Alcohol is een substantie die in veel culturen een centrale rol speelt. Van een glas wijn bij het diner tot een biertje op een zonnig terras, matig drinken wordt vaak beschouwd als een onschuldig genot dat zelfs gezondheidsvoordelen kan bieden. Maar wat als deze aannames niet helemaal kloppen? Een recent onderzoek gepubliceerd in The Lancet heeft nieuwe inzichten gebracht die de voordelen van matig alcoholgebruik ter discussie stellen.
Wat is matig drinken en waarom het wordt gezien als gezond?
Matig drinken wordt meestal gedefinieerd als het consumeren van één tot twee standaarddrankjes per dag. Veel onderzoeken hebben gesuggereerd dat matig alcoholgebruik het risico op hart- en vaatziekten kan verlagen en zelfs een beschermend effect kan hebben op de gezondheid. Deze bevindingen hebben geleid tot het idee dat een beetje alcohol per dag gunstig kan zijn, vooral voor ouderen. Maar deze theorieën zijn gebaseerd op onderzoek dat vaak bepaalde nuances mist, zoals variaties in leeftijd, geslacht en geografische regio.
Het nieuwe onderzoek: Wat is er anders?
Het recente onderzoek dat door de Global Burden of Disease Study werd uitgevoerd, heeft een andere benadering gekozen. In plaats van te kijken naar de effecten van alcohol op één specifieke ziekte, heeft dit onderzoek de totale impact van alcoholgebruik op verschillende leeftijdsgroepen en regio’s wereldwijd geanalyseerd. De onderzoekers hebben gebruikgemaakt van uitgebreide data over ziekten en sterftecijfers om te berekenen hoeveel alcoholgebruik het minste gezondheidsrisico met zich meebrengt. Het resultaat? Voor veel mensen, vooral jongeren, is de veiligste hoeveelheid alcohol vrijwel nul.
De bevindingen: Matig drinken verschilt per leeftijd en regio
Uit het onderzoek bleek dat de gezondheidsrisico’s van alcohol aanzienlijk verschillen naargelang de leeftijd en de regio waarin men woont. Voor mensen tussen 15 en 39 jaar was zelfs een kleine hoeveelheid alcohol schadelijker dan helemaal niet drinken. In deze groep waren de risico’s op verwondingen, verkeersongevallen en geweld gerelateerd aan alcoholgebruik aanzienlijk hoger. In sommige delen van de wereld, zoals in lage-inkomenslanden, was dit risico nog groter.
Aan de andere kant, voor volwassenen boven de 40 jaar, met name in regio’s met een hoge prevalentie van hart- en vaatziekten, bleek een beperkte hoeveelheid alcohol een licht beschermend effect te hebben tegen bepaalde ziekten. Dit betekent echter niet dat alcohol noodzakelijk is voor een goede gezondheid, maar eerder dat het risico in sommige gevallen lager kan zijn dan volledig onthouden.
Alcohol
Ethylalcohol, beter bekend als ethanol is vermoedelijk een van de oudste door mensen gebruikte chemicaliën. Het wordt gevormd door fermentatie, een natuurlijk proces waarbij suikers door gisten worden omgezet in alcohol en koolstofdioxide. De vroegste archeologische bewijzen van alcoholconsumptie dateren van ongeveer 7000 voor Christus, toen de inwoners van het huidige China een gefermenteerde drank maakten van rijst, honing en fruit.
Door de geschiedenis heen heeft alcohol een prominente plaats ingenomen in veel culturen. De oude Egyptenaren brouwden bier en beschouwden het als een geschenk van de goden. In het oude Griekenland en Rome werd wijn beschouwd als een symbool van beschaving en cultuur, en het speelde een centrale rol in religieuze rituelen en sociale bijeenkomsten.
In de middeleeuwen ontwikkelden Europese monniken het distillatieproces, waarmee sterkere alcoholische dranken zoals whisky en brandy werden geproduceerd. Dit proces maakte het mogelijk om ethanol in hogere concentraties te verkrijgen, wat leidde tot de verspreiding van gedistilleerde dranken in de hele wereld.
Ethanol wordt voornamelijk gebruikt als de actieve stof in alcoholische dranken, maar het heeft ook andere toepassingen. Het wordt gebruikt als oplosmiddel in de chemische industrie, als brandstof in bepaalde soorten motoren, en als antiseptisch middel in de geneeskunde.
Het recreatieve gebruik van ethanol, vaak in de vorm van bier, wijn of sterke drank, is wijdverspreid en diep geworteld in vele culturen. Alcohol wordt vaak geassocieerd met ontspanning, feestvieren en sociale interactie. In gematigde hoeveelheden kan ethanol een gevoel van ontspanning en euforie veroorzaken, wat bijdraagt aan zijn populariteit.
