De prevalentie van autisme neemt toe, en schattingen wijzen erop dat 1 op de 36 personen autisme heeft, waarbij het vaker voorkomt bij mannen dan bij vrouwen. Autisme is een spectrumstoornis, wat betekent dat iedereen met autisme andere ervaringen heeft en unieke uitdagingen tegenkomt in het dagelijks leven. Veel mensen met autisme hebben ook last van sensorische overgevoeligheid, wat betekent dat hun zintuigen, zoals zicht, geluid en aanraking, intenser kunnen zijn dan bij anderen.
Medische aandoeningen geassocieerd met autisme
Mensen met autisme hebben vaak te maken met andere medische en psychische aandoeningen. Deze bijkomende problemen, ook wel comorbiditeiten genoemd, kunnen de kwaliteit van leven aanzienlijk beïnvloeden. Het is belangrijk om deze aandoeningen vroegtijdig te herkennen en te behandelen.
Een veelvoorkomende groep aandoeningen die samengaan met autisme zijn neuro-ontwikkelingsstoornissen, zoals een verstandelijke beperking, ADHD, motorische onhandigheid en taalontwikkelingsstoornissen. Naast deze neurologische problemen kunnen ook psychiatrische stoornissen, zoals depressie, angststoornissen en zelfs schizofrenie, vaker voorkomen bij mensen met autisme.
Ook epilepsie is een vaak geassocieerde aandoening. Daarnaast kunnen slaapstoornissen en gastro-intestinale problemen, zoals verstopping en reflux, het dagelijks functioneren beïnvloeden. Deze combinatie van verschillende medische aandoeningen vereist een holistische aanpak bij de behandeling van mensen met autisme, om de best mogelijke kwaliteit van leven te waarborgen.
Neurogenetische aandoeningen en autisme
In ongeveer 35% van de gevallen kan autisme worden geassocieerd met specifieke genetische syndromen, ook wel syndromaal autisme genoemd. Bij deze mensen is er sprake van genetische afwijkingen die zowel het autisme als andere medische en ontwikkelingsproblemen veroorzaken. Het vroeg herkennen van deze syndromen kan leiden tot betere zorg en behandeling.
Syndroom van Down: Het syndroom van Down is een genetische aandoening die wordt veroorzaakt door een extra kopie van chromosoom 21. Naast een verstandelijke beperking komt autisme voor bij ongeveer 18% van de mensen met dit syndroom. Kinderen met het syndroom van Down hebben vaak hartproblemen, epilepsie en schildklierstoornissen.
Syndroom van Angelman: Dit syndroom ontstaat door een defect in het 15e chromosoom. Mensen met het syndroom van Angelman hebben vaak een ernstige verstandelijke beperking en motorische problemen. Ongeveer 34% van hen heeft ook autisme. Ze staan bekend om hun vrolijke, soms ongepaste lach en hebben vaak ernstige epilepsie.
Fragiele X-syndroom: Het fragiele X-syndroom is de meest voorkomende erfelijke oorzaak van verstandelijke beperkingen. Het wordt veroorzaakt door een afwijking op het X-chromosoom. Bij ongeveer 25% van de mensen met dit syndroom komt ook autisme voor. Het syndroom veroorzaakt obsessieve gedragingen en hyperactiviteit, en er is een verhoogd risico op depressie en epilepsie naarmate de persoon ouder wordt.
Syndroom van Rett: Het syndroom van Rett treft vrijwel uitsluitend meisjes en veroorzaakt ernstige ontwikkelingsachterstanden. Na een aanvankelijke periode van normale ontwikkeling verliezen kinderen met het syndroom van Rett het vermogen om te spreken en handen functioneel te gebruiken. Epilepsie komt in 80% van de gevallen voor, en bijna alle patiënten hebben ernstige scoliose en gastro-intestinale problemen.
Niet-syndromaal autisme en de relatie met andere aandoeningen
Niet-syndromaal autisme, ook wel primair autisme genoemd, wordt niet veroorzaakt door bekende genetische afwijkingen. Toch hebben mensen met niet-syndromaal autisme vaak te maken met bijkomende aandoeningen.
ADHD en motorische problemen
Ongeveer 70% van de mensen met autisme heeft ook ADHD. Deze combinatie maakt het moeilijker om zich te concentreren en impulsen te beheersen, wat kan leiden tot grotere sociale en gedragsproblemen. Daarnaast heeft 80% van de mensen met autisme last van motorische onhandigheid, wat hen gevoeliger maakt voor pesterijen en fysieke moeilijkheden in het dagelijks leven.
Taalontwikkelingsstoornissen
Veel mensen met autisme hebben moeite met taal. Sommigen spreken weinig of helemaal niet, terwijl anderen problemen hebben met de grammatica of woordkeuze. Dit kan het moeilijk maken om relaties aan te gaan en effectief te communiceren.
Geestelijke gezondheidsproblemen
Mensen met autisme hebben een verhoogd risico op psychische problemen, zoals depressie en angst. Ongeveer 50% van de volwassenen met autisme heeft op enig moment in hun leven te maken met een depressie. Ook angststoornissen, zoals sociale angst of fobieën, komen vaak voor en kunnen het dagelijks functioneren bemoeilijken.
De rol van epilepsie bij mensen met autisme
Epilepsie komt voor bij ongeveer 40% van de mensen met autisme. Deze aanvallen kunnen variëren van mild tot ernstig en komen vaker voor bij mensen met een lager IQ en een beperkt vermogen om te spreken. De meest voorkomende vorm van epilepsie bij autisme is de gegeneraliseerde tonisch-klonische aanval, waarbij het hele lichaam betrokken is.
Epileptische aanvallen kunnen een grote impact hebben op het dagelijks leven, vooral wanneer de aanvallen niet goed onder controle zijn met medicatie. Ze kunnen het leervermogen, de spraakontwikkeling en het gedrag van de persoon beïnvloeden. Een vroege diagnose en behandeling zijn van groot belang om de gevolgen van epilepsie te minimaliseren en de kwaliteit van leven te verbeteren.
Gastro-intestinale problemen en slaapproblemen bij autisme
Veel kinderen met autisme hebben last van gastro-intestinale problemen, zoals verstopping, diarree en gastro-oesofageale reflux. Deze problemen kunnen de gezondheid en het welzijn van het kind sterk beïnvloeden en leiden tot pijn, ongemak en gedragsproblemen. Verstopping kan worden veroorzaakt door een gebrek aan vezels in de voeding of door de neiging om bepaalde voedingsmiddelen te vermijden vanwege sensorische overgevoeligheid.
Daarnaast hebben veel mensen met autisme moeite met slapen. Ze kunnen moeite hebben om in slaap te vallen, slapen vaak onrustig of worden ’s nachts regelmatig wakker. Dit heeft niet alleen invloed op het kind, maar ook op de hele familie. Slaapproblemen kunnen leiden tot prikkelbaarheid en concentratieproblemen overdag. Het is daarom belangrijk om deze problemen vroegtijdig te behandelen, bijvoorbeeld met melatonine of aanpassingen in de dagelijkse routine.
Ruggieri V. Autismo: condiciones médicas asociadas [Autism: associated medical conditions]. Medicina (B Aires). 2024 Sep;84 Suppl 3:39-44. Spanish. PMID: 39331774.
