Kinderen met autisme bewegen vaak minder dan hun leeftijdsgenoten. Ze zitten meer stil, hebben minder toegang tot sportclubs, en vinden het lastiger om spontaan mee te doen met anderen. Dat is niet zomaar een klein verschil: het kan flinke gevolgen hebben voor hun gezondheid. Niet alleen fysiek – denk aan overgewicht of een zwakker uithoudingsvermogen – maar ook mentaal. Bewegen kan stress verlagen, het zelfvertrouwen vergroten en zelfs sociale vaardigheden ondersteunen.
Toch blijkt het voor ouders en begeleiders niet altijd eenvoudig om een goed beweegprogramma te vinden dat past bij de behoeften van een kind met autisme. Veel bestaande sportprogramma’s zijn gericht op groepen, vinden plaats op ongeschikte locaties of vereisen begeleiding van gespecialiseerde trainers. Bovendien kunnen kinderen met autisme last hebben van motorische problemen, overprikkeling of veranderingen in routine – allemaal zaken die meedoen aan sport bemoeilijken.
Dus wat als ouders zélf, thuis, laagdrempelig met hun kind aan de slag konden? En wat als een digitale assistent daarbij zou kunnen helpen?
Een sportprogramma uit de computer?
Dat was de gedachte achter een nieuw Turks onderzoek waarin ouders hulp kregen van een opvallende coach: ChatGPT. Niet om gesprekken te voeren, maar om beweegtips te geven. Het idee: laat ouders zelf met hun kind bewegen, op een manier die bij hun kind past – en gebruik een AI (kunstmatige intelligentie) om het programma samen te stellen en aan te passen.
Waarom juist ChatGPT? Omdat deze chatbot makkelijk beschikbaar is, ook op je smartphone. Hij is goed in het genereren van overzichtelijke, gestructureerde schema’s en reageert direct op vragen. Bovendien kan hij uitleg geven als iets niet duidelijk is – zoals hoe je een oefening precies uitvoert.
Voor kinderen die thuis minder bewegen, voor ouders zonder toegang tot gespecialiseerde begeleiding, en zeker ook tijdens pandemieën of vakanties, zou dit soort digitale hulp dus wel eens een uitkomst kunnen zijn. Maar werkt het ook écht?
Zo verliep het onderzoek
In totaal deden 26 Turkse gezinnen mee aan de studie. De helft kreeg een beweegprogramma op maat via ChatGPT, de andere helft niet. De kinderen hadden allemaal autisme en waren gemiddeld 14 jaar oud. Hun ouders kregen drie korte trainingen over hoe je ChatGPT gebruikt en hoe je daarmee een oefenschema maakt dat past bij het niveau van hun kind.
De oefenschema’s waren simpel, zonder ingewikkeld materiaal, en bestonden uit drie sessies per week van 40 minuten. Denk aan oefeningen zoals over een lijn lopen, ballonnen hooghouden, dierenloopjes doen of rollen over een mat. Elke sessie bestond uit een warming-up, een kernactiviteit en een cooling-down.
Via een WhatsAppgroep hielden de ouders contact met elkaar én met de onderzoeker. Ze deelden ervaringen, kregen antwoorden op vragen en moedigden elkaar aan. Na vier weken vulden ze opnieuw een vragenlijst in over het beweeggedrag van hun kind.
Wat bewoog de kinderen? Resultaten uit de praktijk
De resultaten waren opvallend. In de groep die met ChatGPT werkte, steeg het beweeggedrag van “onvoldoende actief” naar “actief” – een flinke sprong. De controlegroep bleef ongeveer op hetzelfde (lage) niveau hangen. Ouders gaven aan dat ze de oefeningen duidelijk, leuk en haalbaar vonden. De kinderen leken meer zin te krijgen in bewegen, en sommigen begonnen zelfs zelf ideeën aan te dragen.
De ouders zelf leerden ook bij: ze ontdekten hoe ze hun kind konden motiveren, hoe je een activiteit leuker maakt, en hoe je slim inspeelt op sensorische gevoeligheden. De WhatsAppgroep bleek waardevol als steunnetwerk, en de meeste ouders gebruikten ChatGPT actief om schema’s aan te passen of uitleg te vragen over oefeningen.
Natuurlijk: het is een kleinschalig onderzoek. Slechts 13 gezinnen deden actief mee, en de meting gebeurde via een vragenlijst. Er is dus nog geen objectieve informatie over hoe intensief of hoe correct de oefeningen werden uitgevoerd. En er is geen vervolgmeting gedaan om te zien of het effect ook op de lange termijn blijft.
Maar voor een eerste verkenning zijn de resultaten veelbelovend. Ouders bleken het goed vol te houden, kinderen vonden het meestal leuk, en er werd daadwerkelijk méér bewogen.
Slim alternatief of een tijdelijke hype?
De voordelen van deze aanpak zijn duidelijk. Geen dure abonnementen, geen ingewikkeld vervoer, geen wachttijden voor gespecialiseerde hulp. Je hebt alleen een telefoon of laptop nodig – en wat ruimte in huis. Maar er zijn ook kanttekeningen.
