Autisme en adolescentie zijn twee complexe en gelaagde onderwerpen. Wanneer deze samenkomen, kan het vormen van een identiteit een unieke uitdaging zijn. Dit artikel belicht de worstelingen en triomfen van autistische jongeren tijdens hun reis naar zelfontdekking en biedt inzichten in hoe ze ondersteund kunnen worden.
Het gevoel van anders zijn
Veel autistische jongeren ervaren vanaf jonge leeftijd een sterk gevoel van anders zijn. Ze merken dat hun manier van denken en communiceren verschilt van die van hun leeftijdsgenoten. Neem bijvoorbeeld Lisa, een twaalfjarig meisje. Lisa voelde zich altijd een buitenstaander, zelfs binnen haar eigen familie. Haar intense interesse in sterrenstelsels en haar behoefte aan routine en voorspelbaarheid maakten haar tot een mysterie voor haar klasgenoten. Dit gevoel van vervreemding kan leiden tot een diepgeworteld verlangen om ergens bij te horen, wat een belangrijke rol speelt in hun identiteitsontwikkeling.
De zoektocht naar aanpassing en acceptatie
Autistische jongeren proberen vaak om zich aan te passen aan de verwachtingen van de samenleving. Ze willen net als hun leeftijdsgenoten zijn en streven naar acceptatie. Een voorbeeld hiervan is Tim, een vijftienjarige jongen die zich aansloot bij de voetbalclub van zijn school in de hoop vrienden te maken. Ondanks zijn inspanningen om de sociale regels van zijn teamgenoten te begrijpen en te volgen, bleef hij zich een buitenstaander voelen. Zijn pogingen om te passen in de groep werden vaak beantwoord met frustratie en teleurstelling. Deze ervaringen benadrukken de uitdagingen waarmee autistische jongeren worden geconfronteerd in hun zoektocht naar aanpassing.
Maskeren versus authenticiteit
Veel autistische jongeren gebruiken maskeren als strategie om sociale acceptatie te bereiken. Dit houdt in dat ze hun autistische kenmerken verbergen en zich voordoen als neurotypisch. Onderzoek toont echter aan dat deze strategie vaak een negatief effect heeft op hun mentale gezondheid. Een studie van Perry et al. (2022) toonde aan dat autistische volwassenen die veel maskeren, vaak een lagere zelfwaardering en een negatieve kijk op autisme hebben. Een fictief voorbeeld is Sarah, een zestienjarige die haar ware zelf verbergt door voortdurend oogcontact te maken, zelfs als het zich haar zeer ongemakkelijk doet voelen en ze daardoor de kern van het gesprek niet onthoudt. Deze constante inspanning om te voldoen aan sociale verwachtingen kan leiden tot uitputting en een verlies van authenticiteit.
De rol van relaties in identiteitsontwikkeling
Relaties spelen een cruciale rol in de identiteitsontwikkeling van jongeren. Voor autistische jongeren kunnen vriendschappen en sociale interacties echter complex en uitdagend zijn. Onderzoek suggereert dat autistische jongeren vaak moeite hebben om betekenisvolle relaties op te bouwen, wat hun zelfbeeld kan beïnvloeden. Lisa, bijvoorbeeld, vond het moeilijk om vriendinnen te maken die haar passie voor sterrenstelsels deelden. Dit gebrek aan begrip en connectie kan de identiteitsvorming bemoeilijken en een gevoel van isolatie versterken.
Zelfwaardering en identiteit
De ontwikkeling van zelfwaardering is nauw verbonden met de manier waarop autistische jongeren hun identiteit zien. Een studie van Cooper et al. (2017) ontdekte dat autistische volwassenen die zichzelf als autistisch identificeren, een hogere zelfwaardering hebben dan degenen die dat niet doen. Het omarmen van een autistische identiteit kan bijdragen aan een positiever zelfbeeld en een gevoel van eigenwaarde. Tim begon bijvoorbeeld zijn zelfwaardering te verbeteren toen hij zijn autisme accepteerde en steun vond in de autistische gemeenschap. Dit illustreert hoe het erkennen en omarmen van autisme kan bijdragen aan een gezond gevoel van eigenwaarde.
