Een positief karakter is essentieel voor een goed geleefd leven. Mensen die sterk zijn in de morele deugden van wijsheid, moed, rechtvaardigheid, menselijkheid, matigheid en transcendentie vormen sterkere en betere sociale banden, presteren beter op hun werk en zijn veerkrachtiger in het aangezicht van tegenspoed. Ze worden vertrouwd en gerespecteerd door anderen en leven een leven van betekenis en doel.
Maar zelfs de beste mensen falen soms in karakter. Wat zijn de oorzaken van deze karaktergebreken en hoe kunnen ze worden voorkomen? Dit artikel gaat dieper in op deze vragen en biedt inzichten in het behoud van een positief karakter.
Een goed karakter
Een goed karakter bestaat uit een reeks morele deugden die individuen helpen om betekenisvolle en succesvolle levens te leiden. Wijsheid helpt bij het nemen van verstandige beslissingen, moed stelt ons in staat om uitdagingen aan te gaan, en rechtvaardigheid zorgt ervoor dat we eerlijk en billijk handelen. Menselijkheid drijft ons om mededogen te tonen, matigheid houdt ons gedrag in balans, en transcendentie laat ons grotere doelen nastreven. Mensen met deze eigenschappen bouwen sterke sociale netwerken, excellereren in hun carrière en tonen veerkracht in moeilijke tijden. Ze worden vertrouwd, gerespecteerd en leiden een leven vol betekenis en doel.
Het onvermijdelijke karakterfalen
Ondanks de voordelen van een goed karakter, ervaren zelfs de meest deugdzame mensen soms karakterfalen. Dit kan variëren van kleine oneerlijkheden tot significante morele misstappen. Voorbeelden hiervan zijn het niet nakomen van beloften, het vertonen van lafheid in moeilijke situaties, of het onrechtvaardig behandelen van anderen. De gevolgen van deze fouten kunnen variëren van tijdelijk ongemak tot ernstige impact op werk, familie of sociale status. Het herstel van vertrouwen na een karakterfalen is vaak een langdurig en uitdagend proces.
Het Character Risk Model (CRM)
Het Character Risk Model (CRM) biedt een kader om karakterfalen te begrijpen. Volgens dit model komen bedreigingen voor karakter uit drie algemene bronnen:
- Intrapersoonlijke bedreigingen: Dit omvat persoonlijkheidskenmerken zoals de dark triad – narcisme, machiavellisme en psychopathie. Mensen met deze eigenschappen hebben een hoger risico op karakterfalen.
- Omgevingsgebonden bedreigingen: Mensen die werken in gevaarlijke en stressvolle omgevingen, zoals soldaten of politieagenten, lopen een groter risico op karakterfalen.
- Sociaal/organisatorische bedreigingen: Een disfunctioneel sociaal of organisatorisch klimaat kan een aanzienlijke bedreiging vormen voor het behoud van een goed karakter.
Het “Leaky” Character Reservoir-Model
Het “Leaky” Character Reservoir-model beschrijft karakter als een reservoir dat voortdurend onderhoud en zorg nodig heeft. De initiële input van karaktereigenschappen wordt beïnvloed door persoonlijkheid, genetica en conditionering. Naarmate individuen zich in verschillende omgevingen begeven, beïnvloeden training, omgevingsfactoren en het organisatieklimaat hun karakter. Zonder consistent onderhoud kan positief karakter “lekken”, wat resulteert in karakterfalen. Daarom moeten individuen en leiders karakterontwikkeling en -onderhoud een prioriteit maken om kostbare karakterfouten te voorkomen.
Factoren bij karakterfalen
Er zijn verschillende factoren geïdentificeerd die bijdragen aan karakterfalen:
- Onevenwichtig leven: Een overmatige focus op werk en toenemende sociale isolatie kunnen leiden tot karaktergebreken.
- Zelfgenoegzaamheid: Verlies van focus op goed en fout kan resulteren in morele misstappen.
- Bevoorrechte toegang: Toegang tot bevoorrechte informatie en middelen kan leiden tot machtsmisbruik.
- Opgeblazen ego: Een vergroot gevoel van eigenwaarde en recht kan leiden tot een vals gevoel van macht en discretie.
Hoe karakterverlies te voorkomen
Het voorkomen van karakterverlies begint met bewustzijn en preventieve maatregelen:
- Persoonlijke evaluatie: Evalueer eerlijk uw persoonlijkheid en wees bewust van neigingen die kunnen leiden tot karakterfalen. Ontwikkel een plan om deze eigenschappen te overwinnen.
- Organisatorische omgeving: Vermijd sociale en organisatorische omgevingen die uw karakter in gevaar kunnen brengen. Kies voor organisaties die positief karakter omarmen en waarderen.
- Zelfzorg: Zorg voor voldoende slaap, vermijd overmatig alcoholgebruik en omring uzelf met mensen die positief karakter en deugd omarmen.
Conclusie
Een positief karakter is niet iets dat als vanzelfsprekend moet worden beschouwd. Het kennen van de valkuilen en bedreigingen van karakterfalen is een eerste stap naar een deugdzaam leven. Het behoud van een goed karakter vereist inspanning, bewuste aandacht en voortdurende zelfreflectie. Het leven is uitdagend en iedereen faalt wel eens in karakter. Deugdzame mensen leren echter van hun fouten en gebruiken deze als motivatie om in de toekomst beter te doen. Het is deze veerkracht en toewijding aan persoonlijke groei die uiteindelijk een sterk en positief karakter definieert.
Caslen, R. L., Jr., & Matthews, M. D. (2020). “Avoiding the Potholes,” in The Character Edge: Leading and Winning with Integrity. St. Martin’s Press, pp. 241–265. Also see Matthews, M. D., Farina, A., Sweeney, P. J., and Eid, J. (2024). “Why Good People Fail at Character?: The Character Risk Model,” in M. D. Matthews & R. M. Lerner, (eds.), The Routledge International Handbook of Multidisciplinary Perspectives on Character Development, Vol. II: Moderators, Threats, and Contexts (pp. 177–192). Routledge. doi:10.4324/9781003252450-11
