Wat is dyslexie?

Dyslexie (vroeger ook wel woordblind of woordblindheid genoemd) is een ontwikkelingsstoornis en staat nauw in verband met andere leerstoornissen zoals dyscalculie, dyspraxie en dysgrafie. Het beïnvloedt het leervermogen van mensen met een normale of bovengemiddelde intelligentie.

Symptomen

Moeilijkheden of vertragingen bij het leren van het alfabet, leren praten, leren lezen of leren spellen. Moeite om de volgorde van letters in een woord te onderscheiden; mensen met dyslexie kunnen bijvoorbeeld twee letters in een woord omkeren zonder dat ze het doorhebben. Het verkeerd lezen van een letter voor een andere; veelvoorkomende voorbeelden zijn b voor d, p voor q en u voor n. Uitdagingen bij uitspraak, vooral bij langere woorden. Moeite met het herkennen van “automatische woorden” zoals “het”, “de” en “en”. Lijkt moeite te hebben met het onderscheiden van het geluid van het ene woord ten opzichte van een ander woord. Moeite met het onthouden van reeksen van letters, cijfers of woorden.

Mensen met dyslexie kunnen ook meer moeite hebben met het samenvatten van verhalen, het memoriseren van woorden of zinnen, het begrijpen van uitdrukkingen, grappen of andere vormen van woordspel, of het leren van een tweede taal. (Als er geen andere symptomen aanwezig zijn, betekent moeite hebben met het leren van een tweede taal op zichzelf niet dat iemand dyslexie heeft.)

Omdat de stoornis neurologisch van aard is, kunnen mensen met dyslexie ook vaak pas later beginnen met kruipen, lopen en praten. Naarmate ze ouder worden, hebben veel kinderen en volwassenen met dyslexie moeite om links van rechts te onderscheiden of deel te nemen aan activiteiten die coördinatie vereisen, zoals bijvoorbeeld tennis. Ze kunnen ook problemen hebben met concentratie en focus. Er is ook een verband tussen dyslexie en auto-immuun gerelateerde aandoeningen zoals astma, allergieën en eczeem.

Omdat lezen moeilijk is en ze het gevoel kunnen hebben dat ze “mislukken”, kunnen kinderen en volwassenen met dyslexie ook angstig of van streek worden bij het vooruitzicht van lezen. Vaak proberen ze activiteiten waarbij lezen nodig is te vermijden. Ze kunnen ook moeite hebben met een laag zelfbeeld. Dit kan aanhouden van de kindertijd tot volwassenheid, vooral als hun stoornis niet wordt gediagnosticeerd of als ze worden bestempeld als “lui” of “traag”. Een diagnose kan het zelfvertrouwen van kinderen en volwassenen herstellen.

Hoe vaak komt dyslexie voor?

Dyslexie wordt beschouwd als de meest voorkomende leerstoornis. Schattingen variëren van zo laag als 5 procent van de bevolking tot zo hoog als 17 procent, afhankelijk van de gebruikte criteria.

Heeft dyslexie te maken met intelligentie?

Dyslexie kan voorkomen bij mensen met elke intelligentie en is geen teken van een lage intelligentie; veel mensen met een hoge intelligentie hebben ook dyslexie.

Heeft dyslexie te maken met het gezichtsvermogen?

Omdat kinderen en volwassenen met dyslexie letters in een woord kunnen omkeren of moeite kunnen hebben met het herkennen van woorden, kunnen sommige ouders en leraren denken dat ze een probleem met het gezichtsvermogen hebben. Maar dyslexie wordt niet veroorzaakt door slecht zicht; het is een neurologische stoornis die de taalverwerking beïnvloedt. Het dragen van een bril of andere maatregelen gericht op het gezichtsvermogen zijn dan ook geen effectieve behandeling. Kinderen met dyslexie kunnen echter ook slechtziend zijn.

Is het mogelijk om meer dan één leerstoornis te hebben?

Ja, het is mogelijk dat iemand gediagnosticeerd wordt met meer dan één leerstoornis, wat kan worden vastgesteld door een uitgebreide evaluatie. Wanneer leerstoornissen samenvallen, is het belangrijk om elke aandoening afzonderlijk te behandelen, benadrukken experts, omdat behandelingen die nuttig zijn voor de ene aandoening mogelijk weinig of geen effect hebben op de andere.

Kan iemand zowel ADHD als dyslexie hebben?

Ja, het is mogelijk (en komt vaak voor) dat ADHD en dyslexie samenvallen; deskundigen schatten dat tot de helft van de kinderen met ADHD ook een andere leerstoornis hebben. Symptomen zoals afgeleid worden tijdens het lezen kunnen echter wijzen op zowel ADHD als dyslexie, maar betekenen niet noodzakelijkerwijs dat beide stoornissen aanwezig zijn.

Oorzaken

Deskundigen weten nog niet precies waarom sommige kinderen dyslexie ontwikkelen, maar omdat de aandoening vaak in families voorkomt, vermoeden onderzoekers dat het erfelijk is. Onderzoek heeft aangetoond dat de hersenen van kinderen met dyslexie zich anders ontwikkelen en anders functioneren. Mensen met dyslexie hebben fonologische tekorten, waardoor het moeilijk is om de klanken van afzonderlijke letters en letterpatronen in vergelijkbare woorden, zoals “bat,” “ban,” en “bag,” te onderscheiden.

