Een recent onderzoek heeft aangetoond dat tieners met dyslexie minder diverse woorden gebruiken in persoonlijke verhalen in vergelijking met hun leeftijdsgenoten zonder dyslexie.
Het onderzoek, uitgevoerd onder 22 Nederlandssprekende tieners tussen de 11 en 16 jaar met dyslexie en 22 leeftijdsgenoten zonder dyslexie, analyseerde de relatie tussen leesvaardigheid en woordgebruik in persoonlijke verhalen. De tieners werden beoordeeld op hun leesvaardigheid, het begrijpen van teksten en het spellen van woorden en zinnen.
De resultaten van het onderzoek lieten zien dat er een verband bestaat tussen de verscheidenheid aan woorden in persoonlijke verhalen en leesvaardigheid. Tieners met een betere leesvaardigheid hadden de neiging om een grotere variëteit aan woorden te gebruiken in hun verhalen. Dit suggereert dat leesproblemen bij dyslexie mogelijk de ontwikkeling van de mondelinge taalvaardigheid kunnen belemmeren.
Het onderzoek maakte gebruik van het ‘Global TALES protocol’, een gestandaardiseerde methode om persoonlijke verhalen op te roepen. Opvallend was dat de methode succesvol was in het genereren van persoonlijke verhalen bij zowel tieners met als zonder dyslexie. Echter, degenen met dyslexie gebruikten aanzienlijk minder verschillende woorden in hun verhalen, wat wijst op een potentieel verband tussen leesproblemen en beperkte woordenschat.
Het Global TALES (Tool for the Assessment of Language and Emotional Expression) protocol is een gestandaardiseerde methode die wordt gebruikt om persoonlijke verhalen op te roepen en te analyseren, vooral bij kinderen en adolescenten. Dit protocol is ontworpen om inzicht te krijgen in verschillende aspecten van taalgebruik, emotionele expressie en narratieve vaardigheden.
Het Global TALES protocol bestaat meestal uit een reeks open vragen of prompts die de deelnemers vragen om persoonlijke verhalen te vertellen over specifieke gebeurtenissen, ervaringen of situaties. Deze verhalen kunnen variëren van alledaagse gebeurtenissen tot meer emotioneel geladen situaties. Het doel is om een beroep te doen op de expressieve en taalkundige vaardigheden van de deelnemers, en om inzicht te krijgen in hoe ze informatie structureren, emoties uitdrukken en verhalen opbouwen.
Het protocol heeft verschillende doelen en toepassingen, waaronder:
- Taalbeoordeling: Het protocol biedt onderzoekers en clinici een gestructureerde manier om taalgebruik en woordenschat van deelnemers te evalueren. Hierdoor kunnen ze beoordelen hoe goed deelnemers in staat zijn om complexe ideeën en gevoelens te verwoorden.
- Emotionele Expressie: Omdat de verhalen vaak persoonlijke ervaringen betreffen, kunnen onderzoekers en clinici inzicht krijgen in hoe deelnemers emoties en gevoelens communiceren en uiten in taal.
- Narratieve Vaardigheden: Het analyseren van de verhalen volgens het protocol kan inzicht bieden in de vaardigheden van deelnemers om samenhangende en gestructureerde verhalen te vertellen, inclusief elementen zoals begin, midden en einde.
- Differentiatie tussen Groepen: Zoals in het bovenstaande onderzoek beschreven, kan het Global TALES protocol worden gebruikt om te onderzoeken of er verschillen zijn in taalgebruik en narratieve vaardigheden tussen verschillende groepen, zoals individuen met en zonder dyslexie.
Het protocol kan worden aangepast aan verschillende leeftijdsgroepen en culturele contexten en kan zowel mondeling als schriftelijk worden toegediend.
Het lijkt er al met al op dat leesproblemen een cascade-effect kunnen veroorzaken, waarbij zwakke leesvaardigheid leidt tot beperkte mondelinge taalvaardigheid, wat op zijn beurt de groei van de uitdrukkingsvolle woordenschat belemmert.
Het is van belang om niet alleen te focussen op het verbeteren van lees- en schrijfvaardigheden, maar ook op het verrijken van de mondelinge taalvaardigheid.
Van Vreckem C, Desoete A, Simoens D, Van de Vyver A, Pauwels J, Van Laethem C, Van Lierde K. Vocabulary diversity in personal narratives produced in response to the Global TALES protocol in Dutch-speaking students with and without dyslexia. Folia Phoniatr Logop. 2023 Aug 7. doi: 10.1159/000532024. Epub ahead of print. PMID: 37549661.
