In recent onderzoek is veel aandacht besteed aan de relatie tussen mentale gezondheid en ongezonde gewoonten, zoals een slecht voedingspatroon, sedentair gedrag, en het gebruik van cannabis en tabak. Dit systematische overzicht, uitgevoerd door Petter Grahl Johnstad van de Universiteit van Bergen, richt zich op het vergelijken van deze relaties om een beter begrip te krijgen van hun onderlinge verbanden. De resultaten kunnen extra relevant zijn voor onze neurodivergente lezers, die mogelijk gevoeliger zijn voor de invloed van deze gewoonten op hun mentale gezondheid.
Onderzoek
Om de gegevens te verzamelen, werden studies geselecteerd via Pubmed, beperkt tot publicaties vanaf 2015 die in het Engels zijn geschreven. Alleen studies die hun bevindingen rapporteerden als odds ratios (OR) werden meegenomen, zodat de resultaten onderling vergelijkbaar zijn.
Odds ratios (OR’s) zijn een statistische maat die de kans vergelijkt dat een bepaalde gebeurtenis zich voordoet bij twee groepen. Ze worden vaak gebruikt in medische en epidemiologische studies om de associatie tussen blootstelling en uitkomst te beschrijven. Een OR kan als volgt worden geïnterpreteerd:
- OR = 1: De gebeurtenis is even waarschijnlijk in beide groepen.
- OR > 1: De gebeurtenis is waarschijnlijker in de blootgestelde groep.
- OR < 1: De gebeurtenis is minder waarschijnlijk in de blootgestelde groep.
Bijvoorbeeld, een OR van 2 betekent dat de blootgestelde groep twee keer zo veel kans heeft op de gebeurtenis in vergelijking met de niet-blootgestelde groep. Omgekeerd betekent een OR van 0,5 dat de gebeurtenis half zo waarschijnlijk is in de blootgestelde groep.
Stel je voor dat een studie de relatie onderzoekt tussen roken en longkanker.
- Groep 1 (roken): 50 van de 100 rokers ontwikkelen longkanker.
- Groep 2 (niet-roken): 10 van de 100 niet-rokers ontwikkelen longkanker.
De odds van longkanker bij rokers zijn 50/50 = 1. De odds van longkanker bij niet-rokers zijn 10/90 = 0,11. De OR is dan 1 / 0,11 ≈ 9,1. Dit betekent dat rokers ongeveer 9 keer meer kans hebben om longkanker te ontwikkelen dan niet-rokers.
Het onderzoek omvatte 294 studies uit een initiële set van 3.682, die de associaties tussen psychische stoornissen en ongezonde gewoonten als cannabis- en tabaksgebruik, slechte voeding en sedentair gedrag onderzochten. Gebruikte meetinstrumenten en methoden:
- Kwaliteit van voeding: Gedefinieerd als de frequentie van het consumeren van fastfood en suikerhoudende dranken.
- Sedentair gedrag: Geclassificeerd als het dagelijks kijken naar televisie gedurende meer dan 2-4 uur of het niet voldoen aan de aanbevolen lichamelijke activiteit.
- Cannabis- en tabaksgebruik: Gemeten aan de hand van de frequentie van gebruik en de aanwezigheid van gebruiksstoornissen.
De studies werden beoordeeld op risico van bias, variërend van steekproefgrootte tot de nauwkeurigheid van de meetinstrumenten. Gevoeligheidsanalyses werden uitgevoerd om de robuustheid van de bevindingen te waarborgen.
Resultaten
De resultaten toonden aan dat er een significante associatie is tussen de vier ongezonde gewoonten en verschillende mentale stoornissen, waaronder psychose, depressie, angst, bipolaire stoornis, ADHD en PTSS. Hieronder een samenvatting van de belangrijkste bevindingen per mentale stoornis:
- Psychose: Zowel cannabis- als tabaksgebruik werden sterk geassocieerd met psychose, met odds ratios variërend van 1,31 tot 3,95. Ook sedentair gedrag en een slecht voedingspatroon toonden een significante relatie, hoewel in mindere mate.
