus was over het algemeen minder ingrijpend.
Strategieën en ondersteuning
Gezinnen ontwikkelden diverse strategieën om de uitdagingen van afstandsonderwijs het hoofd te bieden. Veelgebruikte methoden waren het instellen van een duidelijke dagstructuur, het gebruik van visuele hulpmiddelen om taken en verantwoordelijkheden te verduidelijken, en het regelmatig inplannen van pauzes om overbelasting te voorkomen. Ouders van kinderen met ADHD of ASS vonden het ook nuttig om nauw samen te werken met leerkrachten en schoolpsychologen, op afstand, om de ondersteuning af te stemmen op de specifieke behoeften van hun kind.
Bovendien was de aanwezigheid van ouderlijke ondersteuning van groot belang. Ouders speelden een actievere rol in het onderwijsproces en dit leidde vaak tot een beter begrip van de academische en emotionele behoeften van hun kinderen. Dit stelde hen in staat om meer gepersonaliseerde en effectieve ondersteuning te bieden, wat resulteerde in verbeterde leeruitkomsten, vooral bij kinderen met grotere uitdagingen.
Toekomstige richtingen
De bevindingen van dit onderzoek suggereren dat scholen en beleidsmakers moeten overwegen hoe zij flexibel onderwijs kunnen bieden dat rekening houdt met de diverse behoeften van neurodivergente studenten. Dit kan inhouden dat er meer hybride onderwijsmodellen komen, waarbij studenten kunnen kiezen tussen fysiek en digitaal onderwijs afhankelijk van hun individuele situatie.
Verder is het belangrijk dat er binnen het onderwijssysteem meer bewustzijn en begrip komt voor de specifieke uitdagingen en voordelen die neurodivergentie met zich meebrengt. Dit kan bijdragen aan meer inclusief onderwijs dat alle leerlingen in staat stelt om te floreren, ongeacht hun neurologische samenstelling.
Conclusie
De transitie naar afstandsonderwijs tijdens de pandemie heeft zowel significante uitdagingen als onverwachte voordelen aan het licht gebracht voor gezinnen met neurodivergente kinderen. Door deze ervaringen te onderzoeken en te delen, kunnen we beter voorbereid zijn op toekomstige onderwijsdisrupties en kunnen we het onderwijssysteem aanpassen om beter te voldoen aan de behoeften van alle studenten. Het bieden van flexibele en inclusieve onderwijsmodellen zal niet alleen de neurodivergente gemeenschap ondersteunen, maar ook het onderwijssysteem als geheel verrijken.
Thorell LB, Klint Carlander AK, Demetry Y, Marainen L, Nilsson S, Skoglund C. Parental Experiences of Distance Learning in Families with and without an Adolescent with ADHD/ASD: A Large Qualitative Survey Study. Int J Environ Res Public Health. 2024 Mar 23;21(4):388. doi: 10.3390/ijerph21040388. PMID: 38673301; PMCID: PMC11049798.
