Voor mensen met ADHD kan het dagelijks leven aanvoelen als een voortdurende strijd tegen het eigen brein. Simpele taken zoals het versturen van een e-mail of het klaarmaken van een maaltijd kunnen soms aanvoelen als enorme obstakels. Dit leidt vaak tot uitstelgedrag, zelfs bij de kleinste activiteiten. De uitdaging ligt niet alleen in het begrijpen wat er moet gebeuren, maar vooral in het daadwerkelijk uitvoeren van deze taken. Het gevoel vast te zitten in een cyclus van uitstel kan frustrerend zijn, maar er is een concept dat dit patroon kan doorbreken.
Wat is het interest-based nervous system?
Het interest-based nervous system, zoals beschreven door psychiater William Dodson, biedt een nieuwe manier om te begrijpen hoe het brein van iemand met ADHD werkt. In tegenstelling tot neurotypische mensen, die taken meestal aanpakken op basis van belangrijkheid of externe beloningen, is er voor mensen met ADHD een andere benadering nodig.
Het interest-based nervous system suggereert dat taken voor mensen met ADHD interessant, nieuw, urgent of uitdagend moeten zijn om ze daadwerkelijk te volbrengen. Terwijl neurotypische individuen gemotiveerd kunnen worden door externe factoren zoals deadlines of het vermijden van negatieve consequenties, werkt dit niet altijd even effectief voor iemand met ADHD. Het is deze fundamentele afwijking in hoe motivatie werkt, die de kern vormt van veel uitdagingen bij ADHD.
Het begrijpen van het interest-based nervous system kan een enorme impact hebben op hoe mensen met ADHD hun leven organiseren. Het geeft een verklaring voor waarom sommige taken bijzonder moeilijk zijn om uit te voeren en biedt tegelijkertijd een kader om deze uitdagingen aan te pakken. Dit inzicht kan leiden tot een betere zelfacceptatie en het ontwikkelen van strategieën die daadwerkelijk werken in plaats van het gevoel van falen te versterken.
Door te erkennen dat het brein andere prikkels nodig heeft om gemotiveerd te raken, kunnen mensen met ADHD taken herstructureren om beter aan te sluiten bij hun unieke behoeften. Dit kan resulteren in minder frustratie en meer voldoening in het dagelijks leven.
De vier sleutels tot motivatie bij ADHD
Novelty: De kracht van vernieuwing
Vernieuwing speelt een cruciale rol in het stimuleren van motivatie bij mensen met ADHD. Door regelmatig routines te veranderen, blijft de geest alert en geïnteresseerd. Denk aan het wisselen van de volgorde van taken of het uitproberen van een nieuwe aanpak bij bekende activiteiten. Stel je een persoon voor die elke dag dezelfde route naar het werk neemt en daardoor vaak moeite heeft om op tijd te vertrekken. Door af en toe een andere route te kiezen of onderweg iets nieuws te beluisteren, kan deze routine weer interessant worden.
Interest: Werken met wat je leuk vindt
Interesse is een krachtige motor voor motivatie. Door taken te koppelen aan persoonlijke passies, kunnen zelfs saaie activiteiten aantrekkelijker worden. Bijvoorbeeld, iemand die van technologie houdt, kan gebruik maken van apps en gadgets om repetitieve taken zoals planning en herinneringen te beheren. Een persoon die van muziek houdt, kan bijvoorbeeld zijn huishoudelijke taken uitvoeren terwijl hij naar zijn favoriete albums luistert, waardoor de taak minder vervelend wordt.
Urgency: De druk van de tijd
Urgentie kan worden gecreëerd door kunstmatige deadlines of door anderen bij het proces te betrekken. Het gevoel van onmiddellijke noodzaak kan helpen om taken af te ronden die anders zouden worden uitgesteld. Voorbeeld: een persoon plant een wekelijkse videobelafspraak met een vriend om samen hun werkdoelen te bespreken, wat ervoor zorgt dat hij zijn taken vóór die afspraak voltooit.
Challenge: De uitdaging aangaan
Uitdagingen en competitie kunnen eveneens krachtige drijfveren zijn. Door taken om te zetten in een spel of door persoonlijke records te willen breken, kan de motivatie aanzienlijk toenemen. Stel je een persoon voor die schoonmaaktijd wil verkorten. Door zichzelf een tijdslimiet te geven en te proberen die telkens te verbeteren, wordt de taak een uitdaging in plaats van een verplichting.
Strategieën om het interest-based nervous system in de praktijk te brengen
Het toepassen van het interest-based nervous system vereist enige creativiteit, maar de beloningen zijn groot. Hier volgen enkele praktische strategieën:
- Verander je routine regelmatig: Experimenteer met verschillende methoden om taken te voltooien. Dit kan betekenen dat je nieuwe tools probeert, taken op verschillende momenten van de dag uitvoert, of zelfs de omgeving waarin je werkt verandert.
- Verbind taken met je interesses: Als je van tekenen houdt, gebruik dan je creativiteit om taken visueel aantrekkelijker te maken, zoals het opstellen van kleurrijke to-do lijsten.
- Stel kunstmatige deadlines: Gebruik timers of apps om deadlines te creëren voor jezelf. Werk bijvoorbeeld in sprints van 25 minuten met de Pomodoro-techniek.
- Maak van taken een spel: Bedenk manieren om een spelelement toe te voegen aan alledaagse taken. Maak er bijvoorbeeld een wedstrijd van om te zien hoe snel je een taak kunt voltooien.
Deze strategieën kunnen het leven met ADHD niet alleen gemakkelijker, maar ook leuker maken. Het is belangrijk om te experimenteren en te ontdekken wat het beste werkt voor jou.
Door taken te benaderen vanuit het interest-based nervous system, kunnen mensen met ADHD hun motivatie herontdekken en hun leven aanzienlijk verbeteren. Het biedt een alternatief voor de traditionele manieren van taakbeheer die vaak niet werken voor mensen met ADHD. Dit concept kan helpen om dagelijkse activiteiten minder overweldigend en meer beheersbaar te maken.
Wanneer deze benadering wordt toegepast, kunnen de voordelen zich vertalen in een verhoogde productiviteit, minder stress, en een groter gevoel van controle over het leven. Het is een benadering die niet alleen werkt, maar ook empowerment biedt aan degenen die anders moeite hebben om aan de verwachtingen van de maatschappij te voldoen.
Bodalski, E.A., Flory, K., Canu, W.H. et al. ADHD Symptoms and Procrastination in College Students: The Roles of Emotion Dysregulation and Self-Esteem. J Psychopathol Behav Assess 45, 48–57 (2023). https://doi.org/10.1007/s10862-022-09996-2
Netzer Turgeman, R., & Pollak, Y. (2023). Using the temporal motivation theory to explain the relation between ADHD and procrastination. Australian Psychologist, 58(6), 448–456. https://doi.org/10.1080/00050067.2023.2218540
