Autisme, officieel bekend als Autisme Spectrum Stoornis (ASS), is een ontwikkelingsstoornis die invloed heeft op communicatie, informatieverwerking en sociale interacties. Het spectrum van autisme verschilt sterk per persoon: sommige kinderen hebben weinig zichtbare kenmerken, terwijl anderen intensieve ondersteuning nodig hebben in het dagelijks leven. Voor ouders is het belangrijk om te weten hoe autisme zich uit, welke signalen herkenbaar zijn, en welke vormen van ondersteuning beschikbaar zijn.
Hoe herken je autisme bij jonge kinderen?
De eerste signalen van autisme zijn vaak subtiel en kunnen per kind verschillen. Niet alle kinderen met autisme vertonen dezelfde kenmerken, maar de volgende indicatoren kunnen ouders helpen bij het herkennen van mogelijk autistisch gedrag. Als je meerdere van deze signalen herkent bij je kind en deze dagelijks invloed hebben op zijn of haar functioneren, is het raadzaam om een afspraak te maken met de huisarts of het consultatiebureau.
- Weinig oogcontact: Kinderen met autisme kunnen oogcontact vermijden of slechts kort aankijken.
- Moeite met relaties: Ze vinden het moeilijk om vriendschappen op te bouwen of samen te spelen.
- Geen reactie op de eigen naam: Vaak reageren kinderen niet of nauwelijks wanneer hun naam wordt geroepen.
- Beperkte empathie: Moeite om emoties van anderen te begrijpen, zoals iemand troosten die verdrietig is.
- Onhandige sociale signalen: Kinderen begrijpen vaak niet hoe dichtbij iemand te staan of hoe lang een gesprekspauze te houden.
- Vertraagde spraakontwikkeling: Sommige kinderen spreken later dan gemiddeld en tonen weinig interesse in communicatie.
- Ongebruikelijk taalgebruik: Herhaling van woorden of zinnen (echolalie) zonder begrip van de betekenis.
- Moeite met non-verbale communicatie: Weinig handgebaren of gezichtsuitdrukkingen.
- Geen gedeelde aandacht: Ze wijzen niet naar voorwerpen om de aandacht van anderen te trekken.
- Stereotiepe bewegingen: Bewegingen zoals wiegen of fladderen met de handen.
- Vasthouden aan routines: Kinderen kunnen overstuur raken door veranderingen in de dagelijkse routine.
- Intense interesses: Een diepe fascinatie voor specifieke onderwerpen zoals het weer of treinen.
- Overgevoelig voor geluiden: Harde geluiden of bepaalde tonen kunnen overweldigend zijn.
- Problemen met aanraking: Bepaalde texturen of aanrakingen kunnen oncomfortabel zijn.
- Ongebruikelijke pijngevoeligheid: Kinderen kunnen juist zeer gevoelig of juist ongevoelig voor pijn zijn.
- Emotionele uitbarstingen: Moeite met het reguleren van emoties kan leiden tot woede-uitbarstingen.
- Angst voor nieuwe situaties: Vaak angst voor onbekende plekken of vreemden.
- Moeite met frustratie: Kinderen raken snel gefrustreerd als iets niet lukt.
Het ondersteunen van een kind met autisme
Kinderen met autisme vinden sociale interacties vaak uitdagend. Ze reageren minder spontaan op sociale signalen en vinden het moeilijk om emoties van anderen te begrijpen. Hierdoor kunnen zij soms ongeïnteresseerd of afwezig lijken. Daarnaast geven ze vaak de voorkeur aan voorspelbaarheid en structuur; veranderingen in routines kunnen voor stress zorgen.
School kan voor kinderen met autisme uitdagend zijn vanwege de sociale regels en het groepsleren. In Nederland biedt Passend Onderwijs kinderen met extra ondersteuningsbehoeften de mogelijkheid om binnen het reguliere onderwijs begeleiding te krijgen. Dit kan in de vorm van een onderwijsassistent of individuele ondersteuning. In sommige gevallen kan een speciale school, gericht op kinderen met autisme, een betere leeromgeving bieden.
Structuur en voorspelbaarheid geven kinderen met autisme houvast. Duidelijke communicatie, korte zinnen en visuele ondersteuning (bijvoorbeeld pictogrammen) kunnen helpen om hen beter te begeleiden. Nederlandse gemeentes bieden vaak ouderondersteuning aan via het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Daarnaast bestaan er oudertrainingen zoals “Geef me de 5” en “Ouders van Nu” die ouders praktische handvatten geven.
Diagnose en behandeling
De diagnose van autisme wordt vaak gesteld door een multidisciplinair team bestaande uit onder andere een kinderpsychiater, psycholoog en orthopedagoog. Dit team beoordeelt de sociale communicatie, gedrag en interesses van het kind om een goed beeld te krijgen. Ouders kunnen voor diagnostiek terecht bij instellingen voor jeugd-GGZ of worden doorverwezen door de huisarts. Na een diagnose komen ouders en kinderen in aanmerking voor diverse vormen van zorg en ondersteuning, zoals vergoedingen voor therapieën via de zorgverzekering, de WMO of de Jeugdwet.
Veelgestelde vragen
- Hoe vertel ik het aan mijn familie?: Rustig uitleggen wat autisme is en hoe het jullie kind beïnvloedt kan helpen. Geef informatie en benadruk de unieke kwaliteiten van je kind.
- Kan mijn kind een “normaal” leven leiden?: Met de juiste ondersteuning kunnen kinderen met autisme een gelukkig leven leiden. Acceptatie en begrip zijn hierbij belangrijk.
- Is autisme erfelijk?: Autisme heeft een genetische component, wat betekent dat het vaker in families voorkomt.
- Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA): www.autisme.nl
- Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG): Voor ondersteuning per gemeente.
- Passend Onderwijs: www.passendonderwijs.nl
- Ouders van Nu: Cursussen voor ouders van kinderen met autisme www.oudersvannu.nl
