Autisme en ADHD hebben een aanzienlijke invloed op het dagelijks functioneren van kinderen en adolescenten. Executieve functies (EF) zijn hogere-orde cognitieve processen die essentieel zijn voor het reguleren van gedrag, gedachten en emoties. Dit artikel richt zich op de vraag of kinderen en adolescenten met ASS en ADHD verschillende EF-profielen hebben.
Wat zijn executieve functies?
Executieve functies omvatten een reeks cognitieve vaardigheden die nodig zijn voor doelgericht gedrag. Voorbeelden hiervan zijn werkgeheugen, responsinhibitie, planning, cognitieve flexibiliteit en aandacht. Deze vaardigheden zijn van groot belang in het dagelijks leven, zoals bij het oplossen van problemen, het maken van plannen en het onderdrukken van impulsen. Een goed werkend EF-systeem helpt kinderen en adolescenten om zich beter aan te passen aan hun omgeving en succesvol te functioneren op school en in sociale situaties.
Onderzoeksmethode
Deze meta-analyse omvatte een systematische beoordeling van 58 peer-reviewed artikelen die direct vergelijkingen maakten tussen kinderen en adolescenten met ASS, ADHD en typisch ontwikkelende individuen. De artikelen werden geselecteerd op basis van strikte inclusiecriteria en de uitgevoerde EF-taken omvatten onder andere werkgeheugen, responsinhibitie en cognitieve flexibiliteit. Het doel was om te bepalen of er significante verschillen zijn in de EF-profielen van deze groepen.
Resultaten
De resultaten van de meta-analyse lieten zien dat er geen significante verschillen waren in de EF-profielen van kinderen en adolescenten met ASS en ADHD. Beide groepen vertoonden echter slechtere prestaties in vergelijking met typisch ontwikkelende individuen op gebieden zoals aandacht, werkgeheugen, responsinhibitie, en cognitieve flexibiliteit. Er werden geen verschillen gevonden in de planningsvaardigheden tussen de groepen.
Onderzoek toont aan dat er geen significante verschillen zijn in de EF-profielen van kinderen en adolescenten met ASS en ADHD. Beide groepen vertonen echter aanzienlijke EF-tekorten in vergelijking met typisch ontwikkelende leeftijdsgenoten.
De bevindingen suggereren dat kinderen en adolescenten met ASS en ADHD vergelijkbare EF-tekorten hebben. Dit komt overeen met de hypothese dat ze overlappende mechanismen delen. Eerdere studies toonden gemengde resultaten, maar deze meta-analyse biedt een meer gedetailleerd overzicht door directe vergelijkingen tussen ASS en ADHD te maken.
Conclusie
De bevindingen van dit onderzoek hebben belangrijke implicaties voor ouders, leraren en zorgverleners. Aangezien zowel kinderen met ASS als ADHD vergelijkbare EF-tekorten hebben, kunnen interventies die zich richten op het verbeteren van EF-vaardigheden voor beide groepen nuttig zijn. Voorbeelden van dergelijke strategieën zijn het gebruik van visuele schema’s, het opbreken van taken in kleinere stappen, en het aanleren van zelfregulatievaardigheden. Vroege detectie en aangepaste ondersteuning kunnen helpen om de functionele uitkomsten voor deze kinderen te verbeteren.
Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op het verder onderzoeken van de impact van comorbiditeit en het ontwikkelen van gestandaardiseerde EF-beoordelingsmethoden.
Townes P, Liu C, Panesar P, Devoe D, Lee SY, Taylor G, Arnold PD, Crosbie J, Schachar R. Do ASD and ADHD Have Distinct Executive Function Deficits? A Systematic Review and Meta-Analysis of Direct Comparison Studies. J Atten Disord. 2023 Dec;27(14):1571-1582. doi: 10.1177/10870547231190494. Epub 2023 Aug 11. PMID: 37565325; PMCID: PMC10637091.
