Cannabis is hot. Niet alleen als recreatief middel om even te ontspannen, maar steeds vaker ook als ‘natuurlijk medicijn’ tegen psychische klachten. Van slapeloosheid tot angst, van depressie tot ADHD: online vind je talloze verhalen van mensen die zweren bij een paar druppels CBD-olie of een jointje voor het slapengaan. En in sommige landen, zoals de VS, kun je met een beetje uitleg bij de arts al een ‘medische cannabiskaart’ krijgen voor stress, PTSS of zelfs ADHD.
Ook in Nederland en België groeit de interesse. Hoewel je hier niet zomaar een doktersrecept krijgt voor cannabis tegen psychische klachten, is het wel vrij makkelijk verkrijgbaar in de coffeeshop of via webshops – soms met een medisch sausje. CBD-producten liggen gewoon bij de drogist en mogen officieel niet als geneesmiddel verkocht worden, maar worden wél vaak als zodanig gebruikt.
Waarom grijpen zoveel mensen naar cannabis als het psychisch even niet lekker loopt? Simpel: veel reguliere behandelingen werken niet bij iedereen, hebben bijwerkingen, of kosten veel tijd, geld en geduld. En cannabis lijkt op papier zo aantrekkelijk: het komt uit een plant, het zou ontspannend werken, je wordt er (soms) vrolijk van en het is makkelijker te krijgen dan een psycholoog. En cannabis stelt, anders dan deze, geen moeilijke vragen. Maar werkt het ook?
Daarnaar zocht een groep onderzoekers onder leiding van Nora de Bode (Erasmus Universiteit) een antwoord. Ze doken in bijna 20.000 studies en haalden daar de 49 beste en meest betrouwbare onderzoeken uit. Die gingen allemaal over mensen met psychische klachten die cannabis gebruikten – soms onder begeleiding, soms op eigen houtje – en over wat dat met hun klachten deed. En het antwoord? Tja… het is ingewikkeld.
Niet alle cannabis is hetzelfde
Voordat je überhaupt kunt zeggen of cannabis werkt, moet je eerst weten wát je bedoelt met “cannabis”. Want het is geen één ding.
De werkzame stoffen in cannabis zijn vooral THC (tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidiol). THC is de stof waar je high van wordt. CBD doet dat niet, maar zou een rustgevend effect kunnen hebben. Sommige producten bevatten alleen CBD, andere een mix van beide, en weer andere – vooral uit de coffeeshop – vooral THC.
En dan heb je ook nog de vorm: wietolie, druppels, thee, verdampers, sprays, of gewoon ouderwets roken. In medische onderzoeken gaat het vaak om nauwkeurig gedoseerde producten, maar in de praktijk gebruiken veel mensen gewoon wat ze kunnen krijgen – en dat varieert enorm in sterkte en samenstelling.
Waarom dit belangrijk is? Omdat de effecten (én bijwerkingen) sterk afhangen van wat je precies binnenkrijgt. Hét effect van “cannabis” bestaat dus eigenlijk niet.
Bij deze aandoeningen lijkt cannabis iets te doen
Toch vonden de onderzoekers situaties waarin cannabis – of liever gezegd: bepaalde vormen van cannabis – wél iets lijkt te doen.
Angstklachten
CBD liet in meerdere studies een positief effect zien op angst, vooral bij mensen met sociale angst of milde gegeneraliseerde angststoornis. Soms ging het om acute verbetering, bijvoorbeeld vlak voor een spreekbeurt. Hoge doses (rond 300-600 mg) CBD leken dan tijdelijk te helpen. Maar zulke hoge doses krijg je niet met een CBD-druppeltje van de drogist.
Slapeloosheid
Mensen met ernstige slaapproblemen sliepen soms beter na gebruik van cannabis met zowel THC als CBD. Ze vielen sneller in slaap en werden minder vaak wakker. Maar: dit gold vooral voor zelfrapportages – objectieve metingen zoals hersenactiviteit tijdens de slaap lieten zelden verschil zien. En bij sommige mensen verslechterde de slaap juist, vooral bij langdurig gebruik van THC-rijke producten.
Autisme, ADHD, ticstoornissen (waaronder Gilles de la Tourette)
Er waren enkele kleinschalige studies bij kinderen en jongeren met autisme, waarin CBD-rijke olie (soms gecombineerd met een beetje THC) leidde tot minder prikkelbaarheid en angst. Ook bij Gilles de la Tourette werd soms minder last van tics gerapporteerd na gebruik van THC of een mix van THC en CBD. Maar de resultaten zijn grillig, soms tegenstrijdig, en meestal niet op lange termijn getest. Bij ADHD was het effect onduidelijk of afwezig.
Verslavingsproblemen
Bij mensen met een cannabisverslaving zelf (ja, ironisch genoeg) lijken hoge doses CBD of combinaties van THC + CBD te helpen tegen ontwenningsverschijnselen, zoals prikkelbaarheid of slecht slapen. Bij andere verslavingen, zoals opioïden of cocaïne, was het bewijs zwakker of afwezig.
