Neurodegeneratieve ziekten, zoals dementie, zijn aandoeningen die gekenmerkt worden door een progressieve achteruitgang van de hersenfuncties.
Naarmate de wereldbevolking veroudert, wordt dementie een steeds groter probleem. Recent onderzoek suggereert dat er mogelijk een verband is tussen ADHD en een verhoogd risico op neurodegeneratieve ziekten. In dit artikel zullen we deze mogelijke link onderzoeken en de implicaties ervan voor volwassenen met ADHD bespreken.
ADHD en dementie
Onderzoekers hebben geprobeerd te achterhalen of ADHD bij volwassenen kan leiden tot een verhoogd risico op neurodegeneratieve ziekten zoals dementie. Een systematische review van verschillende studies onderzocht de associatie tussen ADHD en diverse vormen van dementie, waaronder de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, Lewy body dementie en Parkinson’s.
Hoewel er aanwijzingen zijn voor een verhoogd risico op neurodegeneratieve ziekten bij volwassenen met ADHD, is meer onderzoek nodig om definitieve conclusies te trekken
Deze studies variëren in opzet en methodologie, waardoor het moeilijk is om definitieve conclusies te trekken. Toch wijzen de bevindingen erop dat volwassenen met ADHD een verhoogd risico kunnen hebben op het ontwikkelen van deze ziekten.
Bevindingen
De systematische review identificeerde zeven relevante studies, waarvan vijf cohortstudies en twee case-control studies. De bevindingen zijn divers en wijzen op een verhoogd risico op verschillende vormen van dementie bij volwassenen met ADHD:
- Vasculaire dementie (VaD): Een van de meest opvallende bevindingen is dat mensen met ADHD een zes keer hoger risico hebben op VaD. Dit type dementie wordt gekenmerkt door ernstige cognitieve achteruitgang en is gerelateerd aan problemen met de bloedvaten in de hersenen.
- Lewy body dementie en Parkinson: Mensen met ADHD hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van deze aandoeningen. De associatie is mogelijk gerelateerd aan de dopaminerge systemen in de hersenen, die zowel bij ADHD als bij Parkinson’s betrokken zijn.
- Ziekte van Alzheimer: De link tussen ADHD en Alzheimer’s was minder duidelijk. De studies lieten geen significante associatie zien, wat suggereert dat andere factoren een grotere rol kunnen spelen bij het ontwikkelen van Alzheimer bij mensen met ADHD.
Mogelijke mechanismen
Er zijn verschillende hypothesen over waarom ADHD kan leiden tot een verhoogd risico op neurodegeneratieve ziekten:
- Dopaminesysteem: ADHD en sommige vormen van dementie, zoals Parkinson’s, zijn beide geassocieerd met disfuncties in het dopaminesysteem. ADHD wordt gekenmerkt door een tekort aan dopamine, terwijl Parkinson’s wordt veroorzaakt door de degeneratie van dopaminerge neuronen.
- Comorbide aandoeningen: Mensen met ADHD hebben vaak comorbide aandoeningen zoals depressie, angst en cardiovasculaire problemen. Deze aandoeningen zijn op zichzelf risicofactoren voor dementie en kunnen het risico verder verhogen.
- Levensstijl en gezondheid: ADHD kan leiden tot een ongezondere levensstijl, met hogere incidenties van roken, obesitas en fysieke inactiviteit. Deze factoren dragen bij aan het risico op vasculaire problemen en daarmee ook aan dementie.
Autisme en dementie
Onderzoek suggereert dat ook volwassenen met autisme een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van dementie, met name vroegtijdige dementie.
Studies hebben aangetoond dat volwassenen met autisme ongeveer 2,6 keer meer kans hebben om vroegtijdige dementie te ontwikkelen dan volwassenen zonder autisme.
Er wordt verondersteld dat er genetische en biologische overlappingen zijn tussen autisme en neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer. Dit omvat gedeelde genetische markers en vergelijkbare pathofysiologische kenmerken, zoals afwijkingen in het dopaminerge systeem.
Mensen met autisme hebben vaak bijkomende aandoeningen zoals epilepsie, depressie en angst, die zelf risicofactoren voor dementie kunnen zijn. Deze comorbiditeiten kunnen bijdragen aan het verhoogde risico op neurodegeneratieve ziekten bij mensen met autisme.
Het diagnosticeren van dementie bij mensen met autisme kan lastig zijn vanwege overlappingen in symptomen, zoals sociale terugtrekking en repetitief gedrag. Dit vereist vaak een aangepaste benadering, waaronder het gebruik van visuele hulpmiddelen en niet-verbale communicatietechnieken.
Toekomst
Er is meer onderzoek nodig om de exacte mechanismen en oorzakelijke verbanden tussen ADHD en/of autisme en dementie volledig te begrijpen.
Becker S, Chowdhury M, Tavilsup P, Seitz D, Callahan BL. Risk of neurodegenerative disease or dementia in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder: a systematic review. Front Psychiatry. 2023 Aug 17;14:1158546. doi: 10.3389/fpsyt.2023.1158546. PMID: 37663597; PMCID: PMC10469775.
