TMS wordt al langer onderzocht en toegepast bij aandoeningen zoals depressie en dwangstoornissen. De methode is niet-invasief, wat betekent dat er geen operatie of implantaten nodig zijn.
Wat is Transcraniële Magnetische Stimulatie (TMS)?
Transcraniële magnetische stimulatie (TMS) is een techniek waarbij een magnetisch veld wordt gebruikt om bepaalde gebieden in de hersenen te activeren of te remmen. Het is een niet-invasieve methode, wat betekent dat er geen operatie of naalden aan te pas komen. De techniek wordt vooral gebruikt voor onderzoek en behandeling van psychische en neurologische aandoeningen, zoals depressie, angststoornissen en chronische pijn.
Bij TMS wordt een spoel op de schedel geplaatst, die korte magnetische pulsen uitzendt. Deze pulsen wekken elektrische activiteit op in de hersencellen (neuronen) onder de spoel. Dit kan het functioneren van bepaalde hersengebieden tijdelijk veranderen.
De sterkte en frequentie van de magnetische pulsen bepalen het effect:
- Hoge frequentie (stimulerend effect): Dit kan een gebied actiever maken, bijvoorbeeld bij depressie waar bepaalde hersengebieden minder actief zijn.
- Lage frequentie (remmend effect): Dit kan een overactief gebied rustiger maken, bijvoorbeeld bij angststoornissen of tics.
TMS wordt vooral onderzocht en toegepast bij:
- Depressie: Bij mensen met een therapieresistente depressie (waar medicijnen en therapie niet helpen) kan TMS helpen door hersengebieden die betrokken zijn bij stemming te activeren.
- Angststoornissen en OCD: Door hersengebieden die te actief zijn te remmen, kan TMS de symptomen verlichten.
- Chronische pijn: TMS kan helpen bij aandoeningen zoals fibromyalgie door de pijnverwerking in de hersenen te beïnvloeden.
- Neurologische aandoeningen: Het wordt onderzocht als mogelijke behandeling voor beroertes, Parkinson en tinnitus.
- ADHD: Er wordt vooral gekeken naar de invloed van TMS op hersengebieden die betrokken zijn bij aandacht, impulscontrole en concentratie. Vooral de prefrontale cortex, die een belangrijke rol speelt bij executieve functies, is een doelwit voor stimulatie.
Waarom TMS bij ADHD?
ADHD wordt gekenmerkt door aandachtsproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit. De meest gangbare behandelingen zijn medicatie, zoals methylfenidaat (Ritalin) en atomoxetine, en gedragstherapie. Maar niet iedereen reageert goed op medicatie: sommigen ervaren te veel bijwerkingen, terwijl anderen nauwelijks verbetering merken. Dit roept de vraag op of alternatieve behandelingen zoals TMS een zinvolle aanvulling of vervanging kunnen zijn.
Uit hersenonderzoek blijkt dat bij ADHD bepaalde hersengebieden minder actief zijn dan bij mensen zonder ADHD. Door deze gebieden te stimuleren met TMS, hopen onderzoekers de symptomen te verminderen. Vooral de rechter dorsolaterale prefrontale cortex (rDLPFC) speelt een rol bij aandacht en impulscontrole en is een veelgekozen stimulatiepunt bij TMS-behandelingen voor ADHD.
Wat zegt de wetenschap?
Een recente systematische review en meta-analyse heeft de effecten van TMS op ADHD onderzocht. Hieruit bleek dat:
- TMS een significante verbetering gaf in aandacht en impulscontrole.
- De effecten na 3 tot 6 weken behandeling zichtbaar waren.
- De positieve effecten in sommige studies tot een maand na de behandeling aanhielden.
- Vergeleken met controlegroepen zonder TMS, lieten ADHD-patiënten een daling zien in hun symptoomscores.
Hoewel de resultaten hoopgevend zijn, zijn er ook kanttekeningen. De onderzochte groepen waren relatief klein en de behandelprotocollen verschilden per studie. Dit betekent dat er meer onderzoek nodig is om precies te bepalen hoe en voor wie TMS het meest effectief is.
TMS wordt over het algemeen als veilig beschouwd, vooral bij kortdurend gebruik. In de onderzochte studies werden enkele lichte bijwerkingen gerapporteerd, zoals:
- Hoofdpijn
- Tijdelijke hoofdhuidgevoeligheid
- Licht ongemak tijdens de stimulatie
Er zijn geen aanwijzingen dat TMS ernstige of blijvende schade veroorzaakt. Toch is voorzichtigheid geboden bij mensen met een verhoogd risico op epileptische aanvallen of metalen implantaten in het hoofd.
TMS in Nederland en België
In Nederland en België wordt TMS al gebruikt voor psychiatrische aandoeningen zoals depressie. Voor ADHD is de toepassing echter nog beperkt en wordt het niet standaard vergoed door de zorgverzekering. Enkele particuliere klinieken bieden TMS-behandelingen aan, maar deze zijn vaak duur en niet wetenschappelijk gevalideerd voor ADHD.
TMS lijkt een veelbelovende behandelmethode voor ADHD, maar er zijn nog veel open vragen. Voor mensen die geen baat hebben bij medicatie of last hebben van bijwerkingen, kan TMS in de toekomst een aanvullende optie worden. Toch is het belangrijk om realistische verwachtingen te hebben: het is geen wondermiddel en er is nog meer onderzoek nodig.
Onderzoekers in Europa werken aan studies om de effectiviteit en lange termijn impact van TMS bij ADHD verder te onderzoeken. Het is mogelijk dat deze behandeling in de toekomst breder beschikbaar komt, afhankelijk van de uitkomsten van lopende onderzoeken.
Fu B, Zhou X, Zhou X, et al. Efficacy and Safety of Transcranial Magnetic Stimulation for Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Systematic Review and Meta-Analysis. Brain Behav. 2025;15(1):e70246. doi:10.1002/brb3.70246
