Een deel van ons voedsel wordt gemodificeerd en verwerkt – vaak tot een punt waarop het nauwelijks nog als voedsel te herkennen is.
Ultrabewerkte voedingsmiddelen (UBV’s) zijn industriële creaties met een veelheid aan additieven zoals zout, suiker, gehydrogeneerd vet, smaakstoffen, kleurstoffen, zoetstoffen, stabilisatoren, emulgatoren en conserveermiddelen. Deze voedingsmiddelen ondergaan meerdere processen die hun chemische structuur veranderen, waardoor smaak, textuur en uiterlijk drastisch worden aangepast.
Volgens een artikel uit februari 2024 in het British Medical Journal zijn UBV’s gekoppeld aan nogal wat negatieve gezondheidsuitkomsten. De studie toonde aan dat een hogere consumptie van UBV’s sterk samenhangt met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, type 2 diabetes, angststoornissen en andere mentale aandoeningen. Bovendien werden verbanden gevonden met een hoger risico op algemene sterfte, depressie, overgewicht, obesitas en verstoorde slaappatronen.
In Nederlandse supermarkten vind je tal van ultrabewerkte voedingsmiddelen. Hier zijn enkele voorbeelden van populaire ultrabewerkte producten die je gemakkelijk kunt tegenkomen:
- Kant-en-klaar maaltijden: Denk aan lasagne, stamppotten of curry’s die volledig voorbereid zijn en alleen opgewarmd hoeven te worden.
- Frisdranken en sappen: Producten zoals cola, sinas en andere frisdranken, maar ook gezoete vruchtensappen.
- Snacks en snoep: Chips, borrelnootjes, chocoladerepen, snoepjes zoals drop en gummibeertjes.
- Ontbijtgranen: Vooral de suikerrijke varianten zoals chocoladevlokken, honingringen en andere bewerkte cereals.
- Diepvriesproducten: Pizza’s, friet, kroketten en ijs.
- Vleeswaren: Bewerkte vleesproducten zoals worsten, salami, knakworsten, en vleeswaren voor op brood zoals ham en kipfilet met toegevoegde smaakstoffen.
- Broodbeleg: Chocoladepasta’s, pindakaas met toevoegingen, en verschillende soorten jams en hagelslag.
- Zoetwaren en bakproducten: Koekjes, cakes, en muffins die vaak conserveermiddelen en kunstmatige smaakstoffen bevatten.
- Kant-en-klare sauzen en dressings: Ketchup, mayonaise, saladedressings en kooksausjes die vaak rijk zijn aan toegevoegde suikers, zout en conserveermiddelen.
Deze producten zijn vaak populair vanwege hun gemak en smaak, maar het is goed om je bewust te zijn van de mate van verwerking en de mogelijke gezondheidseffecten die hiermee gepaard gaan.
Het consumeren van ultrabewerkte voedingsmiddelen (UBV’s) kan aanzienlijke effecten hebben op de menselijke darmflora, wat op zijn beurt onze algehele gezondheid beïnvloedt. De darmflora, ook bekend als het microbioom, bestaat uit miljarden bacteriën die in onze darmen leven en een cruciale rol spelen in vele aspecten van onze gezondheid, waaronder de spijsvertering, immuunfunctie en zelfs de mentale gezondheid.
Hoe ultrabewerkte voedingsmiddelen de darmflora beïnvloeden
- Verandering in bacteriële samenstelling: Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn vaak arm aan vezels en rijk aan suikers, vetten en diverse additieven. Vezels zijn essentieel voor het voeden van gezonde darmbacteriën, maar het gebrek daaraan in UBV’s kan leiden tot een afname van deze gunstige bacteriën. Dit veroorzaakt een verschuiving in de microbiële balans, wat negatieve gezondheidseffecten kan hebben.
- Ontstekingsreacties: Veel UBV’s bevatten chemische toevoegingen zoals emulgatoren en kunstmatige zoetstoffen die de integriteit van de darmbarrière kunnen aantasten. Dit kan leiden tot een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmen, waardoor ontstekingsreacties in het lichaam kunnen ontstaan. Chronische ontsteking is een bekende risicofactor voor vele ziekten, waaronder sommige vormen van kanker en hartziekten.
- Verhoogde risico’s op metabole stoornissen: Verstoringen in het microbioom door UBV’s zijn ook in verband gebracht met een hoger risico op metabole stoornissen zoals obesitas en type 2 diabetes. Dit komt doordat veranderingen in de darmflora kunnen leiden tot veranderde energiebalansen en ontstekingsprocessen die deze aandoeningen bevorderen.
Het is belangrijk om bewust te zijn van de hoeveelheid ultrabewerkte voedingsmiddelen in je dieet en te streven naar een evenwichtige voeding die rijk is aan natuurlijke, onbewerkte voedingsmiddelen. Hier zijn enkele tips:
- Verhoog de inname van vezels: Eet meer fruit, groenten, peulvruchten en volkoren producten. Deze voedingsmiddelen zijn rijk aan voedingsvezels die essentieel zijn voor het onderhouden van een gezonde darmflora.
- Verminder kunstmatige additieven: Probeer voedingsmiddelen te vermijden die rijk zijn aan kunstmatige kleurstoffen, zoetstoffen en conserveermiddelen.
- Eet meer gefermenteerde voedingsmiddelen: Producten zoals yoghurt, kefir, zuurkool en kimchi bevatten natuurlijke probiotica die kunnen helpen de gezondheid van het microbioom te ondersteunen.
- Kook zelf: Door zelf te koken heb je volledige controle over de ingrediënten en kun je het gebruik van ongezonde toevoegingen minimaliseren.
- Vermijd kant-en-klaar maaltijden en fastfood zoveel mogelijk.
- Wees voorzichtig met verpakte voedingsmiddelen die lange ingrediëntenlijsten hebben; dit zijn vaak UBV’s.
- Vermijd voedsel met ingrediënten die je zelf niet in je keuken zou hebben, zoals hoog-fructose maïssiroop, rode kleurstof 40, of (gedeeltelijk) gehydrogeneerde oliën.
- Focus op gezonde en smakelijke basisingrediënten: fruit en groenten; granen en peulvruchten; vlees, gevogelte, vis, zeevruchten en eieren; melk en naturel yoghurt; noten en zaden.
Door deze stappen te nemen, kun je helpen je darmflora te beschermen en te bevorderen, wat bijdraagt aan een betere gezondheid en welzijn.
Lane, MM et al. (2024). Ultra-processed food exposure and adverse health outcomes: umbrella review of epidemiological meta-analyses. British Medical Journal.
