Misofonie, gekenmerkt door intense negatieve emoties als reactie op alledaagse geluiden zoals kauwen, ademen of tikken, kan een aanzienlijke impact hebben op het dagelijks leven van de getroffenen. Recent onderzoek heeft belangrijke vooruitgang geboekt in het begrijpen van de onderliggende mechanismen van misofonie en het ontwikkelen van nieuwe ideeën voor behandeling.
Het afgelopen jaar zijn er significante stappen gezet in het onderzoek naar misofonie. Deze vooruitgang biedt een beter inzicht in de oorzaken van de aandoening en nieuwe benaderingen voor behandeling. Belangrijke studies hebben zich gericht op de rol van spiegelneuronen, de relatie tussen misofonie en mentale gezondheid, en de perceptie van geluiden.
De DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition) vermeldt misofonie niet als een afzonderlijke stoornis.
Spiegelneuronen: Dr. Sukhbinder Kumar
Een van de meest intrigerende onderzoeken komt van Dr. Sukhbinder Kumar van het Iowa Carver College of Medicine. Dr. Kumar heeft zich gericht op de hypothese dat een overmaat aan spiegelneuronen mensen met misofonie dwingt om geluiden te imiteren. Deze spiegelneuronen zouden een hersenbasis bieden voor dit gedrag, wat het uit de puur gedragsmatige context haalt.
Spiegelneuronen zijn een bijzonder type zenuwcel dat geactiveerd wordt wanneer een individu een handeling uitvoert én wanneer hij of zij een ander diezelfde handeling ziet uitvoeren. Deze neuronen, die voor het eerst ontdekt zijn in de jaren ’90 bij onderzoek naar apen, spelen een cruciale rol in de manier waarop we anderen begrijpen en empathie voelen.
Spiegelneuronen werden ontdekt door een onderzoeksteam onder leiding van Giacomo Rizzolatti aan de Universiteit van Parma in Italië. Het team merkte op dat bepaalde neuronen in de hersenen van apen actief werden zowel wanneer de apen zelf iets deden, als wanneer ze zagen dat een ander dezelfde handeling uitvoerde. Dit was een revolutionaire ontdekking omdat het suggereerde dat dezelfde hersencellen betrokken waren bij zowel actie als waarneming.
Bij mensen zijn spiegelneuronen gelokaliseerd in verschillende hersengebieden, waaronder de premotorische cortex en de pariëtale kwab. Ze zijn betrokken bij het begrijpen van andermans gedrag, het imiteren van andermans handelingen, en het ontwikkelen van empathie. Spiegelneuronen spelen een belangrijke rol bij sociale interactie, taalverwerving, en zelfs bij het leren van nieuwe vaardigheden door observatie.
De impact van spiegelneuronen reikt verder dan alleen misofonie. Ze spelen een belangrijke rol in een breed scala aan menselijke ervaringen en gedragingen. Bijvoorbeeld:
- Empathie: Spiegelneuronen stellen ons in staat om de emoties van anderen te begrijpen en te delen. Wanneer we iemand zien lachen of huilen, activeren spiegelneuronen in ons brein soortgelijke gevoelens, wat ons helpt om empathie te voelen.
- Leren door observatie: Veel van wat we leren, leren we door anderen te observeren. Spiegelneuronen helpen ons om handelingen van anderen te begrijpen en na te bootsen, wat essentieel is voor het leren van nieuwe vaardigheden.
- Taalverwerving: Spiegelneuronen kunnen een rol spelen in het leren van taal door het nabootsen van geluiden en woorden die we horen van anderen.
Dr. Kumar en zijn team hebben vastgesteld dat bijna de helft van de mensen met misofonie imitatiegedrag vertoont, vooral bij geluiden zoals kauwen. Dit gedrag lijkt een vorm van zelfbescherming te zijn, omdat het enige verlichting biedt van de stress die door deze geluiden wordt veroorzaakt. Deze bevindingen suggereren dat therapieën die zich richten op het aanpassen van dit imitatiegedrag kunnen helpen om de symptomen van misofonie te verlichten.
Automutilatie bij misofonie: Dr. Julia Simner
Een ander belangrijk onderzoek is uitgevoerd door Dr. Julia Simner van de University of Sussex. Haar werk richt zich op de mentale gezondheid van mensen met misofonie, met name op zelfbeschadiging en suïcidale gedachten. Uit haar onderzoek blijkt dat volwassenen met misofonie slechter scoren op meerdere welzijnsmaatregelen en een verhoogd risico lopen op zelfbeschadiging en suïcidale gedachten.
Vrouwen blijken tijdens hun tienerjaren een hoger risico te lopen, terwijl mannen op 24-jarige leeftijd een verhoogd risico hebben. Deze bevindingen benadrukken de noodzaak van vroege screening en ondersteuning voor jongeren met misofonie. Het is cruciaal om te erkennen dat veel van deze mensen zijn opgegroeid zonder enige erkenning van hun aandoening, wat heeft bijgedragen aan hun strijd.
