Nachtmerries zijn intense, nare dromen die ervoor zorgen dat een kind vaak abrupt wakker wordt, vaak met angstgevoelens. Bij kinderen spelen slaap en dromen een cruciale rol in de emotionele verwerking en cognitieve ontwikkeling. Voor autistische kinderen, die vaak al uitdagingen ervaren op het gebied van communicatie en emotionele regulatie, kan een slechte slaapkwaliteit extra belastend zijn.
Autistische kinderen hebben vaker last van slaapstoornissen, zoals slapeloosheid of nachtelijke ontwakingen. Deze problemen kunnen niet alleen hun dagelijkse functioneren beïnvloeden, maar ook de manier waarop ze dromen beleven. Daarom is het belangrijk om te begrijpen hoe nachtmerries zich bij deze groep manifesteren en wat hun mogelijke oorzaken zijn.
Komen nachtmerries vaker voor bij autisme?
Uit onderzoek blijkt dat nachtmerries niet significant vaker voorkomen bij autistische kinderen dan bij hun leeftijdsgenoten zonder autisme. De meeste studies rapporteren dat slechts een klein percentage autistische kinderen regelmatig nachtmerries heeft – vaak minder dan 5%. Toch zijn er ook studies die aangeven dat tot 40% van de autistische kinderen soms problematische dromen ervaren.
Interessant is dat het verschil in nachtmerrieprevalentie tussen autistische kinderen en hun typisch ontwikkelende leeftijdsgenoten vaak afhankelijk lijkt te zijn van andere factoren, zoals comorbiditeiten (zoals angststoornissen) en slaapstoornissen. Wat hierbij opvalt, is dat meisjes met autisme soms meer nachtmerries rapporteren dan jongens met autisme, maar deze bevindingen zijn niet consistent.
Slaapstoornissen en hun impact op dromen
Slaapstoornissen komen veel voor bij autistische kinderen, met name slapeloosheid, moeite met in slaap vallen en nachtelijk wakker worden. Onderzoek toont aan dat tot wel 93% van de autistische kinderen last heeft van een of meerdere slaapproblemen. Deze slaapproblemen kunnen invloed hebben op de frequentie en intensiteit van dromen, waaronder nachtmerries.
Een belangrijke theorie hierover is de ‘activatiehypothese’, die stelt dat lichter slapen en verhoogde waakzaamheid tijdens de nacht de kans vergroten om dromen te herinneren, inclusief nachtmerries. Autistische kinderen die moeilijk in slaap blijven, kunnen daardoor vaker nare dromen herinneren.
De rol van angst en emoties
Bij autistische kinderen komen angststoornissen en emotionele problemen vaak voor. Deze kunnen een grote rol spelen in het ontstaan van nachtmerries. Angstige gebeurtenissen of hoge stress kunnen de hersenen activeren, waardoor de kans op emotioneel intense dromen toeneemt.
In sommige studies is een verband gevonden tussen de ernst van autistische symptomen en de frequentie van nachtmerries. Kinderen met meer interne spanningen of verhoogde emotionele gevoeligheid hebben een grotere kans op nare dromen. Toch is dit niet in alle onderzoeken terug te zien, wat aangeeft dat er nog veel onbekend is over deze verbanden.
Waarom dromen autistische kinderen anders?
Autistische kinderen rapporteren vaak minder dromen dan hun leeftijdsgenoten. Dit kan komen door uitdagingen in introspectie en het verwoorden van emoties. Nachtmerries, die vaak gepaard gaan met intense angst en levendige herinneringen, kunnen moeilijker te beschrijven zijn voor kinderen met autisme.
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat autistische kinderen een kortere REM-slaap hebben. REM-slaap is de slaapfase waarin de meeste dromen plaatsvinden. Dit zou kunnen verklaren waarom sommige autistische kinderen minder dromen rapporteren. Andere onderzoeken suggereren dat routine en voorspelbaarheid – vaak belangrijk in het leven van autistische kinderen – stressvolle situaties kunnen verminderen, waardoor de kans op nachtmerries kleiner wordt.
Wat kun je doen tegen nachtmerries?
Als ouder of verzorger kun je verschillende stappen ondernemen om nachtmerries bij autistische kinderen te verminderen:
- Creëer een vast slaapritueel: Een rustige en voorspelbare routine voor het slapengaan kan stress verminderen en de slaapkwaliteit verbeteren.
- Zorg voor een veilige slaapomgeving: Dim licht, minimaliseer geluid en gebruik geruststellende objecten zoals een favoriete knuffel.
- Praat over dromen: Help je kind om dromen beter te begrijpen door er op een eenvoudige manier over te praten, bijvoorbeeld door tekeningen te maken van hun dromen.
- Werk aan angstreductie: Behandel onderliggende angstproblemen met therapie of ontspanningstechnieken, zoals ademhalingsoefeningen.
- Raadpleeg een specialist: Bij aanhoudende problemen kan een slaaptherapeut of kinderpsycholoog helpen met gerichte interventies.
Door aandacht te besteden aan de slaapkwaliteit en de onderliggende oorzaken van nachtmerries, kun je een belangrijke bijdrage leveren aan het welzijn van autistische kinderen. Heb jij ervaring met nachtmerries of slaapproblemen bij je kind? Deel je verhaal in de reacties of op ons lotgenotenforum!
Pellegrini E, Scarpelli S, Alfonsi V, Gorgoni M, Pazzaglia M, De Gennaro L. Behind closed eyes: Understanding nightmares in children and adolescents with autism spectrum disorder – A systematic review. Neurosci Biobehav Rev. Published online January 14, 2025. doi:10.1016/j.neubiorev.2025.106012
