Biologische voeding is de afgelopen jaren enorm populair geworden, vooral onder zwangere vrouwen die bewust bezig zijn met hun gezondheid en die van hun ongeboren kind. Deze vorm van voeding, ook wel bekend als “ecologische” of “natuurlijke” voeding, staat bekend om het vermijden van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en wordt door veel mensen gezien als een gezondere keuze. Maar in hoeverre draagt biologische voeding tijdens de zwangerschap daadwerkelijk bij aan een betere gezondheid van het kind, met name op het gebied van de ontwikkeling van de hersenen?
Een recent onderzoek, uitgevoerd binnen de Noorse MoBa-cohortstudie, heeft geprobeerd deze vraag te beantwoorden door te kijken naar het verband tussen de consumptie van biologische voeding door moeders tijdens de zwangerschap en neurodivergente aandoeningen zoals ADHD en autisme bij hun kinderen. Dit artikel bespreekt de belangrijkste bevindingen van het onderzoek en probeert een antwoord te geven op de vraag of biologische voeding een merkbaar verschil maakt in de ontwikkeling van ADHD- en ASS-symptomen.
Wat is biologische voeding?
Biologische voeding is voeding die wordt geproduceerd zonder het gebruik van synthetische bestrijdingsmiddelen, kunstmest, genetisch gemodificeerde organismen of andere kunstmatige toevoegingen. Biologische boeren proberen de biodiversiteit te behouden en diervriendelijke methoden te gebruiken in de voedselproductie. Voor veel consumenten wordt biologische voeding gezien als gezonder omdat het minder chemicaliën bevat en vaak rijker zou zijn aan bepaalde voedingsstoffen, zoals antioxidanten en omega-3-vetzuren.
Toch is de vraag of biologische voeding echt gezonder is, wetenschappelijk gezien nog niet volledig beantwoord. Hoewel biologische producten minder pesticiden bevatten dan conventionele voedingsmiddelen, zijn de gezondheidsvoordelen van deze lagere blootstelling aan pesticiden vaak moeilijk te kwantificeren. Zeker als het gaat om de impact van voeding tijdens de zwangerschap op de ontwikkeling van het brein van het ongeboren kind, is er nog maar weinig bewijs dat aantoont dat biologische voeding significante effecten heeft.
Onderzoeksmethode: Het Noorse MoBa Cohort
De studie die dit artikel bespreekt, maakt deel uit van de MoBa-cohortstudie (Norwegian Mother, Father, and Child Cohort Study), een grootschalig Noors onderzoek dat zich richt op de gezondheid van ouders en kinderen. In dit onderzoek werden gegevens verzameld van meer dan 40.000 moeder-kind-paren. De moeders vulden tijdens hun zwangerschap uitgebreide vragenlijsten in over hun dieet, waaronder de mate waarin zij biologische voeding consumeerden. Dit dieet werd gecategoriseerd in zes verschillende voedselgroepen, zoals biologische melk, groenten, fruit en vlees, met vragen over hoe vaak deze producten werden gegeten.
De kinderen werden op de leeftijd van acht jaar geëvalueerd op symptomen van ADHD en ASS met behulp van gestandaardiseerde vragenlijsten die door de ouders werden ingevuld. Symptomen van ADHD, zoals onoplettendheid en hyperactiviteit, en symptomen van autisme, zoals sociale communicatieproblemen en repetitief gedrag, werden gemeten en gerelateerd aan het dieet van de moeder tijdens de zwangerschap.
Belangrijkste bevindingen
Uit het onderzoek bleek dat er slechts een zwak verband is tussen de consumptie van biologische voeding tijdens de zwangerschap en de symptomen van ADHD en ASS bij kinderen. Moeders die vaker biologische producten aten, hadden kinderen met iets hogere scores op ADHD- en ASS-symptomen, maar het verschil was klein en werd vooral verklaard door andere factoren, zoals de genetische aanleg van zowel moeder als kind.
Het onderzoek vond een klein positief verband tussen het vaker consumeren van biologische voeding door moeders tijdens de zwangerschap en iets hogere ADHD- en autisme-symptoomscores bij hun kinderen. Dit betekent echter niet dat biologische voeding de oorzaak is van deze hogere scores.
Wat vooral opviel, was dat na correctie voor genetische factoren, zoals de aanwezigheid van ADHD-symptomen bij de moeder, het verband vrijwel volledig verdween. Dit suggereert dat de kleine verschillen die werden waargenomen, voornamelijk te maken hadden met erfelijke factoren, in plaats van de effecten van biologische voeding. Met andere woorden, het lijkt erop dat biologische voeding op zichzelf geen duidelijk beschermend of schadelijk effect heeft op de ontwikkeling van ADHD of ASS.