Hyperarousal: Dr. Zach Rosenthal
Dr. Zach Rosenthal van het Duke Center for Misophonia and Emotion Regulation heeft onderzoek gedaan naar de relatie tussen misofonie, trauma en stress. Zijn bevindingen tonen aan dat 3,5% van de volwassenen met misofonie een actuele diagnose van PTSS heeft, en 21,7% heeft een geschiedenis van PTSS gedurende hun leven. Dit percentage ligt iets hoger dan verwacht in de algemene bevolking.
Hyperarousal is een toestand van verhoogde prikkelbaarheid van het zenuwstelsel, vaak geassocieerd met angststoornissen en posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het wordt gekenmerkt door een constante staat van alertheid en een overreactie op prikkels uit de omgeving. Mensen die hyperarousal ervaren, hebben vaak moeite om te ontspannen en kunnen gemakkelijk schrikken of zich overweldigd voelen.
Enkele veelvoorkomende kenmerken van hyperarousal zijn:
- Verhoogde waakzaamheid: Mensen met hyperarousal zijn vaak extreem alert en voortdurend op hun hoede voor mogelijke gevaren. Dit kan leiden tot slaapproblemen, zoals moeite met in slaap vallen of doorslapen.
- Prikkelbaarheid en woede: Een verhoogde staat van alertheid kan leiden tot prikkelbaarheid en plotselinge uitbarstingen van woede. Dit komt doordat het zenuwstelsel constant overgestimuleerd is.
- Schrikreacties: Personen met hyperarousal kunnen gemakkelijk schrikken van plotselinge geluiden of onverwachte gebeurtenissen. Hun lichaam reageert alsof er een onmiddellijke dreiging is, zelfs bij relatief onschuldige prikkels.
- Concentratieproblemen: Door de constante staat van alertheid kunnen mensen moeite hebben met concentreren of zich te focussen op taken. Dit kan het dagelijks functioneren en de productiviteit beïnvloeden.
- Fysieke symptomen: Hyperarousal kan ook fysieke symptomen veroorzaken, zoals een versnelde hartslag, zweten, trillen en een gevoel van spanning of onrust in het lichaam.
Hyperarousal wordt vaak gezien bij mensen met PTSS, maar kan ook voorkomen bij andere angststoornissen. De oorzaken kunnen variëren, maar enkele veelvoorkomende oorzaken zijn:
- Trauma: Mensen die een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt, zoals een ongeluk, misbruik of een natuurramp, kunnen hyperarousal ontwikkelen als onderdeel van hun reactie op het trauma.
- Chronische stress: Langdurige blootstelling aan stressvolle situaties kan het zenuwstelsel overprikkelen en leiden tot hyperarousal.
- Neurologische factoren: Veranderingen in de hersenen en het zenuwstelsel, zoals een verhoogde activiteit van de amygdala (het deel van de hersenen dat betrokken is bij emotionele reacties), kunnen bijdragen aan hyperarousal.
Behandeling van hyperarousal richt zich vaak op het verminderen van de prikkelbaarheid van het zenuwstelsel en het leren van copingmechanismen om met de symptomen om te gaan. Enkele veelvoorkomende behandelingsmethoden zijn:
- Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT kan mensen helpen om negatieve denkpatronen en gedragingen te identificeren en te veranderen die bijdragen aan hyperarousal.
- Mindfulness en relaxatietechnieken: Technieken zoals meditatie, diepe ademhaling en progressieve spierontspanning kunnen helpen om het zenuwstelsel te kalmeren en de symptomen van hyperarousal te verminderen.
- Medicatie: In sommige gevallen kunnen medicijnen zoals anxiolytica of antidepressiva worden voorgeschreven om de symptomen van hyperarousal te beheersen.
- Exposuretherapie: Voor mensen met PTSS kan geleidelijke blootstelling aan traumatische herinneringen onder begeleiding van een therapeut helpen om de intensiteit van de hyperarousalreacties te verminderen.
Dr. Rosenthal ontdekte dat dagelijkse stress een directere correlatie heeft met misofonie dan andere factoren zoals leeftijd, geslacht, of aantal stressvolle gebeurtenissen in het leven. Zijn netwerkanalyse wees uit dat binnen PTSS-symptomen hyperarousal nauw verbonden is met misofonie. Deze bevindingen suggereren dat het verminderen van dagelijkse stress een effectieve strategie kan zijn om de symptomen van misofonie te beheersen.
Behandelingen: Dr. Jane Gregory
Dr. Jane Gregory van de Oxford University, zelf een misofoniepatiënt, heeft richtlijnen ontwikkeld voor therapeuten die werken met misofoniepatiënten. Volgens Dr. Gregory omvat misofonie verschillende lagen: neurologisch, fysiek, emotioneel en cognitief. Therapeuten moeten flexibel zijn en verschillende strategieën aanbieden, waarbij ze continu beoordelen of er verbetering plaatsvindt.
