Gesprekken kunnen een uitdaging zijn voor mensen met ADHD. Het volgen van de conversatie, gefocust blijven op het onderwerp of praten over een onderwerp dat voor anderen niet relevant lijkt, kan moeilijk zijn. Daarnaast zijn er ook nog zaken zoals het volume en de toon van je stem, het lezen van gezichtsuitdrukkingen, het inschatten van fysieke nabijheid (te dicht of te ver weg staan) en zorgen over wat anderen van je denken, die allemaal een rol spelen.
Mensen met ADHD hebben vaak een zwakkere verbale impulscontrole en problemen met het werkgeheugen en metacognitie. Dit kan ertoe leiden dat ze anderen onderbreken omdat ze bang zijn te vergeten wat ze willen zeggen. Het kan lastig zijn om het juiste moment te vinden om in de conversatie te springen. Soms ben je je er niet van bewust dat je iemand onderbreekt totdat iemand je erop wijst. De opwinding over een onderwerp kan het ook moeilijk maken om je in te houden.
Metacognitie verwijst naar het vermogen om na te denken over en bewust te zijn van je eigen denkprocessen. Het omvat een aantal vaardigheden, zoals het kunnen plannen, monitoren en evalueren van je eigen leer- en denkstrategieën. Metacognitie stelt je in staat om je eigen gedachten en cognitieve processen te observeren en aan te passen om effectiever te leren en problemen op te lossen.
Hier zijn enkele aspecten van metacognitie:
- Plannen: Het vermogen om strategieën te bedenken en voor te bereiden voordat je een taak uitvoert. Bijvoorbeeld, het kiezen van de juiste aanpak voor het oplossen van een wiskundeprobleem.
- Monitoren: Het proces van het voortdurend evalueren van je eigen begrip en prestaties tijdens het uitvoeren van een taak. Dit kan inhouden dat je jezelf vragen stelt zoals: “Begrijp ik wat ik lees?” of “Ben ik op de goede weg om deze taak te voltooien?”
- Evalueren: Het beoordelen van het eindresultaat van je denkproces en het leren van je ervaringen om toekomstige prestaties te verbeteren. Bijvoorbeeld, nadenken over wat wel en niet werkte na het maken van een toets.
- Zelfregulatie: Het vermogen om je eigen gedrag en gedachten te sturen en aan te passen om je doelen te bereiken. Dit omvat het identificeren van afleidingen en het vinden van manieren om deze te vermijden, evenals het aanpassen van je strategieën als iets niet werkt.
Metacognitie is een cruciaal aspect van effectief leren en probleemoplossend vermogen, omdat het je helpt om meer controle te krijgen over je eigen cognitieve processen en jezelf beter aan te passen aan nieuwe en uitdagende situaties.
Deze uitdagingen worden nog versterkt door angst. Hoe meer angst iemand voelt in een sociale situatie, hoe groter de kans dat ze anderen onderbreken. Angst kan de nervositeit over het maken van verbinding verergeren en leiden tot impulsief gedrag. Mensen met ADHD vinden het dan moeilijker om hun woorden en acties te controleren.
Uitdagingen bij gesprekken voor mensen met ADHD
Mensen met ADHD ervaren verschillende uitdagingen tijdens gesprekken. Het volgen van de flow van een gesprek kan moeilijk zijn, vooral als het onderwerp verandert of als er meerdere mensen deelnemen. Het kan lastig zijn om gefocust te blijven op het onderwerp en niet afgeleid te worden door andere gedachten of externe prikkels.
Een ander veelvoorkomend probleem is dat mensen met ADHD vaak geneigd zijn om te praten over onderwerpen die zij relevant vinden, maar die voor anderen niet direct gerelateerd zijn aan het gesprek. Dit kan ertoe leiden dat ze als afleidend of irrelevant worden ervaren door anderen.
