De ziekte van Sever is een veelvoorkomende oorzaak van hielpijn bij kinderen en jongeren. Hoewel de aandoening meestal vanzelf overgaat met rust, kan het een grote impact hebben op het dagelijkse leven van een kind.
Recent onderzoek brengt een interessante verbinding aan het licht tussen de ziekte van Sever en ADHD. Uit een studie met 178 kinderen blijkt dat ADHD veel vaker voorkomt bij kinderen met de ziekte van Sever dan bij hun leeftijdsgenoten zonder deze aandoening. Maar liefst 70,5% van de kinderen met hielpijn bleek ook ADHD te hebben, tegenover slechts 13,3% in de controlegroep.
De ziekte van Sever, ook wel calcaneale apofysitis genoemd, is een veelvoorkomende groeipijn die vooral voorkomt bij kinderen en adolescenten in de leeftijd van 8 tot 15 jaar. Deze aandoening wordt veroorzaakt door irritatie en ontsteking van de groeischijf (apofyse) in het hielbeen (calcaneus). De groeischijf is een kwetsbaar gebied van kraakbeen dat zich ontwikkelt tot bot en tijdens de groei extra gevoelig is voor belasting en druk.
De ziekte van Sever ontstaat vaak door herhaalde belasting of overbelasting van de hiel. Activiteiten zoals rennen, springen of sporten op harde ondergronden kunnen de klachten verergeren. Kinderen die actief zijn in sporten zoals voetbal, basketbal of gymnastiek hebben een groter risico. Slechte schokabsorptie door bijvoorbeeld verkeerd schoeisel, een afwijkende looptechniek, of overgewicht kan het probleem versterken.
Typische symptomen zijn:
- Pijn en gevoeligheid in de hiel, vaak aan de achterkant of onderkant.
- Pijn die verergert bij fysieke activiteit en afneemt bij rust.
- Moeite met normaal lopen, soms met hinken of op de tenen lopen.
De diagnose wordt meestal gesteld op basis van een lichamelijk onderzoek en de beschrijving van de symptomen. Er zijn geen specifieke beeldvormende onderzoeken nodig, maar röntgenfoto’s kunnen worden gebruikt om andere oorzaken van hielpijn uit te sluiten.
De behandeling richt zich op het verlichten van pijn en het verminderen van belasting op de groeischijf:
- Rust en vermijden van pijnlijke activiteiten.
- Gebruik van ijscompressen om zwelling te verminderen.
- Schoeisel met goede demping of speciale hielkussens.
- Rek- en strekoefeningen voor de kuitspieren en achillespees.
De ziekte van Sever is tijdelijk en verdwijnt meestal zodra de groei van het hielbeen voltooid is. Met de juiste aanpak herstellen kinderen volledig.
De onderzoekers vermoeden dat de hyperactiviteit en impulsiviteit die vaak voorkomen bij ADHD kunnen bijdragen aan de overbelasting van de hiel. Vooral jongens met de ziekte van Sever bleken een significant hoger risico op ADHD te hebben dan meisjes. Deze ontdekking roept vragen op over de mogelijke rol van gedragsfactoren bij het ontstaan van fysieke klachten.
De rol van hyperactiviteit bij voetpijn
Kinderen met ADHD zijn vaak fysiek erg actief, zelfs als ze niet aan sport doen. Dit kan leiden tot overbelasting van hun lichaam, waaronder de groeischijf in de hiel. Bij de meeste kinderen met de ziekte van Sever die ADHD hebben, gaat het om het gecombineerde type ADHD. Dit betekent dat zowel hyperactiviteit als concentratieproblemen een rol spelen.
Wat opvallend is, is dat slechts 8% van de kinderen met zowel ADHD als de ziekte van Sever actief aan sport doet. Dit suggereert dat niet alleen sportieve activiteit, maar ook alledaagse hyperactiviteit een grote impact kan hebben. Dit werpt nieuw licht op de manier waarop artsen en ouders naar deze aandoening zouden moeten kijken.
Jongens versus meisjes
Uit de studie blijkt dat jongens vaker zowel de ziekte van Sever als ADHD hebben dan meisjes. Van de jongens met hielpijn bleek 72,6% ADHD te hebben, tegenover 27,4% van de meisjes. Dit kan deels te maken hebben met biologische en hormonale verschillen, maar ook met gedragsfactoren. Jongens met ADHD vertonen vaak meer fysieke hyperactiviteit, wat hun risico op overbelasting verhoogt.
Hoewel sporten vaak wordt gezien als gezond en belangrijk, laat het onderzoek zien dat niet-sporters met ADHD een groter risico hebben op de ziekte van Sever. Van de kinderen zonder ADHD deed 50% aan sport, terwijl dit percentage bij kinderen met zowel ADHD als hielpijn slechts 8% was. Dit benadrukt dat hyperactiviteit buiten sportieve contexten net zo belastend kan zijn.
Waarom het belangrijk is ADHD te overwegen bij de ziekte van Sever
De link tussen ADHD en de ziekte van Sever heeft belangrijke implicaties. Het kan nuttig zijn om kinderen met deze vorm van hielpijn ook te screenen op ADHD, zeker als ze erg actief zijn en geen duidelijke sportgerelateerde oorzaak voor hun klachten hebben. Voor ouders kan dit betekenen dat het gedrag van hun kind niet alleen lastig, maar ook een signaal van onderliggende problemen kan zijn.
Gonder N, Demir IH, Özel V, Ilicepinar K, Bilgin MA. Possible association between Sever’s disease and attention deficit hyperactivity disorder. a prospective observational study. J Orthop Surg Res. 2025;20(1):1. Published 2025 Jan 2. doi:10.1186/s13018-024-05435-y
