Bij kinderen met ADHD kan het moeilijk zijn om zich te concentreren, stil te zitten en rustig te blijven. Medicijnen kunnen helpen, maar veel ouders vragen zich af of er ook andere manieren zijn om de symptomen te verlichten. Steeds vaker wordt onderzocht of voeding een rol kan spelen bij het verminderen van ADHD-symptomen.
Het idee is dat bepaalde voedingsstoffen of diëten het gedrag en de concentratie kunnen verbeteren. Sommige voedingsstoffen kunnen bijvoorbeeld helpen om het brein beter te laten werken, terwijl andere stoffen, zoals kleurstoffen, juist een negatieve invloed zouden kunnen hebben. In dit artikel bekijken we wat de wetenschap zegt over voeding en ADHD. Zo hopen we je praktische handvatten te geven om te ontdekken of voeding een zinvolle aanvulling kan zijn op andere behandelingen.
Welke voedingsstoffen kunnen helpen?
Onderzoekers hebben gekeken naar bepaalde vitamines en mineralen die mogelijk de symptomen van ADHD kunnen verlichten. Hier zijn enkele belangrijke voedingsstoffen die vaak worden besproken:
- Magnesium
Magnesium speelt een rol bij de overdracht van signalen in de hersenen en kan helpen bij het verminderen van hyperactiviteit en agressief gedrag. Sommige studies tonen aan dat kinderen met ADHD baat kunnen hebben bij extra magnesium, vooral als ze al een tekort hebben. Stel het je voor als een “kalmerend” mineraal dat kinderen kan helpen om beter te ontspannen en zich te focussen. - Vitamine D
Vitamine D is belangrijk voor de hersenfunctie en wordt ook geassocieerd met stemming en gedrag. Bij kinderen met ADHD is een laag vitamine D-gehalte vaker waargenomen. In eenvoudige woorden: het lijkt erop dat vitamine D helpt om de hersenen op een gezonde manier te laten werken, wat belangrijk is voor kinderen die moeite hebben met focus en aandacht. - Zink
Zink is een mineraal dat bijdraagt aan de communicatie tussen hersencellen. Sommige kinderen met ADHD hebben een zinktekort, wat mogelijk bijdraagt aan hun problemen met aandacht en impulsiviteit. Het toevoegen van zink aan de voeding kan dan helpen om het gedrag te verbeteren.
Door deze voedingsstoffen aan het dieet toe te voegen, kan er misschien een positief effect zijn op de ADHD-symptomen. Toch is het belangrijk te realiseren dat dit niet voor ieder kind op dezelfde manier werkt. Bij de één zal er verandering merkbaar zijn, terwijl bij de ander het verschil niet of nauwelijks opvalt.
Dieten die mogelijk een verschil maken
Naast specifieke voedingsstoffen zijn er ook hele diëten die mogelijk kunnen helpen bij het verminderen van ADHD-symptomen. Enkele diëten die door onderzoekers zijn bekeken, zijn het DASH-dieet en het glutenvrije dieet.
- DASH-dieet
Het DASH-dieet, oorspronkelijk ontwikkeld om de bloeddruk te verlagen, kan mogelijk ook ADHD-symptomen verlichten. Dit dieet bestaat uit veel groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten, en beperkt het gebruik van suiker en verzadigde vetten. De theorie is dat een gezond voedingspatroon de hersenen beter laat functioneren, wat kinderen met ADHD kan helpen om zich beter te concentreren en rustiger te worden. Je kunt het DASH-dieet zien als een “brandstof voor de hersenen,” die de juiste voedingsstoffen biedt voor een goede werking. - Glutenvrij dieet
Het glutenvrije dieet is in eerste instantie bedoeld voor mensen met glutenintolerantie of coeliakie. Toch hebben sommige ouders gemeld dat hun kinderen met ADHD baat hebben bij dit dieet, ook als ze geen glutenallergie hebben. Onderzoekers denken dat sommige kinderen gevoelig kunnen zijn voor gluten, wat kan leiden tot gedragsveranderingen zoals rusteloosheid en concentratieproblemen. In studies meldden sommige kinderen een verbetering van hun ADHD-symptomen nadat ze gluten uit hun dieet hadden verwijderd. Dit is echter niet voor iedereen het geval, dus het kan wat experimenteren vergen om te zien of het werkt. - Few Foods Dieet (FFD)
Het Few Foods Dieet is een zeer beperkt dieet waarbij alleen bepaalde, meestal goed verdraagbare voedingsmiddelen worden gegeten. Het idee hierachter is om uit te vinden of een kind gevoelig reageert op bepaalde voeding. Dit dieet kan helpen om allergieën of overgevoeligheden te identificeren, die het gedrag van kinderen kunnen beïnvloeden. Als er een reactie op specifieke voedingsmiddelen optreedt, kunnen die uit het dieet worden verwijderd. Dit dieet vereist wel veel inzet en begeleiding, omdat het lang niet altijd duidelijk is welke voeding invloed heeft. - Oligoantigenisch dieet
Dit dieet lijkt op het Few Foods Dieet, maar gaat een stap verder door slechts een paar niet-allergene voedingsmiddelen toe te laten. Sommige kinderen met ADHD ervaren minder symptomen door dit dieet. Het idee is dat het verwijderen van mogelijke “trigger”-voedingsmiddelen de ADHD-symptomen kan verminderen. Het oligoantigenisch dieet kan echter streng zijn en vereist begeleiding van een voedingsdeskundige om te zorgen dat het kind geen belangrijke voedingsstoffen mist.
