Iedereen voelt zich weleens somber, maar voor mensen met een depressie is dit gevoel allesoverheersend. Behandeling-resistente depressie is een specifieke vorm waarbij mensen niet verbeteren, ondanks het proberen van ten minste twee verschillende behandelingen. Dit kan antidepressiva, therapie of een combinatie van beiden omvatten.
Ongeveer 30% van de mensen met een depressie valt in deze categorie, wat de zoektocht naar effectieve behandelingen extra urgent maakt.
Hersenstimulatie
Een van de meest opvallende bevindingen uit recent onderzoek is dat hersenstimulatietechnieken, zoals elektroconvulsietherapie (ECT) en transcraniële magnetische stimulatie (TMS), tot de meest effectieve behandelingen behoren.
ECT bestaat al sinds de jaren 1930 en heeft een beruchte reputatie. Moderne technieken hebben deze behandeling echter veel veiliger gemaakt. Bij ECT worden gecontroleerde elektrische schokken toegediend om een soort ‘reset’ van de hersenen te bewerkstelligen. Dit klinkt misschien heftig, maar het kan levensreddend zijn voor mensen met ernstige depressies.
TMS is een mildere vorm van hersenstimulatie. Hierbij worden magnetische pulsen gebruikt om de hersenactiviteit te stimuleren. Een nieuwe variant, theta burst stimulatie (TBS), bootst de natuurlijke ritmes van het brein na. Beide technieken zijn bijzonder effectief gebleken, vooral voor mensen die niet reageren op medicijnen.
Ketamine
Ketamine, oorspronkelijk ontwikkeld als verdovingsmiddel, heeft de afgelopen jaren een nieuwe bestemming gevonden als snelle antidepressiva. Ketamine werkt op een andere manier dan traditionele middelen. Het richt zich op glutamaat, een chemische stof die belangrijk is voor de communicatie tussen hersencellen. Bij behandeling met ketamine worden symptomen vaak al binnen enkele uren verminderd, wat het uniek maakt. Dit biedt hoop voor mensen bij wie andere middelen weken of maanden nodig hebben om te werken.
Minocycline
Minocycline is een antibioticum dat bekendstaat als behandeling tegen acne, maar het blijkt ook een verrassend effect te hebben op depressie. Het medicijn beschermt hersencellen tegen schade door oxidatieve stress – een soort ‘roestvorming’ van cellen door schadelijke moleculen. Hoewel meer onderzoek nodig is, suggereert dit dat minocycline depressie kan verlichten door de hersenen te beschermen en herstel te bevorderen.
Waarom traditionele antidepressiva vaak tekortschieten
De meeste antidepressiva richten zich op het verhogen van stoffen zoals serotonine. Hoewel dit voor velen effectief is, helpt het niet iedereen. Onderzoekers vermoeden dat depressie in sommige gevallen veroorzaakt wordt door andere processen, zoals ontstekingen of oxidatieve stress. Dit verklaart waarom sommige nieuwe behandelingen, zoals ketamine en minocycline, hoopvolle resultaten laten zien bij mensen die niet reageren op traditionele medicijnen.
De bevindingen benadrukken dat depressie niet één enkele oorzaak heeft en er daarom ook geen universele oplossing is. Hersenstimulatie, ketamine en minocycline bieden nieuwe paden voor behandeling en laten zien dat we verder moeten kijken dan de standaardoplossingen. De komende jaren zal onderzoek naar deze en andere technieken waarschijnlijk nieuwe doorbraken opleveren. Wie weet wat de toekomst nog meer in petto heeft voor de miljoenen mensen die worstelen met depressie.
Welke van deze nieuwe behandelingen spreekt jou het meest aan? Of heb je misschien ervaring met een van deze therapieën? Laat het ons weten in de reacties hieronder!
Saelens, J., Gramser, A., Watzal, V. et al. Relative effectiveness of antidepressant treatments in treatment-resistant depression: a systematic review and network meta-analysis of randomized controlled trials. Neuropsychopharmacol. (2024). https://doi.org/10.1038/s41386-024-02044-5