- Depressie: Alle vier de ongezonde gewoonten hadden een sterke associatie met depressie, waarbij cannabisgebruik een OR had van 1,22 tot 4,88, en tabaksgebruik variërend van 1,37 tot 3,90.
- Angst: Cannabis- en tabaksgebruik toonden significante associaties met angststoornissen, evenals sedentair gedrag en een slecht voedingspatroon.
- Bipolaire stoornis: Het gebruik van cannabis en tabak was sterk geassocieerd met bipolaire stoornis, terwijl sedentair gedrag en een slecht voedingspatroon minder vaak werden bestudeerd.
- ADHD: Alle vier de ongezonde gewoonten toonden sterke associaties met ADHD, vooral bij kinderen en adolescenten.
- PTSS: Cannabis- en tabaksgebruik waren sterk geassocieerd met PTSS, hoewel er minder gegevens beschikbaar waren voor sedentair gedrag en een slecht voedingspatroon.
| Mentale stoornis | Cannabisgebruik (OR) | Tabaksgebruik (OR) | Sedentair gedrag (OR) | Slecht voedingspatroon (OR) |
|---|---|---|---|---|
| Psychose | 1,31 – 3,95 | 1,10 – 5,26 | 1,61 – 3,84 | 1,41 – 2,36 |
| Depressie | 1,22 – 4,88 | 1,37 – 3,90 | 1,18 – 1,44 | 1,18 – 1,62 |
| Angst | 1,18 – 2,99 | 1,15 – 2,21 | 1,48 | 1,24 – 1,48 |
| Bipolaire stoornis | 1,25 – 2,97 | 1,90 – 3,50 | n.v.t. | n.v.t. |
| ADHD | 1,41 – 2,78 | 1,41 – 2,82 | 1,94 – 2,60 | 1,22 – 2,24 |
| PTSS | 0,95 – 2,51 | 1,22 – 2,13 | 0,69 – 1,57 | 0,95 – 1,25 |
De resultaten van dit overzicht tonen aan dat ongezonde gewoonten zoals cannabis- en tabaksgebruik, slecht voedingspatroon en sedentair gedrag sterk geassocieerd zijn met diverse mentale stoornissen. Deze associaties lijken grotendeels gelijkwaardig in sterkte, wat suggereert dat er mogelijk een gemeenschappelijke onderliggende oorzaak is. Deze gemeenschappelijke oorzaak kan gerelateerd zijn aan sociale ellende en psychologische trauma’s.
Bijvoorbeeld, langdurige werkloosheid kan leiden tot armoede en sociale isolatie, wat op zijn beurt mensen kan aanzetten tot ongezonde gewoonten als een vorm van escapisme en ook kan bijdragen aan het ontwikkelen van depressie en hopeloosheid.
Voor neurodivergente lezers zijn de bevindingen van dit onderzoek relevant. Begrijpen hoe ongezonde gewoonten verband houden met mentale gezondheid kan helpen bij het nemen van geïnformeerde beslissingen over levensstijlkeuzes. Enkele praktische tips zijn:
- Voedingspatroon: Probeer een evenwichtiger dieet te volgen met minder fastfood en suikerhoudende dranken.
- Lichamelijke activiteit: Verhoog de dagelijkse fysieke activiteit, bijvoorbeeld door regelmatig te wandelen of een sport te beoefenen.
- Cannabis- en tabaksgebruik: Beperk het gebruik van cannabis en tabak om de kans op mentale stoornissen te verminderen.
- Stressmanagement: Zoek gezonde manieren om met stress om te gaan, zoals sport, meditatie, mindfulness, of praten met een therapeut.
Johnstad PG. Unhealthy behaviors associated with mental health disorders: a systematic comparative review of diet quality, sedentary behavior, and cannabis and tobacco use. Front Public Health. 2024 Jan 5;11:1268339. doi: 10.3389/fpubh.2023.1268339. PMID: 38249418; PMCID: PMC10797041.