Wanneer het misgaat: Psychoses en eetstoornissen
Niet iedereen vaart wel bij cannabis. Vooral bij mensen met psychosegevoeligheid of een eetstoornis zoals anorexia, kan het middel de klachten juist verergeren.
Psychotische klachten en schizofrenie
THC blijkt in meerdere studies bestaande psychoses te verergeren, zelfs bij gezonde vrijwilligers. Hallucinaties, paranoia en verward denken namen toe – en dat was afhankelijk van de dosis. CBD werd in één studie vergeleken met een antipsychoticum (amisulpride) en leek even goed te werken, maar met minder bijwerkingen. In andere studies deed CBD niets extra’s ten opzichte van een placebo.
Anorexia nervosa
Bij mensen met anorexia was THC weliswaar geassocieerd met wat meer gewichtstoename, maar ook met slechtere stemming, slechter slapen en verhoogde spanning. In één studie stopten deelnemers zelfs voortijdig vanwege de negatieve effecten. Kortom: in kwetsbare groepen is cannabis geen veilige keuze – vooral niet als het om THC-rijke producten gaat.
Objectief versus subjectief
Veel mensen zeggen dat cannabis hen helpt. Maar zeggen ze dat omdat het écht werkt, of omdat ze het willen geloven?
Onderzoekers maken onderscheid tussen:
- Objectieve verbetering, gemeten met gestandaardiseerde testen.
- Subjectieve verbetering, waarbij mensen zélf zeggen zich beter te voelen.
- Placebo-effect, waarbij de verwachting van verbetering al helpt.
- Ontwenningsverlichting, waarbij cannabis de klachten vermindert die ontstaan zijn door… het stoppen met cannabis.
In studies zie je dat mensen zich soms beter voelen ná gebruik, maar dat hun klachten gemeten over langere tijd niet veranderen. En dat maakt het lastig om te zeggen: dit middel behandelt iets.
Zelfmedicatie
Veel mensen gebruiken cannabis op eigen houtje. Niet via de huisarts of psychiater, maar via de coffeeshop of online. En daar zitten risico’s aan.
Verslavingsrisico
Langdurig gebruik, vooral van THC-rijke producten, kan leiden tot gewenning en afhankelijkheid. Je hebt er dan steeds meer van nodig voor hetzelfde effect. Stoppen leidt tot ontwenningsklachten als slecht slapen, prikkelbaarheid en onrust. Dit risico is extra groot bij jonge mensen en mensen met al bestaande psychische kwetsbaarheid.
Onduidelijke dosering en samenstelling
Cannabis uit de coffeeshop is niet gestandaardiseerd. Eenzelfde soort kan per keer verschillen in sterkte. Dat maakt het lastig doseren. CBD-producten van de drogist zijn vaak zó laag gedoseerd dat ze vermoedelijk helemaal niks doen.
Verwarring tussen medicinaal en recreatief
Wat begint als ‘even iets om beter te slapen’ kan ongemerkt overgaan in dagelijks gebruik. Het verschil tussen zelfzorg en gewoontegedrag vervaagt snel – en dat kan de klachten juist versterken.
Wat kun je hiermee als je neurodivergent bent?
Voor mensen met ADHD, autisme of trauma-achtergrond zijn psychische klachten relatief vaak langdurig en/of complex. Veel reguliere behandelingen werken niet goed of geven bijwerkingen. Het is dan logisch dat sommige mensen zelf op zoek gaan naar iets dat wel werkt.
In de studies zagen onderzoekers dat sommige neurodivergente mensen wél baat lijken te hebben bij cannabisproducten – vooral op het gebied van angst, onrust en slaapproblemen. Maar het blijft zoeken naar de juiste soort, de juiste dosering, het juiste moment – en de juiste medische begeleiding is meestal ver te zoeken.
Cannabis is geen wondermiddel. Maar voor sommige mensen kan het misschien wel iets betekenen als aanvulling op andere zorg. Voorwaarde is wél: goede voorlichting, duidelijke dosering, regelmatige evaluatie, en een arts die je serieus neemt.
Samengevat
- Niet alle cannabis is hetzelfde: de effecten hangen sterk af van de samenstelling (THC vs. CBD).
- CBD lijkt in sommige gevallen angst en slaapproblemen tijdelijk te verlichten.
- THC kan klachten juist verergeren, vooral bij psychose of eetstoornissen.
- Veel mensen voelen zich beter ná gebruik, maar dit is niet altijd meetbaar of blijvend.
- Zelfmedicatie zonder begeleiding is niet zonder risico’s, vooral bij kwetsbare groepen.
- Medicinale cannabis is geen wondermiddel, maar kan soms een aanvulling zijn – mits zorgvuldig gebruikt.
de Bode N, Kroon E, Sznitman SR, Cousijn J. The differential effects of medicinal cannabis on mental health: A systematic review. Clin Psychol Rev. Published online March 29, 2025. doi:10.1016/j.cpr.2025.102581
