Bijna iedereen heeft wel eens een slechte nacht gehad. Toch lijdt 1 op de 10 mensen aan chronische slapeloosheid. Dit betekent langdurig moeite hebben met in slaap vallen, doorslapen of uitgerust wakker worden. Het resultaat? Overdag moe, prikkelbaar en minder geconcentreerd. Veel mensen grijpen naar slaapmiddelen. Maar die hebben vaak bijwerkingen, werken minder goed na herhaald gebruik en geven niet de diepe, herstellende slaap die we nodig hebben.
Recent onderzoek laat zien dat cannabisgebruik overdag verrassende voordelen kan hebben voor een betere nachtrust. Wat weten we hierover, en hoe kan het helpen?
Cannabis en slaap: Wat zegt de wetenschap?
Verschillende studies wijzen uit dat cannabisgebruik overdag een positieve invloed kan hebben op slaapkwaliteit. Na een slechte nacht rapporteerden deelnemers een significante verbetering in hun slaapkwaliteit op dagen dat ze cannabis gebruikten. Deze verbeteringen omvatten onder meer minder tijd nodig om in slaap te vallen, langer slapen, minder vaak wakker worden en zelfs minder nachtmerries.
Belangrijk is dat de resultaten gebaseerd zijn op zelfrapportages van de deelnemers. Objectieve metingen, zoals met een EEG (hersenactiviteitsscan), zijn nog niet gedaan. Toch geven de consistente ervaringen van de deelnemers een duidelijk beeld: vooral mensen met ernstige slaapproblemen haalden het meeste voordeel uit overdag cannabis gebruiken. Let op: dit effect geldt alleen voor dezelfde nacht. Langdurige verbetering vereist herhaald gebruik.
Wanneer werkt cannabis het best?
Het tijdstip van cannabisgebruik is van groot belang. Veel mensen nemen cannabis vlak voor het slapengaan om sneller in slaap te vallen. Maar dat blijkt niet de beste keuze. Cannabis voor het slapen vermindert namelijk de hoeveelheid REM-slaap. REM-slaap is belangrijk voor dromen en helpt je hersenen om informatie te verwerken en emoties te reguleren. Te weinig REM-slaap kan leiden tot slechtere concentratie en zelfs somberheid.
Overdag cannabis gebruiken heeft dit nadeel niet. Het geeft je brein de kans om gedurende de dag zijn natuurlijke balans terug te vinden. Zo zorgt het indirect voor betere slaap zonder de negatieve effecten van minder REM-slaap.
Hoe werkt cannabis in het brein?
Cannabis beïnvloedt het endocannabinoïde systeem van het brein. Dit systeem regelt de slaap-waakcyclus. Ons lichaam maakt zelf stoffen aan, zoals AEA en 2-AG, die werken als natuurlijke ‘cannabisachtige’ moleculen. Overdag is 2-AG hoog en helpt het om wakker te blijven. ’s Nachts is AEA hoog, wat zorgt voor een diepere slaap en minder wakker worden.
Cannabis beïnvloedt deze stoffen. Door het gebruik van cannabis verandert de werking van AEA en 2-AG. Stimulerende stoffen helpen je brein overdag actiever te worden, terwijl andere stoffen bijdragen aan diepere slaap. Cannabisproducten slagen er echter niet in om het natuurlijke ritme volledig na te bootsen. Dit is waarom het belangrijk is om met timing en dosering voorzichtig te zijn.
THC en CBD: Twee gezichten van cannabis
Cannabis bevat honderden actieve stoffen, maar de twee bekendste zijn THC (tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidiol). Beide hebben invloed op slaap, maar op verschillende manieren. THC is de psychoactieve stof die verantwoordelijk is voor het ‘high’-gevoel. Het kan helpen om sneller in slaap te vallen en de duur van de diepe slaap (non-REM) te verlengen. Maar tegelijkertijd verlaagt THC de hoeveelheid REM-slaap, wat op lange termijn negatieve effecten op je mentale gezondheid kan hebben, zoals slechtere verwerking van emoties en herinneringen.
CBD werkt juist kalmerend zonder psychoactieve effecten. Het beïnvloedt angstniveaus en helpt om het lichaam en de geest te ontspannen, wat indirect bijdraagt aan betere slaap. Bovendien lijkt CBD minder impact te hebben op REM-slaap dan THC, waardoor het een geschikter alternatief kan zijn voor mensen die een gebalanceerde slaapcyclus willen behouden.
De verhouding tussen THC en CBD in een cannabisproduct bepaalt dus hoe het je slaap beïnvloedt. Producten met meer CBD kunnen helpen om te ontspannen zonder REM-slaap te verstoren, terwijl THC-rijke producten beter zijn om sneller in slaap te vallen, maar op lange termijn nadelen kunnen hebben. Dit benadrukt het belang van bewust kiezen welk type cannabis je gebruikt en in welke dosering.
De juiste balans vinden
Hoewel cannabis voordelen biedt, zijn er ook nadelen. Bij regelmatig gebruik vlak voor het slapengaan kan je afhankelijk worden van cannabis om in slaap te vallen. Mensen die cannabis gebruiken als slaapmiddel hebben bijna twee keer zoveel kans op problematisch gebruik.
Daarnaast verstoren sommige soorten cannabis de natuurlijke slaapcyclus. Zoals eerder genoemd, verminderen ze de REM-slaap. Dit kan bij langdurig gebruik leiden tot slechtere hersenfunctie en zelfs depressieve klachten. Daarom is het belangrijk om cannabis met mate te gebruiken en bij voorkeur overdag.
Cannabis kan helpen om na een slechte nacht beter te slapen, maar het draait om het vinden van de juiste balans. Gebruik overdag cannabis als je nachtrust wilt verbeteren, maar wees voorzichtig met middelen vlak voor het slapengaan. Voor de beste resultaten blijft een gezonde levensstijl, met voldoende beweging en een vast slaapritme, onmisbaar. Cannabis is geen wondermiddel, maar kan een waardevolle aanvulling zijn.
Prospéro-García O, et al (2016) Endocannabinoids and sleep. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 71: 671. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.10.005
Sznitman SR (2024) Daily diary study of associations between alcohol, cannabis, co-use and sleep quality in individuals with intentions to use cannabis to cope with anxiety. Drug Alcohol Rev. 43:501. https://doi.org/10.1111/dar.13778
Tervo-Clemmens B et al., (2023) Cannabis use and sleep quality in daily life: An electronic daily diary study of adults starting cannabis for health concerns. Drug Alcohol Dep 243: 109760. https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2022.109760