Daarnaast kunnen stemvolume en toon moeilijk te beheersen zijn. Het is niet altijd duidelijk hoe luid of zacht je moet praten, wat kan leiden tot ongemakkelijke situaties. Het lezen van gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal kan ook een uitdaging zijn, waardoor het moeilijk is om in te schatten hoe anderen zich voelen of wat ze denken.
Verbal Impulse Control en werkgeheugen
Mensen met ADHD hebben vaak zwakkere verbale impulscontrole en problemen met hun werkgeheugen. Dit betekent dat ze de neiging hebben om anderen te onderbreken en te vergeten wat ze wilden zeggen als ze wachten op hun beurt. Het is moeilijk om een pauze in het gesprek te herkennen waarin ze kunnen reageren, en de angst om iets te vergeten kan ertoe leiden dat ze te vroeg in het gesprek springen.
‘Verbale impulscontrole’ verwijst naar het vermogen om je spontane reacties en uitingen te beheersen en te reguleren tijdens gesprekken en andere verbale interacties. Mensen met sterke verbale impulscontrole kunnen hun gedachten ordenen voordat ze spreken, waardoor ze beter in staat zijn om te luisteren, te wachten op hun beurt en na te denken over de gevolgen van hun woorden voordat ze iets zeggen.
Bij mensen met ADHD kan verbale impulscontrole vaak zwakker zijn, wat kan leiden tot de volgende gedragingen:
- Onderbreken: Ze hebben de neiging om anderen te onderbreken tijdens gesprekken omdat ze het moeilijk vinden om te wachten tot de ander is uitgesproken.
- Ongepaste opmerkingen: Ze kunnen dingen zeggen zonder na te denken over hoe deze opmerkingen door anderen zullen worden ontvangen, wat soms kan leiden tot sociaal ongemakkelijke situaties.
- Overmatig praten: Ze kunnen moeite hebben om stil te zijn en geven vaak ongewenst veel details of gaan door over een onderwerp, zelfs als anderen niet meer geïnteresseerd zijn.
- Afleidbaarheid: Ze kunnen snel afgeleid worden door gedachten die niets met het gesprek te maken hebben, en deze gedachten hardop uiten.
Verbale impulscontrole is belangrijk omdat het helpt bij het behouden van vloeiende en respectvolle communicatie. Het stelt mensen in staat om constructief deel te nemen aan gesprekken, waarbij ze rekening houden met de beurt van anderen om te spreken en de sociale dynamiek van de interactie respecteren.
Deze uitdagingen worden verergerd door een verminderd vermogen om zichzelf te monitoren en te reguleren. Mensen met ADHD zijn zich vaak niet bewust van hun onderbrekingen totdat iemand hen erop wijst. De opwinding over een interessant onderwerp kan het nog moeilijker maken om hun impulsen te beheersen en te wachten tot het juiste moment om te spreken.
Invloed van angst op impulsiviteit
Angst speelt een grote rol bij impulsief gedrag. Hoe meer angst iemand voelt in een sociale situatie, hoe groter de kans dat ze anderen onderbreken. Angst verhoogt de nervositeit over het maken van verbinding en de zorgen over mogelijke gênante situaties. Deze intense gevoelens maken mensen met ADHD natuurlijk meer impulsief en minder in staat om hun woorden en acties te monitoren.
Als je angstig bent, kan het moeilijk zijn om te focussen op het gesprek en om je eigen impulsen te beheersen. Dit kan leiden tot het onderbreken van anderen en het niet bewust zijn van hoe je gedrag door anderen wordt waargenomen. Het is belangrijk om deze dynamiek te herkennen en strategieën te ontwikkelen om met deze gevoelens om te gaan.
Empathie en zelfreflectie
Het is waardevol om na te denken over hoe het voelt wanneer iemand anders jou onderbreekt. Het kan lijken alsof de ander niet echt luistert, maar gewoon wacht op zijn of haar beurt om te spreken. Dit kan frustrerend en ontmoedigend zijn. Het is belangrijk om te begrijpen dat, hoewel onderbrekingen vaak voortkomen uit impulscontroleproblemen bij mensen met ADHD, anderen dit misschien niet begrijpen en geïrriteerd of ongeduldig kunnen worden.
