Hoe om te gaan met schaamte

Schaamte is een emotie die ontstaat als je jezelf ziet als falend, tekortschietend of gebrekkig. Het woord ‘schaamte’ komt van een oud woord dat ‘bedekken’ of ‘verbergen’ betekent. Dat is precies wat we proberen te doen: onze fouten en tekortkomingen verbergen. Maar dit maakt het ook moeilijk om schaamte echt bewust te ervaren. Vaak blijft het op de achtergrond en merk je het pas als het door andere emoties wordt verhuld, zoals boosheid of verdriet.

We leven in een maatschappij waarin schaamte overal lijkt te zijn. Een blik op sociale media laat zien hoe vaak mensen anderen belachelijk maken of openlijk afkeuren. Schaamte wordt niet alleen gebruikt om meningsverschillen aan te pakken, maar lijkt een primaire manier te zijn geworden om controle uit te oefenen.

Dit is niet altijd zo geweest. Er was een tijd waarin meningsverschillen konden bestaan zonder spot of vernedering. Nu zien we vaak termen zoals “geshamed” als standaardreactie op afwijkende meningen. Deze cultuur van schaamte heeft een prijs: een groeiend aantal emotionele problemen, vooral onder jongeren.

Hoe herkennen we verborgen schaamte?

Omdat schaamte vaak onbewust is, herkennen we het niet altijd direct. Er zijn echter signalen die erop wijzen dat je ermee te maken hebt:

  • Boosheid: Als je jezelf betrapt op frustratie of woede zonder duidelijke reden, kan dit voortkomen uit verborgen schaamte.
  • Vermijding: Soms vermijden we situaties waarin we ons kwetsbaar voelen.
  • Somberheid: Schaamte kan zich ook uiten als verdriet of een gevoel van hopeloosheid.

Deze signalen zijn een uitnodiging om dieper te kijken en de bron van je gevoelens te begrijpen.

Waarom vermijden en ontkennen niet werken

Veel mensen reageren op schaamte door anderen de schuld te geven, hun gevoelens te ontkennen of situaties te vermijden. Dit lijkt op korte termijn te helpen, maar op de lange termijn vergroot het juist de schaamte. Hoe meer je deze emoties wegduwt, hoe sterker ze terugkomen.

Bijvoorbeeld: als je boos bent omdat je kritiek hebt gekregen, kan die boosheid voortkomen uit een gevoel van falen. Door alleen de boosheid te erkennen en niet de onderliggende schaamte, blijf je vastzitten in een negatieve spiraal.

De kracht van zelfacceptatie

De sleutel tot het omgaan met schaamte is zelfacceptatie. Schaamte is namelijk geen straf, maar een motivatie. Het kan je aanzetten om jezelf te verbeteren, waardering te ontwikkelen voor wat je hebt en diepere verbindingen met anderen aan te gaan.

shamed

Een krachtig motto hierbij is: “Accepteer en verbeter.” Je kunt namelijk niets verbeteren wat je niet accepteert. Dit betekent dat je eerst je gevoelens en tekortkomingen erkent voordat je eraan kunt werken.

Praktische tips: omgaan met schaamte

  1. Maak schaamte expliciet: Omdat schaamte vaak verborgen is, helpt het om het letterlijk op papier te zetten. Neem een vel papier en teken een verticale lijn in het midden. Schrijf links de schaamteboodschap op, en rechts een antwoord dat je jezelf geeft.
    • Voorbeeld:
      • Schaamteboodschap: “Ik ben zwak, onhandig en lelijk.”
      • Antwoord: “Ik accepteer dat ik bepaalde zwakke punten heb en zal eraan werken of ermee leren omgaan.”
  2. Herhaal het proces: Hoe vaker je deze oefening doet, hoe makkelijker het wordt om automatisch antwoorden te bedenken op schaamteboodschappen. Het helpt je om jezelf positiever en realistischer te bekijken.
  3. Zoek verbinding: Schaamte kan je isoleren, maar verbinding met anderen helpt om gevoelens van onwaardigheid te verminderen. Praat met iemand die je vertrouwt over hoe je je voelt.
  4. Wees mild voor jezelf: Realiseer je dat iedereen fouten maakt. Perfectie bestaat niet, en dat hoeft ook niet. Probeer vriendelijker te zijn voor jezelf in plaats van jezelf te bekritiseren.
  5. Focus op verbetering: Gebruik schaamte als een signaal om te groeien. Stel haalbare doelen en werk daar stap voor stap naartoe.

Schaamte kan overweldigend zijn, maar het hoeft je niet te definiëren. Door het te erkennen en ermee om te gaan, kun je jezelf accepteren en zelfs sterker uit de strijd komen.

https://www.psychologytoday.com/intl/blog/anger-in-the-age-of-entitlement/202411/how-to-answer-implicit-shame-messages

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *