Kinderen en volwassenen met ADHD ervaren vaak uitdagingen bij het leren lezen. ADHD beïnvloedt namelijk vaardigheden zoals aandacht, geheugen en concentratie, die allemaal nodig zijn om goed te kunnen lezen. Voor ouders en opvoeders is het belangrijk om te begrijpen hoe ADHD inwerkt op het leesproces en wat je kunt doen om dit te ondersteunen.
Leesproblemen bij ADHD komen vaak voor, vooral bij kinderen in de basisschoolleeftijd. Ze kunnen variëren van moeite met het herkennen van woorden tot problemen met tekstbegrip. Dit artikel onderzoekt de belangrijkste manieren waarop ADHD lezen beïnvloedt en biedt praktische tips om deze uitdagingen aan te pakken.
De eerste stap: leren lezen en ADHD
Lezen begint met het leren koppelen van letters aan klanken. Dit proces wordt ook wel decoding genoemd. Kinderen met ADHD kunnen moeite hebben om zich lang genoeg te concentreren om deze vaardigheden onder de knie te krijgen. Een veelvoorkomend probleem is een vertraagde ontwikkeling van het fonologisch bewustzijn, de vaardigheid om te horen en te werken met de klanken in woorden.
Een voorbeeld: Stel je een kind voor dat leert dat de letters “p” en “a” samen het woord “pa” vormen. Voor een kind met ADHD kan het lastig zijn om deze informatie vast te houden en consistent toe te passen. Dit kan leiden tot frustratie en achterstanden.
Daarnaast hebben kinderen met ADHD vaak moeite met vocabulaire en het herkennen van patronen in taal, wat belangrijk is voor de overgang van het lezen van losse woorden naar vloeiende zinnen.
Lezen met snelheid en precisie: decoding en ADHD
Het uiteindelijke doel van leren lezen is om woorden snel en nauwkeurig te herkennen. Kinderen met ADHD lopen hierbij tegen verschillende obstakels aan. Een van de grootste uitdagingen is het automatiseren van letter-klankregels. Zonder deze automatisering blijft lezen een moeizaam proces.
Wat gebeurt er precies? Een kind dat moeite heeft met automatisering moet voortdurend nadenken over elke letter of klank. Dit kost veel tijd en maakt het moeilijker om te begrijpen wat er gelezen wordt.
Ook cognitieve factoren zoals werkgeheugen en aandachtsproblemen spelen een rol. Een kind met ADHD kan bijvoorbeeld afgeleid raken tijdens het lezen van een zin, waardoor het de betekenis van de tekst kwijtraakt. Dit kan ertoe leiden dat lezen een frustrerende en tijdrovende activiteit wordt.
Verhaalbegrip: de uitdaging van ADHD
Het begrijpen van een tekst gaat verder dan alleen woorden lezen. Kinderen met ADHD kunnen moeite hebben met het onthouden van wat ze net gelezen hebben. Dit komt vaak doordat hun werkgeheugen beperkt is. Ze gebruiken zoveel energie om aandachtig te blijven, dat er weinig overblijft voor het verwerken van de inhoud.
Voorbeeld: Lees een verhaal over een jongen die naar de bakker gaat om brood te kopen. Een kind met ADHD kan vergeten waarom de jongen naar de bakker ging, omdat het zich vooral focuste op losse details, zoals de naam van de jongen of de kleur van zijn fiets.
Hierdoor hebben ze vaak moeite met open vragen, zoals “Wat is de belangrijkste boodschap van deze tekst?”. Dit soort vragen vereist dat kinderen informatie uit verschillende delen van de tekst samenvoegen, wat een uitdaging is bij ADHD.
Hoe herken je leesproblemen bij ADHD?
Niet elk kind met ADHD heeft dezelfde leesproblemen. Toch zijn er enkele signalen waar je op kunt letten:
- Het kind leest traag en aarzelend.
- Het maakt veel fouten bij het uitspreken van woorden.
- Het heeft moeite om langere teksten te begrijpen.
- Het lijkt snel gefrustreerd of vermijdt lezen volledig.
Voor ouders en leerkrachten is het belangrijk om deze signalen serieus te nemen. Vroege herkenning kan helpen om de juiste ondersteuning te bieden.
Aanbevelingen en hulpmiddelen
Er zijn verschillende manieren om kinderen met ADHD te helpen bij het ontwikkelen van hun leesvaardigheid:
- Maak gebruik van visuele hulpmiddelen. Pictogrammen en kleuren kunnen helpen om letters en klanken te onthouden.
- Werk in korte sessies. ADHD-kinderen profiteren van kortere, gerichte leesmomenten.
- Gebruik luisterboeken. Dit kan helpen om interesse in verhalen te wekken, zelfs als lezen moeilijk is.
- Stimuleer herhaling. Door regelmatig te oefenen, kunnen kinderen geleidelijk automatiseren.
In het onderwijs kan het ook helpen om toetsen met meerkeuzevragen te gebruiken. Dit maakt het makkelijker voor kinderen met ADHD om hun kennis te tonen zonder overweldigd te worden door open vragen.
Sánchez-Carmona AJ, Albert J, López-Martín S, et al. El impacto del TDAH sobre la lectura [The impact of ADHD on reading]. Medicina (B Aires). 2023;83 Suppl 2:22-26.
