Autisme en ADHD zijn twee veel voorkomende uitingen van neurodiversiteit die communicatie, sociale interactie en gedragspatronen beïnvloeden. Hoewel ze verschillende kenmerken hebben, worden ze vaak samen gediagnosticeerd. Het diagnosticeren en behandelen van deze comorbide aandoeningen vereist begrip van hun overlappende eigenschappen.
De diagnose van zowel autisme als ADHD is gebaseerd op de criteria van de DSM-5, de vijfde editie van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Pas sinds 2013 wordt het gelijktijdig diagnosticeren van beide aandoeningen officieel erkend, wat heeft geleid tot een toename van de prevalentie bij zowel kinderen als volwassenen.
Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen met ADHD vaak twee jaar later de diagnose autisme krijgen in vergelijking met kinderen die alleen autisme hebben. Bovendien vertonen ongeveer 30% tot 80% van de kinderen met autisme symptomen van ADHD, en vice versa. Deze overlappende symptomen en het feit dat het om de neurologische ontwikkeling gaat, suggereren een gedeelde genetische basis en vergelijkbare neurologische kenmerken.
Neuroimagingstudies hebben aangetoond dat mensen met ADHD vaak verminderd volume hebben in de orbitofrontale ventromediale cortex, een regio die betrokken is bij beloningsverwerking. Aan de andere kant vertonen individuen met autisme vaak een verhoogd volume in de frontale en temporale cortex, gebieden die verband houden met sociale cognitie en executieve functies. Er zijn echter ook overlappende neurologische kenmerken, zoals verminderde activiteit in de rechter anterior insula.
Op genetisch niveau zijn er associaties gevonden tussen bepaalde genen, zoals DAT1 bij ADHD en FOXP1 bij autisme. Bovendien suggereren studies met tweelingen dat 50% tot 72% van de genetische factoren die aan ADHD en autisme bijdragen overlappen. Verder onderzoek heeft aangetoond dat genetische variaties niet alleen verband houden met autisme en ADHD, maar ook met andere gedragskenmerken.
Het stellen van de diagnose voor autisme en ADHD vereist het gebruik van verschillende screenings- en diagnostische hulpmiddelen, zoals interviews en vragenlijsten. Voor de behandeling van ADHD zijn psychostimulantia, zoals methylfenidaat, de meest effectieve medicijnen gebleken. Bij individuen met comorbide autisme en ADHD kan het gebruik van medicatie echter minder effectief zijn en meer bijwerkingen veroorzaken.
Gedragstherapie en sociale vaardigheidstrainingen zijn ook belangrijke interventies voor individuen met deze comorbide aandoeningen. Gedragstherapie richt zich op het aanleren van nieuwe vaardigheden, het verminderen van problematisch gedrag en het bevorderen van positieve gedragsveranderingen. Sociale vaardigheidstrainingen zijn gericht op het verbeteren van sociale interactie, het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden en het vergroten van sociale zelfredzaamheid.
Naast gedragstherapie en sociale vaardigheidstrainingen kunnen aanpassingen in de omgeving en het onderwijs ook gunstig zijn voor individuen met autisme en ADHD. Structurering van de omgeving, duidelijke routines, visuele ondersteuning en het bieden van individuele ondersteuning kunnen helpen bij het verminderen van symptomen en het bevorderen van succes op school en in andere contexten.
Het is belangrijk op te merken dat de behandeling moet worden afgestemd op de specifieke behoeften en symptomen van elke individuele persoon. Wat werkt voor de ene persoon met autisme en ADHD, werkt mogelijk niet voor een ander. Daarom is een multidisciplinaire aanpak waarbij verschillende professionals, zoals psychologen, psychiaters, logopedisten en onderwijsspecialisten, samenwerken, vaak de beste benadering.
In het algemeen is er nog veel te leren over de overlappende kenmerken en de beste behandelingsstrategieën voor mensen met zowel autisme als ADHD.
Velarde M, Cárdenas A. Trastornos del espectro autista y trastornos por déficit de atención con hiperactividad: desafíos en el diagnóstico y tratamiento [Autism spectrum disorder and attention-deficit/hyperactivity disorder: challenge in diagnosis and treatment]. Medicina (B Aires). 2022 Aug 30;82 Suppl 3:67-70. Spanish. PMID: 36054861.