Door te reflecteren op je eigen gedrag en de impact ervan op anderen, kun je beter begrijpen waarom mensen op een bepaalde manier reageren en hoe je je communicatie kunt verbeteren. Het vergroten van je zelfbewustzijn is een belangrijke stap in het ontwikkelen van effectievere communicatievaardigheden.
Strategieën voor minder onderbrekingen
1. Dingen opschrijven
Een effectieve strategie om onderbrekingen te verminderen is het opschrijven van wat je wilt zeggen. Gebruik je telefoon of een klein notitieblok om een paar trefwoorden te noteren die je helpen herinneren wat je wilt zeggen. Of je nu in een vergadering bent of met vrienden praat, laat de anderen weten dat je niet wilt onderbreken en dat het maken van aantekeningen je helpt je gedachten te onthouden. Dit bereidt hen voor en voorkomt dat ze je oordelen.
2. Open zijn over geheugenuitdagingen
Als je liever niet schrijft, wees dan open over je geheugenuitdagingen. Zeg iets als: “Ik heb iets te delen maar wil je niet onderbreken. Ik ben gewoon bang dat ik het zal vergeten.” Dit waarschuwt mensen waarom je mogelijk onderbreekt. Doe dit echter niet te vaak in één gesprek, omdat het anders te veel kan worden. Als je iets vergeet, maak je dan geen zorgen. Het komt waarschijnlijk later weer bij je op en je kunt het dan alsnog delen.
3. Omgaan met overweldigende gevoelens
Overweldigende omgevingen zoals drukke restaurants, feestjes of bijeenkomsten kunnen het moeilijk maken om bij te houden wat er wordt gezegd en gefocust te blijven op het gesprek. Als je moeite hebt om te horen of te concentreren, vraag dan of je naar een rustigere plek kunt gaan of neem een pauze van het lawaai om even bij te komen.
4. Luisteren en vragen stellen
Mensen praten graag over zichzelf en willen zich gehoord voelen. Gebruik reflectief luisteren door te zeggen: “Ik hoorde je zeggen X, vertel me daar meer over.” Stel jezelf de vraag waarom je nu aan het praten bent. Dit helpt je om meer aandacht te besteden aan de ander en minder geneigd te zijn om te onderbreken.
Effectief deelnemen aan gesprekken
1. Ruimtelijke afstand, volume en lichaamstaal
Bij het deelnemen aan gesprekken is het belangrijk om rekening te houden met fysieke nabijheid. Mensen staan meestal ongeveer een meter uit elkaar. Let ook op handgebaren en het aanraken van anderen. Sommige mensen voelen zich ongemakkelijk bij casual aanrakingen; houd je gebaren klein en dicht bij je lichaam. Controleer het volume van je stem: spreek je harder of zachter dan de mensen om je heen? Hoe kun je je volume aanpassen? Observeer de lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen van de mensen om je heen. Interesse en betrokkenheid zien er open en kalm uit (ontspannen houding, oogcontact, naar voren leunen); oordeel en ongemak zien er meer gesloten uit (gekruiste armen en benen, wegkijken).
2. Zelfreflectie en gedrag
Zelfbewustzijn opbouwen en werken aan je uitdagingen is cruciaal. Vind acceptabele alternatieven voor oogcontact als dat ongemakkelijk voor je is. Misschien kun je een activiteit ondernemen tijdens een gesprek zodat mensen niet direct naar je kijken: wandelen, fietsen, winkelen, een honkbalwedstrijd bijwonen of een museum bezoeken. Pauzeer en observeer voordat je een kamer binnengaat. Krijg een gevoel van wat er gaande is in plaats van meteen te vragen “wat is er aan de hand” of iets te onderbreken om iets te zeggen.
3. Plan maken voor afleiding of onderbreking
Als je je focus verliest wanneer iemand praat, kijk dan naar hun mond of handgebaren om het gesprek te volgen. Stel open vragen die beginnen met hoe en wat meer dan waarom. Hoe kom je weer in het gesprek? Kan iemand je daarbij helpen?
