Voor velen met ADHD blijft de potentieel immense talenten die zij niet zelden bezitten onbegrepen. Ongefundeerde vooroordelen, misverstanden, en het ervaren van discriminatie kan leiden tot intense emotionele reacties op kritiek of afwijzing. Stel je voor: een studie toont aan dat een kind met ADHD alleen al op school voor zijn twaalfde verjaardag maar liefst 20.000 corrigerende of kritische opmerkingen kan ontvangen.
Het is dan ook begrijpelijk dat de angst om te falen en het horen van meer van dit soort boodschappen kinderen en volwassenen met ADHD ervan kan weerhouden om nieuwe dingen te proberen of uitdagingen aan te gaan waarvan ze vrezen dat ze misschien niet zullen slagen.
Veel hoogbegaafde en getalenteerde mensen met ADHD durven geen gezonde risico’s te nemen, waardoor het onjuiste geloof dat ze niet met afwijzing kunnen omgaan, verder wordt bevestigd. Ze manifesteren datgene waar ze bang voor zijn – falen – door het simpelweg nooit te proberen. Dus, wat is een van de meest effectieve manieren om gevoeligheid voor afwijzing te overwinnen? Oefenen met falen.
In de virale TED Talk “Wat ik heb geleerd van 100 dagen afwijzing“, deelde ondernemer Jia Jiang zijn radicale benadering om gevoeligheid voor afwijzing te overwinnen door zichzelf met opzet te laten afwijzen gedurende 100 opeenvolgende dagen. Veel mensen wezen hem inderdaad af, maar tot zijn verbazing zeiden sommigen zelfs ja tegen de meest bizarre verzoeken (zoals het vragen aan medewerkers van Krispy Kreme om zijn donuts in de vorm van de Olympische ringen te maken). De beloning aan het einde? Hij leerde dat hij niet alleen afwijzing kon verdragen, maar ook dat het hem niet hoefde tegen te houden om dingen te bereiken die hij in zijn leven wilde. Hoewel 100 dagen van afwijzing misschien extreem lijkt, kunnen mensen met ADHD dit idee toepassen door de volgende vier stappen te volgen:
- Denk aan iets waarover je twijfelt om te proberen (bijvoorbeeld een nieuwe hobby beginnen, solliciteren voor een baan, iemand uit vragen).
- Stel een dag en tijd vast waarop je ervoor gaat (het toevoegen aan je agenda is een belangrijk ankerpunt om te onthouden om je doel na te streven).
- Maak je los van het resultaat en zie succes als enkel de inspanning in plaats van het resultaat.
- Streef ernaar om dagelijks te falen, want falen is een teken dat je grotere en uitdagendere dingen probeert.
De meeste mensen die vooruit komen, falen talloze keren voordat ze uiteindelijk succesvol zijn. Het verhaal van Thomas Edison, over wie auteur Thom Hartman de term “The Edison Gene” bedacht om zijn voorbeeldige eigenschappen en gaven van ADHD te beschrijven, is een beroemd voorbeeld van iemand die meerdere malen faalde voordat hij uiteindelijk succesvol werd. Als het niet was geweest voor Edison’s neiging tot falen, zouden we misschien geen gloeilamp hebben.
Een belangrijk aspect om succesvol te zijn in het falen richting succes (wat, hoe vreemd het ook klinkt, heel goed mogelijk is), is je kijk op falen. Als je falen bekijkt door een groeimindset, door te geloven dat je prestaties voortkomen uit toewijding en werk in plaats van puur talent, dan moet de meeste succes eerst worden voorafgegaan door mislukkingen en tegenslagen.
Het goede nieuws, volgens Chan M. Hellman, hoogleraar sociale wetenschappen aan de Universiteit van Oklahoma en directeur van het Hope Research Center, is dat hoop geen aangeboren gevoel is, maar eerder een manier van denken die kan worden aangeleerd. Dit is een krachtig concept bij het overwinnen van een ADHD-falenschema (een onaangepaste overtuiging dat falen onvermijdelijk is) als je weet dat het veranderen van je gedachten je gevoel van hoop kan vergroten. Hoopvol zijn is iets wat je kunt oefenen en is een krachtige manier om het vermogen te bevorderen om vooruit te gaan richting je doelen.
Om falingschema’s te overwinnen en de kunst van het voorwaarts falen richting je doelen te beheersen:
- Let op de verhalen die je jezelf vertelt. Als het schaamteverhalen zijn, deel ze dan, omdat schaamte-theorie stelt dat schaamte zijn negatieve impact verliest wanneer het wordt geuit.
- Let op de sensaties die je in je lichaam ervaart. Als je spanning opmerkt bij het nemen van risico’s of het proberen van uitdagende dingen, probeer dan methoden om te ontspannen in de ongemakkelijkheid, zoals ademhalingsoefeningen of andere grondingstechnieken.
- Probeer een compassievolle groeimindset te handhaven, waarbij je je focust op wat je leert van je fouten in plaats van jezelf te berispen omdat je ze hebt gemaakt. Je zet moedig stappen: Wees trots.
Ten slotte, vier de overwinningen en de nederlagen al vanaf de kindertijd. In het boek van James Clear, Atomic Habits, onderzocht hij op bewijs gebaseerde strategieën waar succesvolle mensen naar streven. Een suggestie was om kinderen aan te moedigen om grote dingen te proberen, hun mislukkingen te delen, en dit een genormaliseerd onderdeel te maken van de gezinscultuur en -gesprekken. Op die manier help je niet alleen een
kind met ADHD om naar zijn doelen toe te werken, maar moedig je ook samenwerking en probleemoplossend vermogen aan om de nodige aanpassingen en alternatieve routes naar succes te zoeken waar het veerkrachtige, creatieve ADHD-brein bij uitstek toe in staat is.
Clear, J. (2018). Atomic Habits: Tiny Changes, Remarkable Results: An Easy & Proven Way to Build Good Habits & Break Bad Ones. New York, New York, Avery, an imprint of Penguin Random House.
Hartman, T. (2005) The Edison Gene: ADHD and the Gift of the Hunter Child. Park Street Press.
Hamilton, Cary McAdams, and Sarah M. Moran. “Play Therapy Groups with Neurodiverse Children.” Implementing Play Therapy with Groups. Routledge, 2021. 220–230.
