In onze hedendaagse samenleving is het gebruikelijk geworden om te horen over mensen die zichzelf omschrijven als “hoogfunctionerend” binnen het spectrum van verschillende psychiatrische aandoeningen. Van “hoogfunctionerende” alcoholisten tot “hoogfunctionerende” autisten. Maar wat betekent “hoogfunctionerend” eigenlijk?
De term “hoogfunctionerend” wordt vaak gebruikt om bepaalde aspecten van een psychiatrische diagnose te verzachten of te annuleren. Het lijkt te impliceren dat, ondanks het feit dat iemand een bepaalde diagnose heeft, ze toch goed presteren op bepaalde gebieden van het leven. Bijvoorbeeld, een “hoogfunctionerende” alcoholist kan een goedbetaalde baan hebben, terwijl iemand met “hoogfunctionerend” autisme misschien naar een elite-universiteit gaat.
‘Hoogfunctionerend’ is op zichzelf geen psychiatrische diagnose of een onderdeel daarvan.
Hoogfunctionerende depressie: Dit verwijst naar mensen die klinisch gediagnosticeerd zijn met depressie, maar toch in staat zijn om dagelijkse activiteiten uit te voeren en misschien zelfs succesvol te zijn op professioneel gebied. Ze kunnen bijvoorbeeld een veeleisende baan hebben en toch in staat zijn om te functioneren, ondanks de symptomen van depressie die ze ervaren.
Hoogfunctionerende angststoornis: Personen met een angststoornis kunnen in staat zijn om hun angsten te beheersen en een normaal leven te leiden, zoals naar het werk gaan, sociale activiteiten bijwonen, enzovoort, ondanks de aanwezigheid van angstsymptomen.
Hoogfunctionerend ADHD: Dit kan verwijzen naar mensen met ADHD die erin slagen om te gedijen in bepaalde omgevingen, zoals op school of op het werk, ondanks de uitdagingen die hun aandoening met zich meebrengt, zoals concentratieproblemen of impulsiviteit.
Hoogfunctionerende eetstoornis: Personen met een eetstoornis zoals anorexia of boulimia kunnen hun aandoening verborgen houden voor anderen en toch een schijnbaar normaal leven leiden, bijvoorbeeld door hun gewichtsverlies te rationaliseren als gevolg van een gezond dieet of door eetbuien te verbergen voor anderen.
Hoogfunctionerend autisme: Mensen met hoogfunctionerend autisme hebben vaak een normale tot bovengemiddelde intelligentie. Ze kunnen academisch goed presteren en kunnen zelfs opvallen door hun buitengewone vaardigheden op bepaalde gebieden, zoals wiskunde, technologie of wetenschap.
In tegenstelling tot sommige mensen met autisme die moeite hebben met communicatie, hebben mensen met hoogfunctionerend autisme vaak goede taalvaardigheden. Ze kunnen goed praten en hun gedachten en gevoelens uiten, zij het soms op een wat formele of ongebruikelijke manier.
Hoewel mensen met hoogfunctionerend autisme uitdagingen kunnen ervaren in sociale interacties en het begrijpen van sociale cues, kunnen ze over het algemeen goed functioneren in het dagelijks leven. Ze kunnen een baan hebben, relaties onderhouden en deelnemen aan sociale activiteiten, zij het mogelijk met wat extra ondersteuning of aanpassingen.
Zoals veel mensen met autisme hebben mensen met hoogfunctionerend autisme vaak specifieke interesses en routines waar ze erg op gefocust zijn. Deze interesses kunnen diepgravend en gedetailleerd zijn, en ze kunnen een belangrijke rol spelen in het leven van de persoon.
Hoewel mensen met hoogfunctionerend autisme goed kunnen presteren op sommige gebieden, kunnen ze nog steeds uitdagingen ervaren op andere gebieden zoals bijvoorbeeld het begrijpen van sociale cues, het aangaan en onderhouden van vriendschappen en het navigeren door sociale situaties. Veranderingen in routines of onverwachte gebeurtenissen kunnen angst of stress veroorzaken. Ze hebben vaak behoefte aan voorspelbaarheid en structuur in hun omgeving. Mensen met autisme kunnen gevoeliger zijn voor sensorische prikkels zoals geluid, licht, aanraking en geur. Dit kan hen overweldigen en stress veroorzaken in bepaalde omgevingen. Het kan moeilijk zijn voor mensen met autisme om de emoties van anderen te herkennen en erop te reageren, waardoor sociale interacties soms uitdagend zijn.
Mogelijke verklaringen
Een mogelijke verklaring voor de opkomst van het gebruik van “hoogfunctionerend” ligt in twee brede tendensen binnen onze cultuur van mentale gezondheid.
1. Openheid over mentale gezondheid
Er is een groeiende trend naar meer openheid over mentale gezondheidsproblemen. Mensen voelen zich steeds comfortabeler om te praten over hun eigen uitdagingen op het gebied van mentale gezondheid, zowel met vrienden als op sociale media. Deze openheid is een positieve ontwikkeling die leidt tot meer begrip en empathie.
2. De drang naar productiviteit
Tegelijkertijd ervaren we een toenemende druk om “druk” te zijn of voortdurend bezig te zijn. In veel culturen wordt drukte gezien als een teken van status. Deze druk om constant bezig te zijn heeft echter ook een keerzijde en kan leiden tot een gevoel van constante stress en vermoeidheid.
Het aantrekkelijke van de term “hoogfunctionerend” is dat het lijkt te voldoen aan beide eisen van openheid over mentale gezondheid en productiviteit. Door zichzelf te omschrijven als “hoogfunctionerend” onthult iemand zijn mentale gezondheidsuitdagingen, maar laat hij ook zien dat hij desondanks in staat is om productief en volwaardig ‘onderdeel van’ te zijn.
Hoewel het goed is dat mensen open zijn over hun mentale gezondheid en dat ze productief kunnen zijn ondanks uitdagingen, is het belangrijk om te erkennen dat dit niet de enige manier is om een gelukkig leven te leiden. Het ideaal van “hoogfunctionerend” kan een bepaalde druk met zich meebrengen om altijd te presteren, wat kan leiden tot stress en burn-out.
