Cinema heeft een krachtige invloed op hoe we de wereld om ons heen waarnemen. In het geval van psychologie neemt Hollywood echter vaak creatieve vrijheden die leiden tot misvattingen en stereotypen. Hier zijn drie films die psychische stoornissen op een onjuiste manier afbeelden, wat leidt tot een vertekend beeld van psychische gezondheid.
“Girl, Interrupted” (1999)
“Girl, Interrupted” is een filmadaptatie van Susanna Kaysens memoires, waarin ze haar diagnose van borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) en haar verblijf in een psychiatrisch ziekenhuis in de jaren ’60 beschrijft. Hoewel de film belangrijke thema’s rond geestelijke gezondheid en zelfontdekking aanraakt, geeft het ook een geromantiseerd en enigszins misleidend beeld van de aandoening.
De film focust op de meer dramatische, aandachttrekkende aspecten van BPD—impulsiviteit en seksuele promiscuïteit—zonder de bredere reeks symptomen die vaak bij de stoornis horen, echt te verkennen. In werkelijkheid omvat BPD veel meer dan wat “Girl, Interrupted” suggereert, zoals een diepe angst voor verlating, identiteitsstoring, extreme stemmingswisselingen, intense, onstabiele relaties, chronische gevoelens van leegte, en zelfmoordgedachten en -gebaren. De film negeert deze minder ‘aantrekkelijke’ symptomen en kiest ervoor om momenten die ‘sexy’ en spannend zijn voor het publiek te benadrukken.
Bovendien suggereert “Girl, Interrupted” dat wonderbaarlijke herstellingen mogelijk zijn in een relatief korte tijd. Echter, echt herstel van BPD, dat een langdurige inzet voor therapie, medicatie en consistente zelfzorg vereist, duurt vaak jaren.
“A Beautiful Mind” (2001)
“A Beautiful Mind”, gebaseerd op het leven van Nobelprijswinnaar wiskundige John Nash die gediagnosticeerd werd met schizofrenie, is een prachtig gemaakte film. Echter, de film concentreert zich op Nash’s hallucinaties en wanen als een significant aspect van zijn schizofrenie. Hoewel hallucinaties vaak deel uitmaken van de aandoening, ervaart niet iedereen met schizofrenie ze in dezelfde mate, of zelfs helemaal niet.
De film faalt om het volledige spectrum van symptomen van schizofrenie te vertegenwoordigen, zoals desorganiseerd denken, verminderde emotionele expressie en cognitieve uitdagingen. Daarnaast kritiseren cognitieve neurowetenschappers “A Beautiful Mind” voor het romantiseren van het idee van het ‘overwinnen’ van mentale ziektes door pure wilskracht.
“Rain Man” (1988)
“Rain Man” heeft aanzienlijk bijgedragen aan het verhogen van de bewustwording rond autisme en het verminderen van de stigma die ermee gepaard gaat. De film stelt Raymond Babbitt voor, een autistische savant, en bracht de uitdagingen waar individuen met autisme en hun families voor staan onder de aandacht.
De filmportrettering van een man met autisme, die ook uitzonderlijke wiskundige vaardigheden en andere savant-vaardigheden heeft, creëerde een stereotype dat sindsdien met de stoornis wordt geassocieerd. Dit overdreven beeld van savant-vaardigheden heeft geleid tot verschillende onrealistische verwachtingen over individuen met autisme, waardoor de notie versterkt wordt dat zij allemaal deze zeldzame vaardigheden bezitten.
Savantsyndroom is inderdaad een zeldzame aandoening waarbij een persoon met ontwikkelingsstoornissen buitengewone vaardigheden in specifieke gebieden toont—zoals wiskunde of muziek—maar onderzoek toont aan dat het verre van gebruikelijk is onder mensen met autisme. “Rain Man” heeft bijgedragen aan een beperkt zicht op wat het betekent om op het autismespectrum te zijn.
Deze films zijn voorbeelden van hoe cinema de complexiteit van psychische aandoeningen kan simplificeren en misverstanden kan creëren die de werkelijkheid van velen die met deze aandoeningen leven, niet weerspiegelen.