Deze diëten zijn niet voor iedereen geschikt, en het effect kan sterk verschillen. Het kan verstandig zijn om een dieet eerst voor een korte periode uit te proberen, bijvoorbeeld enkele weken, om te zien of er een verbetering in het gedrag merkbaar is. En, zoals bij elke verandering in het dieet van een kind, is het belangrijk om dit te bespreken met een arts of diëtist.
Het effect van kunstmatige toevoegingen
Kunstmatige toevoegingen in voeding, zoals kleurstoffen en conserveermiddelen, worden vaak gebruikt om eten aantrekkelijker te maken of langer houdbaar te houden. Voor sommige kinderen met ADHD kunnen deze stoffen echter een negatief effect hebben op hun gedrag. Sommige ouders merken dat hun kinderen rustelozer of prikkelbaarder worden na het eten van bepaalde snacks of frisdranken die kleurstoffen bevatten.
- Kleurstoffen en conserveermiddelen
In onderzoek is gevonden dat sommige kunstmatige kleurstoffen en conserveermiddelen bij sommige kinderen met ADHD voor meer hyperactiviteit kunnen zorgen. Het gaat dan bijvoorbeeld om kleurstoffen zoals geel 5 (tartrazine) en rood 40, die vaak in snoep, frisdranken en snacks voorkomen. Niet alle kinderen reageren hierop, maar het kan de moeite waard zijn om te experimenteren door kunstmatige kleurstoffen tijdelijk uit het dieet te halen en te kijken of er een verschil merkbaar is. - Natuurlijke alternatieven proberen
Veel voedingsmiddelen hebben natuurlijke alternatieven zonder kunstmatige toevoegingen. Er zijn bijvoorbeeld veel natuurlijke kleurstoffen die worden gemaakt van planten zoals biet of wortel. Deze kunnen een betere keuze zijn voor kinderen die gevoelig zijn voor kunstmatige toevoegingen.
Stel je voor dat een kind elke week op zaterdag een feestje heeft met veel gekleurde snoepjes en frisdranken. Als ouders merken dat hun kind na zo’n feestje wat drukker of onrustiger is, zou dit door de kleurstoffen kunnen komen, maar het kan ook door de drukte en opwinding van het feestje zelf komen. Om dit uit te testen, kunnen ouders in een rustigere omgeving kleurstofrijke snacks vervangen door alternatieven, zoals fruit of naturel popcorn, om te kijken of het kind daar anders op reageert.
Het vermijden van kunstmatige kleurstoffen en toevoegingen kan voor sommige ouders een eenvoudige stap zijn om te kijken of dit invloed heeft op het gedrag van hun kind met ADHD. Het is een kleine aanpassing die geen risico’s met zich meebrengt en bij sommige kinderen tot een verbetering in gedrag kan leiden.
Probiotica en de rol van de darmen
Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de rol van darmbacteriën bij gedragsproblemen, waaronder ADHD. In onze darmen leven miljoenen bacteriën die ons lichaam helpen met de spijsvertering en ons immuunsysteem ondersteunen. Sommige wetenschappers denken dat deze bacteriën ook invloed kunnen hebben op ons brein en gedrag. Dit wordt wel de “darm-brein-as” genoemd.
- Hoe werken probiotica?
Probiotica zijn goede bacteriën die kunnen helpen om de balans in de darmen te verbeteren. Ze zitten bijvoorbeeld in yoghurt, kefir, en speciale probiotica-supplementen. Bij kinderen met ADHD zou een goede darmgezondheid misschien kunnen bijdragen aan rustiger gedrag en een betere concentratie. In een paar kleine studies is gebleken dat kinderen met ADHD die probiotica kregen soms verbeteringen in hun gedrag lieten zien. - De darmgezondheid opbouwen door voeding
Naast probiotica is ook vezelrijke voeding, zoals groenten, fruit en volkoren granen, belangrijk om de darmflora te voeden. Deze voedingsmiddelen helpen de “goede” bacteriën om zich in de darmen te vermenigvuldigen, wat weer goed is voor de algehele gezondheid.