Unmasking en zelfacceptatie
Unmasking, of het loslaten van camouflerende gedragingen, kan bijdragen aan een betere mentale gezondheid voor autistische jongeren. Het kan helpen om meer authentiek te zijn en zichzelf te accepteren zoals ze zijn.

Sarah begon bijvoorbeeld haar ware zelf te laten zien door openlijk te praten over haar autisme en haar specifieke interesses te delen met anderen. Dit proces van unmasking kan bevrijdend zijn en bijdragen aan een sterker gevoel van eigenwaarde en welzijn.
Autisme als identiteit
Autisme wordt steeds vaker gezien als een identiteit in plaats van een aandoening. Dit perspectief benadrukt de diversiteit van ervaringen en het belang van zelfacceptatie. Een enquête onder 728 autistische volwassenen toonde aan dat 83 procent de voorkeur gaf aan de term “autistisch” boven “mensen met autisme” (Taboas, 2023). Dit illustreert de verschuiving naar het zien van autisme als een integraal onderdeel van iemands identiteit. Onderzoek van Davies et al. (2024) ondersteunt dit door te laten zien dat het omarmen van een autistische identiteit samenhangt met positieve mentale gezondheidsuitkomsten en een groter gevoel van welzijn.
Voorbeelden van aanvaarding en aanmoediging
Er zijn verschillende manieren waarop volwassenen autistische jongeren kunnen ondersteunen en aanmoedigen:
- Stimuleer deelname aan interessegroepen: Deelname aan groepen met gedeelde interesses, zoals een schaakclub of een programmeerclub, kan autistische jongeren helpen om gelijkgestemden te ontmoeten en positieve sociale ervaringen op te doen.
- Toon waardering voor verschillen: Door de unieke interesses en talenten van autistische jongeren te waarderen, kunnen volwassenen een inclusieve en ondersteunende omgeving creëren. Het belichten van neurodivergente rolmodellen kan inspirerend zijn en een positieve kijk op verschillen bevorderen.
- Onderwijs vanuit een neurodiversiteitsperspectief: Het bespreken van autisme vanuit een neurodiversiteitsbenadering, waarbij de nadruk ligt op de waarde van diverse manieren van denken, kan empowerend zijn voor autistische jongeren. Het delen van bronnen en verhalen van autistische volwassenen kan helpen om een positief zelfbeeld te ontwikkelen.
Conclusie
De adolescentie is een cruciale periode voor identiteitsvorming, vooral voor autistische jongeren. Door het bieden van begrip, acceptatie en steun kunnen volwassenen een positieve invloed hebben op hun reis naar zelfontdekking. Het omarmen van autisme als een identiteit en het aanmoedigen van authenticiteit kan bijdragen aan een gezonder en gelukkiger leven voor autistische jongeren. Laten we streven naar een inclusieve samenleving waarin iedereen de ruimte krijgt om zichzelf te zijn en te bloeien.
- Cooper, K., Smith, L. G., & Russell, A. (2017). Social identity, self‐esteem, and mental health in autism. European Journal of Social Psychology, 47(7), 844–854.
- Davies, J., Cooper, K., Killick, E., Sam, E., Healy, M., Thompson, G., & Crane, L. (2024). Autistic identity: A systematic review of quantitative research. Autism Research.
- Mesa, S., & Hamilton, L. G. (2022). “We are different, that’s a fact, but they treat us like we’re different-er”: understandings of autism and adolescent identity development. Advances in Autism, 8(3), 217–231.
- Perry, E., Mandy, W., Hull, L., & Cage, E. (2022). Understanding camouflaging as a response to autism-related stigma: A social identity theory approach. Journal of Autism and Developmental Disorders, 52(2), 800–810.
- Ragelienė, T. (2016). Links of adolescents identity development and relationship with peers: A systematic literature review. Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 25(2), 97.
- Taboas, A., Doepke, K., & Zimmerman, C. (2023). Preferences for identity-first versus person-first language in a US sample of autism stakeholders. Autism, 27(2), 565–570.