In de wereld van neurodiversiteit staat autisme vaak centraal vanwege de unieke manier waarop mensen met deze diagnose de wereld ervaren. Een van de meest intrigerende aspecten van autisme is de rol van sensorische verwerking – hoe de hersenen informatie van de zintuigen interpreteren en erop reageren. Dit speelt niet alleen een rol in hoe iemand de omgeving ervaart, maar heeft ook een directe invloed op het eetgedrag.
Sensorische gevoeligheden kunnen leiden tot selectief eetgedrag en zelfs voedselneofobie, wat weer van invloed kan zijn op de algehele gezondheid en het welzijn.
Wat is sensorische verwerking?
Sensorische verwerking verwijst naar de manier waarop het zenuwstelsel sensorische informatie ontvangt, organiseert en integreert, en vervolgens reageert. Bij mensen met autisme is deze verwerking vaak anders. Sensorische gevoeligheden kunnen variëren van hypersensitiviteit (overgevoeligheid) tot hyposensitiviteit (ondergevoeligheid).
- Hypergevoeligheid: Een kind dat overgevoelig is voor geluiden kan zelfs van zachte geluiden schrikken en kan moeite hebben met de achtergrondgeluiden van een drukke eetzaal.
- Hypogevoeligheid: Aan de andere kant kan een kind met ondergevoeligheid voor smaak zeer sterk gekruid voedsel prefereren omdat ze andere smaken niet goed registreren.
Deze sensorische uitdagingen zijn niet beperkt tot één zintuig maar kunnen alle zintuigen beïnvloeden, inclusief zicht, gehoor, tast, smaak en geur. Voor kinderen met autisme kunnen deze verschillen in sensorische verwerking leiden tot aanzienlijke uitdagingen in hun dagelijkse leven, waaronder hun eetgedrag, zoals:
- Voedselselectiviteit: Dit kan betekenen dat een kind alleen voedsel van een bepaalde kleur, textuur of merk accepteert. Bijvoorbeeld, een kind kan alleen gladde voedingsmiddelen eten en alles met stukjes vermijden.
- Voedselneofobie: Kinderen kunnen weigeren nieuw voedsel te proberen, wat leidt tot een beperkt dieet. Dit kan problematisch zijn voor hun voedingstoestand en groei.
Sensorische gevoeligheden spelen een cruciale rol in deze eetgedragingen. Een kind dat overgevoelig is voor textuur kan bijvoorbeeld problemen hebben met voedsel dat zij als te knapperig of te zacht ervaren. Geuren kunnen ook een sterke afkeer veroorzaken, wat de variëteit van het dieet verder beperkt.
Verbanden
Een systematische review van de literatuur heeft aangetoond dat er een consistent verband bestaat tussen sensorische verwerking en eetgedrag bij autisme. Deze studies benadrukken vooral de impact van smaak- en geurgevoeligheden.
- Smaak- en geurgevoeligheden: Kinderen met een overgevoeligheid voor smaak en geur vertonen vaak een beperkter voedingsrepertoire. Bijvoorbeeld, ze kunnen bepaalde groenten of vruchten vermijden vanwege hun sterke geur of smaak.
- Mealtime behaviours: Sensorische verwerking beïnvloedt ook gedragingen rond de maaltijd, zoals het weigeren van voedsel, het hebben van eetrituelen en het eten van een beperkt aantal voedingsmiddelen.
Een voorbeeld is een kind dat alleen witte voedingsmiddelen eet zoals pasta, rijst en brood, en elke poging om kleurrijke groenten aan hun dieet toe te voegen resoluut afwijst. Dit gedrag kan frustrerend zijn voor ouders en verzorgers die proberen een uitgebalanceerd dieet te handhaven.
Implicaties
Gezien de sterke band tussen sensorische verwerking en eetgedrag, zijn er verschillende interventies ontwikkeld om deze uitdagingen aan te pakken. Sensorische gebaseerde eetinterventies richten zich op het aanpassen van de omgeving en het eetproces om de sensorische gevoeligheden van het kind te accommoderen. Voorbeelden zijn:
- Langzame introductie van nieuw voedsel: Door nieuw voedsel geleidelijk aan te introduceren, kan een kind langzaam wennen aan nieuwe smaken en texturen.
- Positieve bekrachtiging: Het gebruik van beloningen kan kinderen aanmoedigen om nieuwe voedingsmiddelen te proberen.
- Sensorische integratietherapie: Deze therapie kan kinderen helpen hun sensorische gevoeligheden beter te beheren, waardoor ze openstaan voor een grotere variëteit aan voedingsmiddelen.
Deze interventies kunnen thuis door ouders en verzorgers worden toegepast. Het aanpassen van de eetomgeving, zoals het verminderen van afleidende geluiden en het aanbieden van voedsel in verschillende texturen en vormen, kan een groot verschil maken.
Nimbley E, Golds L, Sharpe H, Gillespie-Smith K, Duffy F. Sensory processing and eating behaviours in autism: A systematic review. Eur Eat Disord Rev. 2022 Sep;30(5):538-559. doi: 10.1002/erv.2920. Epub 2022 Jun 23. PMID: 35737818; PMCID: PMC9545673.
