Ontzag is een krachtig gevoel dat ons kan raken op onverwachte momenten. Het is het gevoel dat we ervaren wanneer we iets groots, indrukwekkends of onbegrijpelijks tegenkomen. Dit artikel verkent waarom ontzag zo belangrijk is voor ons welzijn en hoe we het kunnen integreren in ons dagelijks leven.
Wat is ontzag?
Ontzag, ook wel awe in het Engels, wordt vaak omschreven als het gevoel in de aanwezigheid te zijn van iets dat groter is dan wijzelf, iets dat onze huidige kennis van de wereld overstijgt. Door de eeuwen heen hebben kunstenaars, wetenschappers, mystici en religieuze figuren ontzag beschreven vanuit verschillende perspectieven. Dit universele gevoel brengt ons in een staat van verwondering, nederigheid en openheid.
De wetenschap achter ontzag
Recent wetenschappelijk onderzoek heeft de aandacht gevestigd op ontzag en de effecten ervan op onze geest en lichaam. Psycholoog Dacher Keltner definieert ontzag als “het gevoel in de aanwezigheid te zijn van iets immens dat onze huidige kennis van de wereld overstijgt.” Zijn onderzoek toont aan dat ontzag ons helpt om nieuwsgierig, open en bescheiden te blijven. Het kan ons zelfs fysiek beïnvloeden, zoals het gevoel van ademloosheid of kippenvel dat we kunnen ervaren.
Het helende vermogen van ontzag
In ons dagelijks leven richten we ons vaak op persoonlijke doelen en prestaties. Deze focus kan ons vatbaar maken voor zelfkritiek, piekeren, angst en depressie. Ontzag kan hier een tegenwicht aan bieden. Het helpt ons te ontsnappen aan zelfkritiek en angst voor het onbekende, waardoor onze stemming, gezondheid en algemeen welzijn verbeteren. Bijvoorbeeld, mensen die regelmatig ontzag ervaren, rapporteren minder stress en een beter humeur. Ontzag kan fungeren als een soort mentale reset, waardoor we onszelf en onze problemen in een breder perspectief kunnen zien.
Verbinding met anderen
Ontzag speelt een cruciale rol in hoe we ons verhouden tot anderen. Het helpt ons onszelf te zien als deel van een groter geheel, wat ons gevoel van verbondenheid met anderen en de wereld om ons heen versterkt. Dit verhoogde gevoel van verbondenheid kan leiden tot meer empathie en altruïsme. Bijvoorbeeld, een studie toonde aan dat mensen die ontzag ervoeren door natuurbeelden, meer geneigd waren om hun tijd en energie aan anderen te geven.
Creativiteit en kritisch denken
Het ervaren van ontzag kan ook onze creativiteit en ons kritisch denken bevorderen. Wanneer we ontzag voelen, worden onze gedachten uitgebreid en verfrist. Dit kan leiden tot nieuwe ideeën en perspectieven, die niet alleen kunstenaars maar ook wetenschappers en zakelijke professionals ten goede komen. Bijvoorbeeld, studenten die ontzag ervoeren door een prachtig uitzicht, waren beter in staat om valide argumenten van ongeldige te onderscheiden, wat hun kritisch denken verbeterde.
Fysieke voordelen van ontzag
Meerdere studies hebben de fysieke impact van ontzag onderzocht. De bevindingen laten zien dat ontzag onze bloeddruk kan verlagen, het cortisolniveau kan verminderen en de vecht-of-vluchtreactie van ons zenuwstelsel kan kalmeren. Deze fysieke voordelen dragen bij aan een betere algehele gezondheid en welzijn.
Ontzag vinden in het dagelijks leven
In zijn boek, “Awe: The new science of every day wonder and how it can transform your life,” beschrijft Dacher Keltner acht categorieën van ervaringen die ontzag kunnen opwekken:
- Morele schoonheid: Het observeren van moedige of vriendelijke daden, het overwinnen van obstakels, of het aanschouwen van zeldzame talenten.
- Collectieve opwinding: Gezamenlijke ervaringen zoals concerten, dansen in een menigte of sportevenementen.
- Natuur: De schoonheid van landschappen, geluiden en geuren van de natuur.
- Muziek: Zowel het maken als het luisteren naar muziek kan ons verbinden met anderen en een groter geheel.
- Visueel ontwerp: Kunst, films, geometrische patronen en de elegantie van machines.
- Spiritualiteit en religie: Persoonlijke ervaringen van het goddelijke of transcendente.
- Leven en dood: Getuige zijn van geboorte of dood.
- Epifanie: Het samenbrengen van feiten, overtuigingen en intuïties in een nieuw begrip.
Door bewust op zoek te gaan naar deze ervaringen, kunnen we meer momenten van ontzag in ons dagelijks leven integreren. Stel je bijvoorbeeld voor dat je tijdens een wandeling in het park een prachtig vogelconcert hoort. Of denk aan de ontzagwekkende ervaring van het bijwonen van een live concert, waar je samen met duizenden anderen dezelfde muziek voelt en beleeft.
Conclusie
Ontzag is een essentieel onderdeel van ons leven dat ons helpt te ontsnappen aan zelfkritiek, ons verbindt met anderen, en onze creativiteit en kritisch denken stimuleert. Door ontzag bewust te cultiveren, kunnen we ons welzijn verbeteren en een dieper gevoel van verbondenheid en verwondering ervaren.
Kelter, D. (2023). Awe: The New science of everyday wonder and how it can transform your life. New York, Penguin Press.