Echter, ethanol is ook bekend om zijn potentieel voor misbruik. Overmatige consumptie kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, waaronder levercirrose, verslaving, en een verhoogd risico op verkeersongevallen en gewelddadig gedrag. Alcoholmisbruik is wereldwijd een van de belangrijkste oorzaken van ziekten en sterfte. Het problematische gebruik van ethanol heeft ook diepe sociale en economische gevolgen, zoals verlies van productiviteit, criminaliteit, en de belasting van gezondheidszorgsystemen.
Cultuur en Symboliek
In veel culturen is ethanol doordrenkt met symbolische betekenissen. Het kan vreugde en viering vertegenwoordigen, maar ook verdriet en rouw. In de christelijke traditie symboliseert wijn het bloed van Christus en wordt het gebruikt in de eucharistie. In andere religies, zoals de islam, is het gebruik van alcohol strikt verboden, wat wijst op de dubbele aard van ethanol als zowel een bron van plezier als een potentieel gevaarlijke substantie.
In de moderne tijd blijven alcoholhoudende dranken een belangrijk onderdeel van veel sociale rituelen, van toosten op bruiloften tot het drinken van een biertje met vrienden. Tegelijkertijd zijn er bewegingen die pleiten voor matiging of geheelonthouding, vooral in het licht van de gezondheidsrisico’s en sociale problemen die gepaard gaan met overmatig drinken.
Leeftijden en risico’s: Jongeren lopen meer risico
Jongeren tussen de 15 en 39 jaar worden het meest getroffen door de negatieve gevolgen van alcohol. In deze groep zijn de belangrijkste oorzaken van door alcohol veroorzaakte sterfte en invaliditeit gerelateerd aan verwondingen, zoals verkeersongelukken en geweld. Omdat jongeren vaker betrokken zijn bij risicovol gedrag, kan zelfs een klein beetje alcohol hun kans op ernstige ongevallen aanzienlijk verhogen. Dit is vooral zorgwekkend omdat in veel culturen alcoholconsumptie bij jongeren als normaal wordt gezien.
De paradox van oudere volwassenen: Is matig drinken goed voor hen?
Voor volwassenen ouder dan 40 jaar, vooral degenen die risico lopen op hart- en vaatziekten, kan matig drinken mogelijk enkele voordelen bieden. Het onderzoek suggereert dat in deze groep een kleine hoeveelheid alcohol het risico op hartaandoeningen iets kan verlagen. Dit effect wordt echter gezien in populaties waar hart- en vaatziekten een grote last vormen, wat suggereert dat de context waarin iemand leeft een belangrijke rol speelt. Maar het is belangrijk op te merken dat deze voordelen zeer klein zijn en dat de nadelen van alcoholgebruik, zoals verhoogde risico’s op kanker, ook voor deze groep blijven gelden.
Wat betekent dit voor ons dagelijks leven?
De bevindingen van dit onderzoek hebben grote implicaties voor hoe we denken over alcoholgebruik. Voor jongeren lijkt de boodschap duidelijk: hoe minder alcohol, hoe beter. Voor oudere volwassenen is het minder eenduidig, maar zelfs hier is het belangrijk om voorzichtig te zijn. De onderzoekers adviseren dat beleidsmakers deze bevindingen moeten overwegen bij het ontwikkelen van richtlijnen voor alcoholgebruik, waarbij er meer nadruk wordt gelegd op de leeftijd van de drinker en de specifieke gezondheidsrisico’s die in hun regio voorkomen.
Voor de gemiddelde lezer betekent dit dat het tijd kan zijn om je drinkgewoonten te heroverwegen. Hoewel een glas wijn bij het diner misschien geen kwaad kan voor een gezonde volwassene boven de 40, is het voor jongeren waarschijnlijk beter om alcohol helemaal te vermijden. De voordelen wegen niet op tegen de risico’s.
Conclusie: Moeten we ons drinkgedrag heroverwegen?
Dit nieuwe onderzoek benadrukt dat de gezondheidsrisico’s van alcohol veel complexer zijn dan we eerder dachten. Wat voor de ene persoon gunstig kan zijn, kan voor een ander schadelijk zijn. Dit betekent dat algemene adviezen over alcoholgebruik misschien niet voor iedereen geschikt zijn. Het is duidelijk dat we voorzichtig moeten zijn met alcohol en dat persoonlijke omstandigheden zoals leeftijd en gezondheidstoestand een belangrijke rol spelen in hoe we alcohol benaderen. Misschien is het tijd om onze ideeën over ‘gezond drinken’ op losse schroeven te zetten.
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(22)00847-9/fulltext