Het is ook mogelijk dat een eerder geletterde volwassene dyslexie krijgt als gevolg van een beroerte, hersenletsel of andere traumatische gebeurtenis. Iemand met verworven dyslexie, of alexie, verliest het vermogen om te lezen als gevolg van schade aan het achterste deel van de linkerhelft van de hersenen en kan moeite hebben om afzonderlijke letters en cijfers te identificeren.

Is dyslexie erfelijk?

Deskundigen geloven dat dyslexie een sterke erfelijke component heeft en onderzoek heeft specifieke genen geïdentificeerd die iemand vatbaar kunnen maken voor dyslexie. Maar het exacte causale verband van dyslexie is nog niet volledig begrepen en het hebben van een ouder of broer/zus met dyslexie betekent niet automatisch dat een kind dyslexie zal hebben.

Kan dyslexie plotseling ontstaan?

De meeste gevallen van dyslexie zijn aanwezig vanaf de vroege kinderjaren. In zeldzame gevallen kunnen mensen echter op latere leeftijd symptomen van dyslexie ontwikkelen als gevolg van een beroerte, hersenletsel of dementie. Deze vorm van dyslexie wordt “verworven dyslexie” of soms “alexie” genoemd. Ontwikkelingsgerelateerde dyslexie en alexie vereisen doorgaans verschillende diagnostische en behandelingsbenaderingen.

Behandeling

Dyslexie kan niet worden genezen. Bij kinderen is het belangrijk om symptomen zo vroeg mogelijk te herkennen.

Kinderen met dyslexie krijgen meestal les van leerkrachten die methoden aanpassen aan individuele behoeften. Gezinssteun kan de zelfwaardering van een kind verbeteren en de vooruitzichten op succes vergroten. Voor volwassenen met verworven dyslexie zijn vergelijkbare individuele evaluaties en leesinterventies noodzakelijk.

Wat is de beste behandeling voor dyslexie?

Behandelingen omvatten vaak fonetisch onderwijs, dat kinderen vertrouwd maakt met letters en de geluiden die ze maken, en multimodale instructie die kinderen in staat stelt al hun zintuigen te gebruiken tijdens het lezen – bijvoorbeeld luisteren naar een verhaal terwijl ze meelezen, of het traceren van de vorm van letters terwijl ze de klanken oefenen. Specifieke programma’s die zijn ontworpen voor dyslexie, zoals Orton-Gillingham of Lindamood-Bell, kunnen ook worden aanbevolen door een gespecialiseerde leesspecialist of onderwijspsycholoog. Kinderen met dyslexie profiteren ook enorm van dezelfde soort lees- en schrijfoefeningen die neurotypische kinderen (kinderen zonder neurodivers brein) helpen leren; ze hebben er misschien gewoon meer van nodig of moeten in een langzamer tempo werken dan hun klasgenoten.

Is medicatie nuttig bij dyslexie?

Er is geen medicatie specifiek aanbevolen voor de behandeling van dyslexie of voor het verlichten van de symptomen ervan. Kinderen met bijkomende problemen, zoals depressie of ADHD, kunnen echter baat hebben bij medicatie; de behandeling van die aandoeningen kan op hun beurt helpen om zich beter te concentreren op lezen en schrijven.

Helpen ADHD-medicijnen zoals Ritalin bij dyslexie?

Als een kind zowel ADHD als dyslexie heeft, kunnen ADHD-medicijnen zoals Adderall of Ritalin helpen bij het beheersen van de symptomen van ADHD, wat kan helpen om beter te focussen en minder snel afgeleid te zijn tijdens het lezen. ADHD-medicijnen zullen echter de onderliggende oorzaken of symptomen van dyslexie niet behandelen.

Welke aanpassingen helpen studenten met dyslexie?

Hoewel de specifieke aanpassingen die worden aanbevolen afhankelijk zijn van de ernst van de aandoening en de specifieke symptomen van het kind, zijn veelvoorkomende voorbeelden het gebruik van luisterboeken, extra tijd bij toetsen of de mogelijkheid om antwoorden uit te spreken in plaats van op te schrijven. Ouders en schooladministratie werken doorgaans samen om te bepalen welke aanpassingen het meest nuttig zullen zijn voor een kind.

Kunnen volwassenen met dyslexie baat hebben bij behandeling?

Absoluut. Veel mensen die in hun volwassenheid de diagnose dyslexie hebben gekregen of die niet voldoende behandeling hebben gekregen tijdens hun kindertijd, geloven ten onrechte dat het “te laat” voor hen is. Hoewel het waar is dat herkenning in de jeugd meestal effectiever is, is verbetering op elke leeftijd mogelijk. Het zoeken naar een diagnose en deelnemen aan programma’s die zijn ontworpen om lees- en schrijfvaardigheden te versterken, kan zowel het zelfvertrouwen van volwassenen sterk verbeteren als hen helpen om hun meest problematische symptomen aan te pakken.

Welke werkplekaanpassingen kunnen helpen bij dyslexie?

Omdat dyslexie doorgaans wordt beschouwd als een handicap, kunnen volwassenen met dyslexie mogelijk werkplekaanpassingen aanvragen. Gangbare nuttige benaderingen zijn onder meer het gebruik van hulpmiddelen zoals tekst-naar-spraaksoftware, het vervangen van schriftelijke instructies door mondelinge instructies of het laten samenvatten van lange documenten voor snellere interpretatie.

Kan dyslexie worden genezen?

Er is geen genezing voor dyslexie, en het beheersen van de aandoening is een levenslange inspanning. Echter, aanpassingen, gestart zo vroeg mogelijk, stellen mensen met dyslexie in staat om zich aan te passen aan hun uitdagingen en succesvol te zijn op het werk en in het leven.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.