Hoewel probiotica geen wondermiddel zijn, kunnen ze voor sommige kinderen met ADHD een positief verschil maken. Het effect verschilt per kind, maar het kan zeker de moeite waard zijn om dit op een eenvoudige en natuurlijke manier te proberen.
Stel dat een ouder besluit om zijn kind dagelijks een probioticum te geven, zoals een yoghurt met levende bacteriën of een supplement. Dit kan eenvoudig worden toegevoegd aan het ontbijt. Na enkele weken kunnen ouders kijken of er verschil merkbaar is in het gedrag van hun kind, zoals minder impulsiviteit of betere concentratie
Visolie en saffraan: verrassende aanvullinge
Naast vitaminen en mineralen kunnen sommige natuurlijke supplementen ook helpen bij het verminderen van ADHD-symptomen. Twee interessante supplementen die de laatste jaren aandacht krijgen, zijn visolie en saffraan.
- Visolie
Visolie bevat omega-3-vetzuren, die essentieel zijn voor de hersenen. Deze vetzuren helpen bij de communicatie tussen hersencellen en kunnen mogelijk de concentratie en het gedrag verbeteren. Onderzoekers hebben ontdekt dat kinderen met ADHD vaak lagere niveaus van omega-3 in hun bloed hebben. Het innemen van visolie kan dit tekort aanvullen en mogelijk helpen om de symptomen van ADHD te verminderen. - Saffraan
Saffraan, een specerij die bekend is om zijn felgele kleur, wordt in sommige landen al eeuwenlang gebruikt om stemming en slaap te verbeteren. Uit recente studies blijkt dat saffraan mogelijk ook helpt bij het verminderen van ADHD-symptomen. In één studie bleek een combinatie van saffraan en methylfenidaat (een veelgebruikt medicijn voor ADHD) zelfs effectiever dan het medicijn alleen.
Zowel visolie als saffraan bieden een alternatieve manier om ADHD-symptomen aan te pakken. Deze supplementen zijn relatief veilig en kunnen in overleg met een arts worden geprobeerd. Ze zijn misschien geen vervanging voor medicatie, maar kunnen voor sommige kinderen wel helpen als aanvulling op andere behandelingen.
Belangrijke kanttekeningen
Hoewel voeding en supplementen hoopvolle aanvullingen lijken te zijn bij de behandeling van ADHD, zijn er een paar belangrijke punten om in gedachten te houden:
- Effecten verschillen per kind
Niet alle kinderen reageren op dezelfde manier op veranderingen in voeding of op supplementen. Wat bij het ene kind werkt, heeft bij het andere misschien nauwelijks effect. Het kan daarom wat geduld en experimenteren vereisen om te ontdekken wat voor uw kind werkt. - Niet als vervanging van reguliere behandeling
Voeding kan een goede aanvulling zijn op de bestaande behandeling, maar het vervangt meestal niet de reguliere therapieën, zoals medicatie en gedragstherapie. Bespreek veranderingen in het dieet van uw kind altijd met een arts of diëtist, vooral als uw kind al medicijnen gebruikt. - Gebrek aan langetermijnonderzoek
Veel van het onderzoek naar voeding en ADHD is nog beperkt en kijkt vooral naar de korte termijn. Er is nog niet veel bekend over de langetermijneffecten van diëten en supplementen bij ADHD. Het kan daarom verstandig zijn om voorzichtig te beginnen en goed op te letten hoe uw kind reageert.
Conclusie: Is voeding de moeite waard om te proberen?
Het aanpassen van voeding en het toevoegen van supplementen kan bij sommige kinderen met ADHD helpen om de symptomen te verlichten. Hoewel de resultaten per kind verschillen, kan het proberen van een gezond, uitgebalanceerd dieet met voldoende vitaminen en mineralen, het vermijden van kunstmatige toevoegingen en het toevoegen van supplementen zoals visolie en probiotica een positief effect hebben.
Als ouder kan je hiermee experimenteren door één verandering tegelijk door te voeren en goed op te letten of u een verschil merkt in het gedrag van je kind. Het is een veilige en natuurlijke manier om te kijken of voeding kan bijdragen aan een rustiger en meer gefocust kind. Overleg hierbij altijd met een arts of specialist om de beste aanpak voor jouw kind te bepalen.
Abhishek F, Gugnani JS, Kaur H, Damera AR, Mane R, Sekhri A, Singh G, Kaur G. Dietary Interventions and Supplements for Managing Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD): A Systematic Review of Efficacy and Recommendations. Cureus. 2024 Sep 20;16(9):e69804. doi: 10.7759/cureus.69804. PMID: 39429382; PMCID: PMC11491108.