Omgaan met onzekerheid en ongemak
Het is belangrijk om te leren omgaan met sociale onzekerheden zonder oordeel. Iedereen heeft onzekerheden, of ze deze nu laten zien of niet. Alleen omdat je onzeker bent over iets of je zorgen maakt over hoe anderen je zien, betekent niet dat je sociale interacties moet vermijden. We leren door risico’s te nemen en te zien wat er gebeurt. Ja, het kan eng of ongemakkelijk zijn om met vreemden te praten of zelfs met mensen die je kent. Dat is oké. Doe het toch, in kleine doses. Zo bouw je de nodige sociale vaardigheden en zelfvertrouwen op. Focus op wat er om je heen gebeurt in plaats van het gesprek in je hoofd over wat je denkt dat anderen over je denken. Wees aanwezig en neem deel aan het hier en nu.
Overlap en verschil met autisme
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste verschillen en overeenkomsten tussen ADHD en autisme, gericht op de aspecten die relevant zijn in de context van dit artikel over gesprekstechnieken.
| Aspect | ADHD | Autisme | Overeenkomsten |
|---|---|---|---|
| Verbal Impulse Control | Moeite met het beheersen van spontane uitingen, vaak onderbreken in gesprekken | Kan variëren; sommigen kunnen te veel praten, terwijl anderen juist weinig spreken | Beide kunnen problemen hebben met het reguleren van verbale uitingen |
| Werkgeheugen | Vaak zwak, moeite met het onthouden van instructies of wat ze willen zeggen | Kan zwak zijn, waardoor het moeilijk is om meerdere stappen of ideeën te onthouden | Beide kunnen uitdagingen hebben met het werkgeheugen |
| Focus en aandacht | Moeite om gefocust te blijven, snel afgeleid door externe prikkels | Kan variëren; sommige hebben hyperfocus, anderen zijn snel afgeleid | Beide kunnen problemen hebben met het behouden van aandacht, zij het op verschillende manieren |
| Interesses en tangenten | Kan vaak afdwalen naar onderwerpen die zij interessant vinden, maar niet relevant voor anderen | Sterke, beperkte interesses die de neiging hebben om gesprekken te domineren | Beide kunnen moeite hebben om binnen het relevante gespreksonderwerp te blijven |
| Leesvaardigheden gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal | Moeite met het lezen van subtiele gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal | Vaak significant moeite met het interpreteren van gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal | Beide kunnen uitdagingen hebben bij het lezen van sociale signalen |
| Zorg over wat anderen denken | Vaak bezorgd over hoe ze overkomen, wat kan leiden tot verhoogde impulsiviteit | Kan variëren; sommigen zijn zeer bewust van sociale percepties, anderen minder | Beide kunnen zich zorgen maken over sociale perceptie, zij het in verschillende mate |
| Sociale Interacties | Kan moeite hebben met sociale regels en impulsief gedrag | Moeite met sociale interacties en het begrijpen van sociale normen en verwachtingen | Beide hebben uitdagingen in sociale situaties, maar om verschillende redenen |
| Angst en impulsiviteit | Verhoogde angst kan leiden tot meer impulsief gedrag | Angst kan aanwezig zijn en beïnvloedt vaak sociale interacties en communicatie | Angst speelt een rol in hoe beide groepen omgaan met sociale interacties |
Conclusie
Met de beschreven tools en strategieën kun je je zelfverzekerder en moediger voelen bij het ontmoeten van nieuwe mensen en het opbouwen van blijvende vriendschappen. Verwacht geen perfectie in je interacties, maar streef ernaar om het beste te doen met de middelen die je hebt. Accepteer dat je waarschijnlijk zult struikelen en vergeef jezelf als dat gebeurt. Door deze benadering te omarmen, kun je positieve en betekenisvolle communicatie-ervaringen opdoen.