Betekenis van de resultaten: Genetica en omgeving
De term “genetische verwarring” komt vaak naar voren in studies zoals deze. Dit betekent dat een bepaald verband, zoals dat tussen biologische voeding en ADHD, kan worden verklaard door genetische factoren die in zowel de moeder als het kind aanwezig zijn. In dit geval kan de aanleg voor ADHD bij de moeder ervoor zorgen dat ze geneigd is bepaalde voedingskeuzes te maken, zoals het eten van biologische voeding, terwijl dezelfde genetische aanleg invloed heeft op de ontwikkeling van ADHD bij haar kind.
Het is belangrijk om te benadrukken dat dit niet betekent dat biologische voeding een oorzaak is van ADHD of ASS. Het onderzoek suggereert juist dat de genetische samenstelling van moeder en kind waarschijnlijk een belangrijkere rol speelt in de ontwikkeling van deze neurodivergente kenmerken dan de voeding die de moeder consumeert tijdens de zwangerschap.
Zijn er gezondheidsvoordelen aan biologische voeding tijdens de zwangerschap?
Hoewel dit onderzoek geen sterk verband vond tussen biologische voeding en ADHD of autisme, zijn er andere mogelijke gezondheidsvoordelen van biologische voeding. Biologische producten bevatten over het algemeen minder pesticiden, en sommige onderzoeken suggereren dat ze een hogere concentratie aan bepaalde voedingsstoffen, zoals antioxidanten, bevatten. Echter, het verschil in voedingswaarde tussen biologische en conventionele voeding blijkt in veel gevallen marginaal te zijn, wat betekent dat het algehele dieet en voedingskwaliteit van de moeder waarschijnlijk meer impact heeft op de gezondheid van het kind dan alleen het feit of de voeding biologisch is.
In eerdere studies is bijvoorbeeld aangetoond dat een dieet met veel groenten, fruit, volkoren granen en voldoende inname van foliumzuur en omega-3-vetzuren een positieve invloed kan hebben op de ontwikkeling van het kind. Daarom is het voor aanstaande moeders vooral van belang om een uitgebalanceerd en voedzaam dieet te volgen, ongeacht of de producten biologisch zijn of niet.
Conclusie: Geen sterke aanwijzingen voor of tegen biologische voeding
De bevindingen van dit onderzoek laten zien dat het consumeren van biologische voeding tijdens de zwangerschap geen significant effect heeft op de ontwikkeling van ADHD- of ASS-symptomen bij kinderen. Hoewel er aanvankelijk een klein verband leek te zijn, bleek dit na het corrigeren voor genetische factoren grotendeels te verdwijnen. Dit betekent dat biologische voeding niet als een risicofactor of een beschermende factor kan worden beschouwd voor deze neurodivergente aandoeningen.
Wat betekent dit voor ouders die zich zorgen maken over hun dieet tijdens de zwangerschap? Het is belangrijk om te begrijpen dat de gezondheid van het kind afhankelijk is van een breed scala aan factoren, waarvan genetica en omgevingsfactoren, zoals roken, stress en een uitgebalanceerd dieet, waarschijnlijk een grotere rol spelen dan de keuze voor biologische of conventionele voeding. Hoewel biologische voeding voordelen kan hebben, zoals een lager gebruik van pesticiden, is er geen sterk bewijs dat het noodzakelijkerwijs leidt tot betere neurologische ontwikkelingsuitkomsten voor kinderen.
Praktische tips voor ouders
Hoewel dit onderzoek geen sterk verband aantoonde tussen biologische voeding en ADHD- of ASS-symptomen, zijn er toch enkele algemene voedingsrichtlijnen die nuttig kunnen zijn voor aanstaande ouders:
- Volg een gebalanceerd dieet: Zorg ervoor dat je voldoende groenten, fruit, volkoren granen en gezonde vetten consumeert. Deze voedingsmiddelen bevatten belangrijke vitaminen en mineralen die bijdragen aan de gezonde ontwikkeling van je kind.
- Zorg voor voldoende foliumzuur en omega-3-vetzuren: Foliumzuur is essentieel voor de ontwikkeling van de hersenen en het zenuwstelsel van de foetus. Omega-3-vetzuren, vooral uit vis of visolie, zijn ook belangrijk voor de hersenontwikkeling.
- Vermijd overmatige inname van bewerkte voedingsmiddelen: Onderzoeken suggereren dat een dieet rijk aan bewerkte voedingsmiddelen en toegevoegde suikers mogelijk negatieve effecten heeft op de ontwikkeling van het kind.
- Kies voor biologisch als je je daar prettig bij voelt: Hoewel dit onderzoek geen bewijs vond voor voordelen op het gebied van ADHD en ASS, kan biologische voeding om andere redenen nog steeds aantrekkelijk zijn, zoals het vermijden van pesticiden of ethische overwegingen.
Instanes JT, Solberg BS, Kvalvik LG, Klungsøyr K, Posserud MR, Hartman CA, Haavik J. Organic food consumption during pregnancy and symptoms of neurodevelopmental disorders at 8 years of age in the offspring: the Norwegian Mother, Father and Child Cohort Study (MoBa). BMC Med. 2024 Oct 21;22(1):482. doi: 10.1186/s12916-024-03685-5. PMID: 39428456; PMCID: PMC11492991.
