Als de Olympische Spelen naderen, overweeg dan eens de volgende vraag: wie denk je dat de gelukkigste medaillewinnaar op het podium zal zijn? De gouden, zilveren of bronzen medaillewinnaar? Hoewel het antwoord misschien voor de hand lijkt te liggen, dat de gouden medaillewinnaars waarschijnlijk het gelukkigst zijn, komt een belangrijke les naar voren wanneer we reflecteren op wie waarschijnlijk de op één na gelukkigste is.
Je zou denken dat de zilveren medaillewinnaar, die het dichtst bij winst was, op de tweede plaats zou komen qua geluk. In werkelijkheid toont onderzoek aan dat de bronzen medaillewinnaar vaak gelukkiger is dan de zilveren medaillewinnaar. Zou iemand die op de tweede plaats komt niet gelukkiger moeten zijn dan iemand op de derde plaats? De realiteit is echter anders.
De zilveren medaillewinnaars vergelijken zichzelf vaak met goud en voelen zich daardoor minder. Ze denken misschien: “Ik was zo dicht bij het winnen van goud. Ik was niet goed genoeg.” Daarentegen kan de bronzen medaillewinnaar denken aan de deelnemers op de vierde, vijfde en zesde plaats en zichzelf vertellen: “Ik sta op het podium! Ik heb het gehaald!”
Dit verschijnsel is gerelateerd aan negatieve gedachten en hoe het negatief vergelijken van jezelf met anderen het plezier in een gelukkige situatie kan ontnemen. Heb je ooit een goed cijfer gehaald, maar gemerkt dat de persoon naast je het beter deed, wat vervolgens jouw prestatie enigszins verkleinde? Vergelijk je jouw prestaties, uiterlijk, vaardigheden en andere aspecten van jezelf en je leven met die van anderen die je als “beter” of “meer hebbend” beschouwt?
Als je je tijd besteedt aan jezelf negatief vergelijken met anderen, kun je het gevoel krijgen dat je niet genoeg bent.
Je perspectief, hoe je iets kiest te bekijken, is krachtig. Dit betekent dat jezelf vergelijken met anderen kan bepalen hoe je jezelf, anderen en de wereld ziet.
Als je je tijd besteedt aan jezelf negatief vergelijken met anderen, kun je het gevoel krijgen dat je niet goed genoeg bent. Dit kan leiden tot een slecht gevoel over jezelf of ertoe leiden dat je eerder opgeeft dan misschien het geval zou zijn als je jezelf niet met iemand anders had vergeleken.
Bovendien kunnen je negatieve gedachten resulteren in een self-fulfilling prophecy. Als je bijvoorbeeld denkt dat je niet zo goed zult presteren als iemand anders, kun je je angstiger en meer van streek voelen. Dit kan ertoe leiden dat je niet goed presteert, precies waar je bang voor was. Te veel focussen op het negatieve kan contraproductief zijn.
Naast het negatief vergelijken met één persoon, bestaat er ook de neiging om ons te meten met meerdere personen, elk uitblinkend in een ander aspect. Dit fenomeen staat bekend als de “onvergelijkbare veelheid” waarbij we de neiging hebben om verschillende mensen te bewonderen voor verschillende kwaliteiten en vervolgens al deze beste eigenschappen te combineren als een standaard waarmee we onszelf vergelijken.
We zien bijvoorbeeld iemand die professioneel zeer succesvol is, een ander die uitzonderlijke sociale vaardigheden bezit, en nog een ander die in topvorm is. Deze veelheid aan vergelijkingen kan leiden tot een vertekend beeld waarin het lijkt alsof deze individuen in alle aspecten van het leven uitblinken, terwijl we hun mogelijke tekortkomingen over het hoofd zien.
Deze manier van vergelijken kan bijzonder schadelijk zijn omdat het een onrealistische standaard creëert die niemand echt kan bereiken; immers, iedereen heeft zwakke plekken. We vergeten dat de persoon met de indrukwekkende carrière misschien worstelt met persoonlijke relaties, of dat de sociaal vaardige vriend kampt met financiële problemen. Dit mechanisme van selectieve waarneming versterkt alleen maar het gevoel dat we tekortschieten, zonder een eerlijk en volledig beeld van de realiteit te bieden.
Overweeg in plaats daarvan, wanneer je merkt dat je jezelf met anderen vergelijkt, je gedachten te verschuiven om je te concentreren op eerdere versies van jezelf. Vergelijk je huidige prestaties met je vorige persoonlijke records. Het doel is niet om je vroegere zelf te kleineren of te bekritiseren, maar om op een meelevende manier te erkennen hoe je over de tijd bent gegroeid en geëvolueerd. Wees je ervan bewust dat persoonlijke groei vaak niet lineair of gelijk is in alle gebieden. Je zult misschien dingen opmerken die je nog wilt verbeteren, en dat is oké! Reflecteer op wat je nu weet dat je toen niet wist, en coach jezelf op de inzichten die je hebt opgedaan tijdens je reis. Onthoud dat je genoeg bent en dat jezelf vergelijken met anderen zelden productief is. Focus op wat je hebt en wat je kunt blijven doen om voor jezelf te zorgen.
Medvec, V., Madey, S., & Gilovich, T. (1995). When Less Is More. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 603-610.
Allen, M.S., Knipler, S.J., & Chan, A.Y.C. (2019). Happiness and counterfactual thinking at the 2016 Summer Olympic Games. Journal of Sports Sciences, 37:15, 1762-1769, DOI: 10.1080/02640414.2019.1592803.