ChatGPT is een taalmodel. Het weet veel, maar het snapt niet altijd wat je precies bedoelt. In het onderzoek liepen sommige ouders vast op vage uitleg of onduidelijke oefeningen. Ze kregen het advies om vervolgvragen te stellen (“Wat bedoel je precies met deze oefening?”), en dat werkte meestal prima. Toch blijft het een punt van aandacht: niet iedereen is handig met dit soort technologie.
Ook verschilt de kwaliteit van de adviezen. ChatGPT verzint niets expres, maar de inhoud is niet altijd gecontroleerd of afgestemd op specifieke beperkingen of medische situaties. In Nederland en België zou zo’n aanpak misschien beter werken als hij gecombineerd wordt met advies van een bewegingsagoog, fysiotherapeut of autismecoach.
Tot slot: het onderzoek duurde slechts vier weken. Het is onbekend of de toegenomen activiteit ook op langere termijn blijft, of dat het enthousiasme na een tijdje wegebt.
Zou dit hier ook kunnen werken?
Zeker. In Nederland en België zijn veel ouders op zoek naar manieren om hun kind met autisme meer te laten bewegen, vooral thuis. Sportverenigingen zijn lang niet altijd aangepast of inclusief. Bovendien kan de drempel om daar naartoe te gaan – met onbekende mensen, drukke prikkels en vaste regels – voor veel kinderen te hoog zijn.
Tegelijk zijn er hier goede voorwaarden om zoiets te laten slagen. Ouders zijn vaak digitaal vaardig, en de meeste gezinnen hebben toegang tot internet. Daarnaast zijn er steeds meer professionals die kunnen meedenken over het aanpassen van beweegprogramma’s voor thuis.
Als ChatGPT in het Nederlands goed functioneert – en dat doet het inmiddels – kunnen ouders hier op een vergelijkbare manier aan de slag. Wel is het belangrijk dat ze weten wat de beperkingen zijn: ChatGPT is een hulpmiddel, geen expert. Combineer het met gezond verstand en eventueel professioneel advies.
Wat kun je hier als ouder of begeleider mee?
Stel, je wilt het zelf proberen. Wat dan?
- Wees specifiek in je vraag aan ChatGPT. Geef de leeftijd van je kind, vermeld dat het om autisme gaat, en vraag bijvoorbeeld om een beweegschema van 3x per week, voor thuis.
- Vraag door als iets onduidelijk is. “Wat bedoel je met ‘dierlijke bewegingen’? Heb je een voorbeeld?” werkt meestal goed.
- Kijk of het past bij jouw kind. Forceer niets. Als een oefening niet fijn voelt, zoek dan samen een alternatief.
- Maak het samen leuk. Doe mee, gebruik muziek, zet een beloning in het vooruitzicht. Bewegen mag best speels zijn.
- Vraag om hulp als je twijfelt. Een autismecoach of fysiotherapeut kan meekijken of de oefeningen geschikt zijn.
Hieronder vind je een lijst met praktische vragen die je kan beantwoorden om een persoonlijk en haalbaar beweegschema voor je kind met autisme op te laten stellen. Deze vragen kan je dan inclusief je antwoorden kopiëren en plakken in een nieuwe chat om een schema op maat te ontvangen.
Beweegschema voor kind met autisme
Ik wil graag op basis van onderstaande gegevens een beweegschema voor mijn kind met autisme.
1. Leeftijd kind?
Antwoord:2. Is er sprake van bijkomende diagnoses of beperkingen (zoals verstandelijke beperking, motorische problemen, epilepsie, etc.)?
Antwoord:3. Wat vindt het kind leuk om te doen qua beweging of spel?
Antwoord:4. Zijn er prikkels waar het kind overgevoelig voor is? (Bijvoorbeeld geluid, aanraking, fel licht, bepaalde materialen.)
Antwoord:5. Waar wil je het beweegschema het liefst uitvoeren? (Bijv. woonkamer, tuin, slaapkamer, school.)
Antwoord:6. Hoeveel tijd per keer is haalbaar? (Bijv. 20, 30, of 40 minuten.)
Antwoord:7. Hoe vaak per week zou je willen bewegen met het kind?
Antwoord:8. Zijn er materialen beschikbaar om te gebruiken? (Bijv. ballen, mat, kussens, touw, stoelen, trampoline.)
Antwoord:9. Zijn er bewegingen of activiteiten die het kind níet kan of wil doen?
Antwoord:10. Wat wil je bereiken met dit schema? (Bijv. meer beweging, minder stress, betere coördinatie, plezier hebben samen, etc.)
Antwoord:
Aydemir U. ChatGPT-Delivered Physical Activity Intervention for Children With Autism Spectrum Disorder: Pre-Post Feasibility Study. JMIR Hum Factors. 2025;12:e71119. Published 2025 Jun 11. doi:10.2196/71119
