Leid jij jouw leven, of leidt jouw leven jou? Mensen die zichzelf als makkelijk in de omgang, onzelfzuchtig en pleasend naar anderen zien, hebben de neiging te antwoorden dat het leven hen leidt. Ze dobberen mee met het leven, zeggen ja tegen iedereen en laten hun omstandigheden bepalen wat ze wel en niet zouden moeten doen.
Makkelijk in de omgang en meegaand zijn is sociaal gezien acceptabel en lijkt de gemakkelijkere weg in het leven. Maar wat schuilt er onder die meegaande houding? Voor veel mensen is het de overtuiging dat hun mening niet veel waard is, en als ze die aan anderen uiten of voor zichzelf opkomen, ze worden genegeerd, belachelijk gemaakt of de grond in geboord. (De afbeelding bij dit artikel is een post op ons Autsider Forum.)
Gerard had last van migraineaanvallen. Zijn dokter vertelde hem dat de hoofdpijnen waarschijnlijk stressgerelateerd waren, maar hij had zichzelf nooit als gestrest beschouwd, omdat hij een rustig en eenvoudig leven leidde. Gerard droomde ervan om ooit zijn tandartsopleiding af te ronden en te trouwen, maar toen zijn zus door haar man in de steek werd gelaten, wijdde Gerard zijn leven aan de zorg voor zijn neefjes zodat zijn zus kon werken om haar gezin te ondersteunen. Hij legde uit dat hij het type persoon was dat altijd deed wat anderen van hem vroegen. Maar na verloop van tijd realiseerde hij zich dat met al het helpen dat hij deed – vooral bij de zorg voor zijn twee jonge neefjes – hij geen tijd over had voor zijn persoonlijke doelen zoals daten of school afmaken.
Van buitenaf lijkt Gerards beslissing om zijn zus te ondersteunen en het leven gemakkelijker voor haar te maken zeker een nobel en onzelfzuchtig gebaar. En de waarheid is, het was niet zo erg voor Gerard; zijn dagelijkse leven was voor hem uitgestippeld en hij voelde zich op zijn gemak. Maar wat hij dagelijks deed, leidde hem niet naar wat hij zei dat hij wilde in zijn leven. Telkens wanneer hij dacht aan zijn droom om tandarts te worden, rechtvaardigde hij het niet afmaken van zijn opleiding door te denken: “Mijn zus heeft me nodig. En bovendien kan ik die moeilijke vakken misschien niet halen.”
Na enkele therapiesessies realiseerde Gerard zich dat telkens wanneer hij ja zei tegen iets, hij automatisch nee zei tegen iets anders. Hij had altijd geloofd dat hij als het om zijn zus ging, geen andere keuze had dan te helpen, maar hij begreep dat hij door te doen wat zijn zus van hem wilde, ervoor koos om nee te zeggen tegen zijn levensdromen. Zijn hoofdpijnen herinnerden hem eraan dat het beter voor hem zou zijn om belangrijke beslissingen zorgvuldig af te wegen in plaats van automatisch ja te zeggen. Als zijn patroon om mee te gaan met de verzoeken van mensen ongestoord zou blijven, zou het een blijvende impact hebben op zijn leven en toekomst.
Net als Gerard dempen velen van ons onze stemmen. En daar zijn veel redenen voor. Bijvoorbeeld, we hebben als kinderen geleerd dat het onveilig is om je uit te spreken; we hebben nooit geleerd om in onszelf te geloven; we denken dat het makkelijker is om stil te blijven; of we zijn gewend geraakt aan de rol van verzorger in onze families. Als Gerard gedreven zou worden door een oprechte wens om de fulltime verzorger van zijn neefjes te zijn, zou er niets mis mee zijn. Maar door zijn werk in therapie vond Gerard zijn stem en ontdekte hij dat hij zijn opleiding wilde afmaken en een eigen gezin wilde hebben. Met dit bewustzijn begreep hij dat zo’n actieve rol blijven spelen in het leven van zijn zus hem niet in staat zou stellen om zijn eigen leven te leiden.
Zeg je voortdurend ja tegen mensen en heb je geen tijd voor wat je echt wilt doen? Voelt het alsof je gewoon de bewegingen van het leven volgt? In dat geval is het tijd om je stem terug te vinden en voor jezelf te leven.
Dingen om te onthouden wanneer je leert om nee te zeggen:
- Verstop je gevoelens niet. Begin te zien dat je neiging om nee te vermijden een teken kan zijn van mogelijke relatieproblemen. Wees niet bang om je uit te spreken en onthoud dat het vaak beter is voor jou – en je relaties – om nee te zeggen en te doen wat juist is voor jou.
- Onthoud dat conflicten onvermijdelijk zijn. Beoordeel jezelf niet en denk niet dat je verkeerd bent als er conflicten ontstaan in je relaties. Een zekere mate van conflict is normaal in elke relatie; in plaats van te proberen het te vermijden door altijd ja te zeggen, leer je hoe je situaties constructief kunt aanpakken zonder dat ze escaleren in destructieve ruzies. Totdat ze worden aangepakt, blijven dezelfde problemen steeds terugkeren.
- Wees niet bang. Je ervaringen hebben je geleerd bang te zijn om nee te zeggen, maar je hoeft niet angstig te zijn. Vind in plaats daarvan effectieve manieren om je gevoelens te communiceren en houd altijd je langetermijndoelen in gedachten.
- Overschat de boosheid van anderen niet. Je angst om nee te zeggen zorgt ervoor dat je de boosheid van anderen overschat. Sommige mensen kunnen inderdaad boos worden, maar je verbeelding vergroot meestal hoe boos ze zullen worden. Je enige verantwoordelijkheid is om nee te zeggen tegen de dingen die je niet wilt doen. Hoe de ander reageert ligt buiten jouw controle.
Als je niet duidelijk kunt maken wat je wilt en hoe je je voelt in je relaties, zullen die relaties – en jij – eronder lijden. Je verliest je innerlijke authenticiteit, eerlijkheid en gevoel van eigenwaarde, allemaal noodzakelijke ingrediënten voor een gezonde menselijke verbinding. Als je je druk maakt over nee zeggen, leef je niet het leven dat je wilt. Je zult andere mensen gaan vervloeken en het gevoel hebben dat je familie, vrienden en collega’s een last zijn. Onthoud, nee zeggen is geen slechte zaak die vermeden moet worden; het is noodzakelijk voor duurzame relaties en een leven dat de moeite waard is om te leven.