Bekijk hier video’s over misofonie (Engelstalig)
Dr. Gregory benadrukt dat traditionele exposure therapie niet geschikt is voor misofonie. In plaats daarvan moeten therapeuten zich richten op het ontwikkelen van copingvaardigheden, hoewel dit moeilijk kan zijn. Ze verzekert echter dat verandering mogelijk is, mits de juiste benadering wordt gevolgd.
Exposure therapie, ook bekend als blootstellingstherapie, is een vorm van cognitieve gedragstherapie (CGT) die gericht is op het helpen van mensen om hun angst en angstgerelateerde stoornissen te overwinnen. Het basisprincipe van exposure therapie is dat herhaalde, gecontroleerde blootstelling aan angstwekkende situaties, gedachten of objecten in een veilige omgeving kan helpen om de angstreactie te verminderen.
Symptoomnetwerkmodel en Co-voorkomende stoornissen: Dr. Jamie Ward
Dr. Jamie Ward van de University of Sussex gebruikt een symptoomnetwerkmodel om te verklaren waarom misofonie vaak voorkomt met andere stoornissen. Dit model gaat ervan uit dat stoornissen ontstaan uit een interactie van eigenschappen die in de algemene bevolking voorkomen en over verschillende diagnoses heen. In dit model verschijnen transdiagnostische symptomen als een onderling verbonden netwerk.
Dr. Ward’s onderzoek toont aan dat mensen met ernstige misofonie vaak meerdere sensorische gevoeligheden hebben en een groter aantal klinisch significante symptomen van andere stoornissen vertonen. Dit suggereert dat sensorische overgevoeligheid een centrale eigenschap van misofonie is en kan helpen verklaren waarom deze aandoening zo’n negatieve impact heeft op de mentale gezondheid.
De perceptie van geluid: Dr. Savvas Kazazis
Dr. Savvas Kazazis van McGill University onderzoekt hoe geluid onze percepties organiseert. Hij ontdekte dat de spectrale informatie van geluiden (de frequenties die een geluid vormen) belangrijker is voor de perceptie van misofonie dan de temporele informatie (de timing en ritme van geluiden). Dit betekent dat het aanpassen van de frequenties van een geluid meer invloed kan hebben op hoe storend het geluid is voor mensen met misofonie dan het aanpassen van het ritme.
Deze bevindingen openen nieuwe mogelijkheden voor behandelingen die zich richten op het aanpassen van geluiden om de negatieve reacties van misofoniepatiënten te verminderen. Verdere onderzoeken zijn nodig om te bepalen hoe deze bevindingen in de praktijk kunnen worden toegepast.
Diagnosecriteria misofonie (DSM-5)
De DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition) vermeldt misofonie niet als een afzonderlijke stoornis. Misofonie wordt nog niet officieel erkend als een aparte diagnose in deze handleiding, die wordt gebruikt door professionals in de geestelijke gezondheidszorg om psychische aandoeningen te diagnosticeren.
Hoewel misofonie niet als een specifieke stoornis wordt vermeld, wordt het door veel professionals in de geestelijke gezondheidszorg erkend als een aandoening die aanzienlijke invloed kan hebben op het dagelijks leven van degenen die eraan lijden.
Er zijn verschillende redenen waarom misofonie niet als een afzonderlijke stoornis in de DSM-5 wordt vermeld:
- Gebrek aan consensus: Er is nog geen brede consensus binnen de medische en wetenschappelijke gemeenschap over de definitie, diagnosecriteria en de onderliggende mechanismen van misofonie.
- Onderzoek en data: Er is nog steeds beperkt onderzoek naar misofonie in vergelijking met andere erkende psychische stoornissen. Meer studies zijn nodig om de prevalentie, oorzaken en effectieve behandelingen van misofonie vast te stellen.
- Overlapping met andere stoornissen: Misofonie kan symptomen delen met andere erkende stoornissen zoals obsessieve-compulsieve stoornis (OCD), posttraumatische stressstoornis (PTSS), of gegeneraliseerde angststoornis. Dit maakt het moeilijk om misofonie als een volledig afzonderlijke entiteit te beschouwen.
Conclusie
De recente vooruitgang in het onderzoek naar misofonie biedt hoop voor een beter begrip en effectievere behandelingen van deze complexe aandoening. Van de rol van spiegelneuronen tot de relatie met PTSS en de perceptie van geluid, elk onderzoek draagt bij aan een dieper inzicht in misofonie. Toekomstig onderzoek zal zich waarschijnlijk richten op het verfijnen van behandelingen en het ontwikkelen van strategieën om het leven van mensen met misofonie te verbeteren. Deze vooruitgang markeert een belangrijke stap voorwaarts in het veld van misofonie-onderzoek.
