Neurodivergentie, een term die verwijst naar ontwikkelingsverschillen zoals autisme en ADHD, komt steeds meer in de belangstelling te staan. In een samenleving die vaak niet is afgestemd op hun unieke behoeften, kunnen neurodivergente kinderen te maken krijgen met diverse uitdagingen. Eén van deze uitdagingen is het risico op chronische vermoeidheid. Recent onderzoek heeft aangetoond dat neurodivergente kinderen een hoger risico lopen op het ontwikkelen van chronische vermoeidheid tijdens hun adolescentie. Dit artikel belicht deze bevindingen en onderzoekt de mechanismen die aan dit verhoogde risico ten grondslag liggen.
Wat zijn neurodivergente eigenschappen?
Neurodivergentie omvat ontwikkelingscondities zoals autisme en ADHD. Deze eigenschappen worden gekenmerkt door verschillen in sociale interactie, communicatie, en gedrag (bij autisme), en door aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit (bij ADHD). Hoewel deze eigenschappen vaak als beperkingen worden gezien, benadrukt de neurodiversiteitbeweging dat deze verschillen ook sterke punten kunnen zijn, zoals creatief denken en het vermogen om diep in specifieke interesses te duiken.
In Nederland wordt geschat dat ongeveer 1% van de bevolking autistisch is, terwijl ADHD bij 2,7% tot 5,4% van de mensen voorkomt. Echter, recente schattingen suggereren dat 10% tot 15% van de bevolking neurodivergent is, wat aangeeft dat veel gevallen niet worden gediagnosticeerd, vooral bij meisjes en etnische minderheden.
Het verband tussen neurodivergentie en chronische vermoeidheid
Onderzoek wijst uit dat kinderen met neurodivergente eigenschappen een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van chronische vermoeidheid tijdens hun adolescentie. Een longitudinale studie, uitgevoerd onder de Avon Longitudinal Study of Parents and Children (ALSPAC) cohort, heeft aangetoond dat kinderen die op 7- en 9-jarige leeftijd kenmerken vertoonden van autisme of ADHD, bijna twee keer zo veel kans hadden om op 18-jarige leeftijd chronische vermoeidheid te ervaren.
Uit de studie bleek dat 7,8% van de kinderen autistische kenmerken vertoonde en 4,6% ADHD-kenmerken had. Van deze kinderen ontwikkelde 8% chronische vermoeidheid tegen de tijd dat ze 18 jaar waren. Dit suggereert een sterke associatie tussen vroege neurodivergente eigenschappen en de ontwikkeling van vermoeidheid later in het leven.
| Leeftijdsgroep | Aantal kinderen | Percentage met neurodivergentie | Percentage met chronische vermoeidheid (op 18 jaar) |
|---|---|---|---|
| 7-9 jaar | 8115 | 7,8% autistisch, 4,6% ADHD | 8% |
De rol van ontsteking bij chronische vermoeidheid
Een van de mogelijke verklaringen voor de link tussen neurodivergentie en chronische vermoeidheid is ontsteking, specifiek de rol van het cytokine IL-6. Cytokinen zijn eiwitten die betrokken zijn bij het immuunsysteem en ontstekingsreacties. Verhoogde niveaus van IL-6 zijn geassocieerd met chronische vermoeidheid, wat suggereert dat ontstekingen kunnen bijdragen aan vermoeidheid bij neurodivergente kinderen.
De studie wees uit dat kinderen met hogere IL-6-niveaus op 9-jarige leeftijd een 1,5 keer grotere kans hadden op chronische vermoeidheid op 18-jarige leeftijd. Dit verband bleef significant, zelfs wanneer er rekening werd gehouden met depressie, wat vaak samen voorkomt met zowel neurodivergentie als vermoeidheid.
Aanbevelingen
Gezien het verhoogde risico op chronische vermoeidheid bij neurodivergente kinderen, is het van groot belang om vroege screening te overwegen. Ouders en zorgverleners moeten alert zijn op tekenen van vermoeidheid en andere gezondheidsproblemen bij kinderen met autisme of ADHD. Vroege interventies, zoals het aanpassen van het dagritme, het verminderen van stress en het monitoren van ontstekingsniveaus, kunnen helpen om de impact van vermoeidheid te verminderen.
Emma is energiek en creatief, maar heeft moeite om zich te concentreren op school. Naarmate ze ouder wordt, begint ze zich steeds vaker uitgeput te voelen, zelfs na een goede nachtrust. Haar ouders merken dat ze steeds meer tijd nodig heeft om eenvoudige taken te voltooien en dat ze geen energie meer heeft voor haar hobby’s.
Daarnaast is het van belang dat zorgverleners en onderwijsprofessionals zich bewust zijn van de unieke behoeften van neurodivergente kinderen. Het bieden van een ondersteunende omgeving, waarin rekening wordt gehouden met hun energieniveau en behoeften, kan bijdragen aan een betere levenskwaliteit en het voorkomen van langdurige vermoeidheid.
Conclusie
Het verband tussen neurodivergentie en chronische vermoeidheid is een complex maar belangrijk onderwerp dat verdere aandacht verdient. Dit artikel heeft aangetoond dat neurodivergente kinderen een verhoogd risico lopen op chronische vermoeidheid, waarschijnlijk als gevolg van ontstekingsprocessen. Vroege herkenning en interventie zijn essentieel om de levenskwaliteit van deze kinderen te verbeteren. Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op het beter begrijpen van de onderliggende mechanismen en het ontwikkelen van effectieve interventies om deze risico’s te mitigeren.
Quadt L, Csecs J, Bond R, Harrison NA, Critchley HD, Davies KA, Eccles J. Childhood neurodivergent traits, inflammation and chronic disabling fatigue in adolescence: a longitudinal case-control study. BMJ Open. 2024 Jul 22;14(7):e084203. doi: 10.1136/bmjopen-2024-084203. PMID: 39038862.
