Iedereen kent het wel: je kookt een uitgebreide maaltijd, maar je gezin heeft onderweg fastfood gehaald. Je studeert de hele week voor een examen en vergeet een vraag van 20 punten. Je werkt dagenlang aan een sollicitatie en krijgt een afwijzing of helemaal geen reactie. Dit soort momenten kunnen leiden tot wat we ‘alles-voor-niets-angst’ kunnen noemen, of de angst voor verspilde moeite. Hoewel deze situaties vaak triviaal lijken, kunnen ze een grote impact hebben op ons welzijn.
Alles-voor-niets-angst is het gevoel dat al je inspanningen voor niets zijn geweest. Het kan voortkomen uit zowel directe ervaringen als toekomstige zorgen. Bijvoorbeeld, wanneer je hard werkt aan een project en het resultaat valt tegen, of wanneer je moeite hebt om aan iets te beginnen omdat je twijfelt aan de uitkomst. Dit kan leiden tot een verlammend gevoel dat het moeilijk maakt om nieuwe uitdagingen aan te gaan.
Oorzaken
Alles-voor-niets-angst kan verschillende oorzaken hebben. Het kan reactief zijn, zoals wanneer je direct teleurgesteld wordt door een mislukking. Maar het kan ook toekomstgericht zijn, waarbij je moeite hebt om te beginnen aan iets nieuws vanwege angst voor een negatieve uitkomst. Deze angst kan ook verband houden met andere psychologische problemen zoals faalangst en extreme denkpatronen, waarbij je vastzit in het idee dat er maar één “juiste” uitkomst is.
Het gedrag dat alles-voor-niets-angst verergert
Een gedragspatroon dat alles-voor-niets-angst kan verergeren is precrastinatie: de behoefte om dingen zo snel mogelijk gedaan te krijgen. Hoewel dit soms nuttig kan zijn, kan het ook leiden tot verspilde moeite als je fouten maakt door haast. Daarnaast kan ongezonde zelftwijfel je verder in de problemen brengen. In tegenstelling tot gezonde zelftwijfel, waarbij je leert van je fouten, kan ongezonde zelftwijfel ervoor zorgen dat je fouten ontkent en verder gaat op een verkeerde weg.
Precrastinatie is het tegenovergestelde van procrastinatie (uitstelgedrag) en verwijst naar de neiging om taken zo snel mogelijk af te ronden, vaak veel eerder dan nodig is. Dit gedrag kan ontstaan vanuit een drang om het gevoel van een volle takenlijst te verminderen of om stress te verminderen die gepaard gaat met openstaande taken.
Hoewel precrastinatie op het eerste gezicht positief lijkt omdat het gericht is op het snel voltooien van taken, kan het ook negatieve gevolgen hebben. Door taken overhaast uit te voeren, kan de kwaliteit van het werk lijden. Bovendien kan het leiden tot inefficiëntie als er fouten worden gemaakt die later moeten worden gecorrigeerd. Precrastinatie kan ook de mogelijkheid beperken om ideeën volledig te ontwikkelen en te overwegen, omdat men geneigd is om snel tot actie over te gaan zonder voldoende planning en reflectie.
Precrastinatie kan net zo destructief zijn als uitstelgedrag als het niet goed wordt beheerd, omdat het leidt tot oppervlakkig werk en gemiste kansen voor verbetering en innovatie.
Hoe succesvolle mensen omgaan met verspilde moeite
Succesvolle mensen zien verspilde moeite vaak niet als een mislukking, maar als een kans om te leren. Neem bijvoorbeeld John Green, die bijna een jaar werkte aan een roman om deze uiteindelijk te laten varen. Toch gebruikte hij een enkele zin uit die mislukte poging om zijn bestseller “The Fault in Our Stars” te beginnen. Een ander voorbeeld is de Amerikaanse schrijfster Lauren Groff, die haar eerste versies van manuscripten met opzet nooit meer bekijkt, in de overtuiging dat alleen de beste ideeën zullen blijven hangen.
Het belang van een groeimindset
Een groeimindset helpt je om verspilde moeite te zien als een kans voor persoonlijke groei. Het idee is dat elke ervaring, hoe ogenschijnlijk zinloos ook, deel uitmaakt van een groter proces. Dit kan helpen om alles-voor-niets-angst te overwinnen door te accepteren dat er altijd iets te leren valt, zelfs als de uitkomst niet is wat je had gehoopt.
Door te leren van je ervaringen en je mentale energie te beheren, kun je je angst voor verspilde moeite verminderen en je geluk herwinnen.
Strategieën om alles-voor-niets-angst aan te pakken
Er zijn verschillende strategieën om alles-voor-niets-angst te herkennen en te overwinnen:
- Accepteer dat alles-voor-niets-angst onderdeel is van het leven: Iedereen heeft momenten van verspilde moeite. Door dit te accepteren, verspil je minder mentale energie aan negatieve gedachten.
- Heb hoop op herstel van motivatie: Hoewel alles-voor-niets-angst pijnlijk kan zijn, kun je hoop houden dat je motivatie weer terugkomt. Schrijf je ervaringen op en bewaar ze voor later gebruik.
- Verbind je angst aan een behoefte: Soms kan alles-voor-niets-angst wijzen op een onvervulde behoefte, zoals de behoefte aan rust of aanmoediging.
- Budgetteer je mentale energie: Net zoals je je tijd beheert, kun je ook je mentale energie beheren. Neem de tijd om op te laden en spreid mentaal belastende taken om alles-voor-niets-angst te voorkomen.
Rosenbaum, D.A. Fournier, L.R. Levy-Tzedek, S. McBride, D.M., Rosenthal, R., Sauerberger, K., VonderHaar, R.L., Wasserman, E.A., & Zentall, T.R. (2019). Sooner rather than later: Precrastination rather than procrastination. Current Directions in Psychological Science, 28(3), 229-233. https://doi.org/10.1177/0963721419833652
