ADHD en sociale fobie (SAD) zijn twee veelvoorkomende stoornissen die aanzienlijke invloed kunnen hebben op het dagelijks leven van adolescenten en volwassenen. ADHD wordt gekarakteriseerd door symptomen zoals onoplettendheid, impulsiviteit en hyperactiviteit, terwijl SAD gekenmerkt wordt door intense angst in sociale situaties en een sterke vrees voor beoordeling door anderen. Deze studie onderzoekt de relatie tussen ADHD en SAD, met als doel inzicht te geven in de prevalentie en de manier waarop deze stoornissen elkaar kunnen beïnvloeden. Voor onze neurodivergente lezers kan deze informatie van belang zijn, omdat het hen helpt de complexiteit van deze comorbiditeiten te begrijpen en handvatten biedt voor effectieve zelfzorg en behandeling.
Sociale angststoornis of sociale fobie
Sociale angststoornis (SAD), ook wel sociale fobie genoemd, wordt gekarakteriseerd door een intense angst voor sociale situaties waarin men door anderen beoordeeld kan worden.
Voor neurodivergente lezers is het essentieel om te weten dat hoewel de combinatie van ADHD en sociale fobie uitdagend kan zijn, effectieve behandelingen beschikbaar zijn die het dagelijks functioneren aanzienlijk kunnen verbeteren.
Mensen met SAD vermijden vaak deze situaties of ondergaan ze met intense angst. De stoornis varieert van specifieke sociale situaties tot een meer gegeneraliseerde angst die veel aspecten van sociale interactie omvat. Om gediagnosticeerd te worden met sociale angststoornis moeten de symptomen minstens zes maanden aanwezig zijn en moeten ze significant lijden of beperkingen in het dagelijks leven veroorzaken.
Onderzoeksopzet en methode
Het onderzoek naar de relatie tussen ADHD en SAD werd uitgevoerd via een systematische literatuurreview. Hierbij werden artikelen gezocht in databases zoals PsycInfo, PubMed, Scopus en Web of Science. In totaal werden 1.739 artikelen gevonden, waarvan er na een grondige screening 41 werden geselecteerd voor de review. De studies varieerden in ontwerp, populatie en gebruikte meetinstrumenten, wat zorgde voor een brede dekking van het onderwerp. De kwaliteit van de studies werd beoordeeld met behulp van de Effective Public Health Practice Project Tool.
Prevalentie van ADHD bij personen met SAD
Uit de onderzoeken bleek dat de prevalentie van ADHD bij mensen met SAD sterk varieert, van 1,1% tot 72,3%. Deze variatie is deels te verklaren door verschillen in onderzoeksopzet en gebruikte diagnostische criteria. Het is echter duidelijk dat er een significante overlap bestaat tussen ADHD en SAD. Studies suggereren dat mensen met zowel ADHD als SAD grotere functionele beperkingen ervaren dan mensen met slechts een van deze stoornissen.
| Studie | Populatie | Prevalentie ADHD (%) |
|---|---|---|
| Kajitani et al. (2019) | Universiteitsstudenten | 45.3 |
| Safren et al. (2001) | Volwassenen | 3 |
| Koyuncu et al. (2015) | Volwassenen | 72.3 |
| Mörtberg et al. (2012) | Volwassenen | 7.8 |
Prevalentie van SAD bij personen met ADHD
De prevalentie van SAD bij mensen met ADHD varieert ook sterk, van 0,04% tot 49,5%. Net als bij ADHD bij SAD, kunnen verschillen in methodologie en populaties deze variaties verklaren. Het onderzoek toont aan dat comorbide SAD en ADHD vaak gepaard gaan met ernstigere symptomen en grotere functionele beperkingen.
| Studie | Populatie | Prevalentie SAD (%) |
|---|---|---|
| Anker et al. (2018) | Volwassenen | 14.2 |
| Becker et al. (2015) | Adolescenten | N/A |
| Gorlin et al. (2016) | Volwassenen | 38.2 |
| Edel et al. (2010) | Volwassenen | 39.7 |
Samenhang tussen SAD en ADHD
De combinatie van SAD en ADHD leidt vaak tot een complexer symptoombeeld. Zo kunnen impulsiviteit en angst elkaar versterken, wat leidt tot meer sociale problemen.
Bijvoorbeeld, een adolescent met zowel ADHD als SAD kan impulsief handelen in sociale situaties en daardoor negatieve reacties van anderen uitlokken, wat op zijn beurt de sociale angst vergroot. Dit versterkt een negatieve spiraal van vermijdend gedrag en sociaal isolement. Er zijn ook aanwijzingen voor een specifieke subgroep van mensen met SAD die een hoge mate van impulsiviteit vertonen, wat atypisch is voor de meeste mensen met SAD.
Conclusie
Deze systematische review benadrukt de significante overlap tussen ADHD en SAD en de noodzaak voor verdere studies om deze relatie beter te begrijpen.
Jakobsson Støre S, Van Zalk N, Granander Schwartz W, Nilsson V, Tillfors M. The Relationship Between Social Anxiety Disorder and ADHD in Adolescents and Adults: A Systematic Review. J Atten Disord. 2024 Jul;28(9):1299-1319. doi: 10.1177/10870547241247448. Epub 2024 Apr 23. PMID: 38651640; PMCID: PMC11168018.
