Liefde en romantische gevoelens zijn voor de meeste mensen fijne ervaringen. Maar soms kan verliefdheid omslaan in een obsessie, die het dagelijks leven beheerst en emotionele pijn veroorzaakt. Dit fenomeen wordt limerence genoemd, een staat waarin iemand intens verlangt naar wederkerige liefde en bevestiging van de persoon op wie hij of zij verliefd is. Hoewel limerence vaak vanzelf verdwijnt, kan het in sommige gevallen verstrengeld raken met psychische stoornissen, zoals obsessief-compulsieve stoornis (OCD), borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) en bipolaire stoornis. Deze samenhang kan limerence veel hardnekkiger maken en vraagt soms om professionele hulp.
Limerence werd voor het eerst beschreven door de Amerikaanse psycholoog Dorothy Tennov. Ze omschrijft het als een staat van intense verliefdheid, waarin iemand gefixeerd is op het verkrijgen van liefde van een specifieke persoon, het “limerent object.” Deze fixatie gaat vaak gepaard met obsessieve gedachten, sterke idealisering van de persoon, en een bijna dwangmatige drang naar zekerheid dat de gevoelens wederzijds zijn. Negatieve kanten van het limerent object worden vaak genegeerd, terwijl elke kleine aanwijzing van wederzijdse gevoelens enorm wordt opgeblazen.
In populaire artikelen wordt vaak gesteld dat limerence vanzelf verdwijnt zodra de verliefdheid wordt beantwoord, afgewezen of omgezet in een duurzame liefde. Maar deze theorie gaat niet voor iedereen op. Voor sommige mensen wordt limerence juist een aanhoudende obsessie die hun dagelijks leven sterk beïnvloedt.
Het verschil tussen limerence en erotomanie
Limerence lijkt soms op een andere aandoening, namelijk erotomanie. Bij erotomanie gelooft iemand ten onrechte en met absolute zekerheid dat een ander persoon verliefd is op hem of haar, ook al is er duidelijk bewijs van het tegenovergestelde. Deze overtuiging is meestal ijzersterk en moeilijk te veranderen, en komt vaak voor bij mensen die denken dat hun ‘liefde’ in een hogere sociale positie staat.
Bij limerence daarentegen overheerst vaak twijfel en onzekerheid. Mensen met limerence zijn voortdurend op zoek naar signalen en bevestiging, maar blijven onzeker over de wederzijdse gevoelens. Ze leven in een wereld waarin de verliefdheid geen vast fundament heeft, wat kan zorgen voor een knagende onzekerheid en angst die hen niet loslaat.
Limerence bij mensen met psychische stoornissen
Bij mensen met bepaalde psychische stoornissen kan limerence bijzonder intens en langdurig zijn. Voor hen kan limerence het dagelijks functioneren ernstig verstoren, omdat het samengaat met onderliggende problematiek.
- Obsessief-compulsieve stoornis (OCD): Mensen met OCD ervaren vaak een voortdurende stroom van ‘wat-als’-gedachten. Deze twijfels en interne kritische stemmen drijven hen ertoe om steeds opnieuw bewijs te zoeken dat hun liefde wederzijds is. De onzekerheid maakt dat ze constant vragen en bevestiging zoeken, zonder echt overtuigd te raken. Elke geruststelling biedt maar een tijdelijke opluchting, waarna de onzekerheid snel terugkomt.
- Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD): Mensen met borderline hebben vaak een instabiel zelfbeeld en een grote angst voor verlating. In de context van limerence kan dit betekenen dat zij zich proberen aan te passen of zelfs volledig te veranderen om maar niet afgewezen te worden. Ze proberen “perfect” te zijn voor hun geliefde, om het risico op verlating te minimaliseren. Deze constante veranderingen brengen vaak intense gevoelens van schaamte en onzekerheid met zich mee, waardoor limerence nog sterker wordt.
- Bipolaire stoornis: Mensen met een bipolaire stoornis kunnen in de manische fase een enorme zelfverzekerdheid en energie ervaren, waardoor limerence bijna allesoverheersend kan worden. In de depressieve fase kan deze obsessie echter omslaan in wanhoop en onzekerheid. Deze schommelingen maken het bijzonder moeilijk om stabiliteit en realiteitszin te behouden in hun gevoelens voor het limerent object.
Waarom limerence soms niet vanzelf verdwijnt
Hoewel limerence in veel gevallen vanzelf wegebt, kan het bij mensen met de bovengenoemde stoornissen jarenlang aanhouden. Dit komt doordat hun psychische gesteldheid hen vatbaarder maakt voor obsessieve gevoelens en zwart-witdenken. Deze mensen hebben vaak een laag zelfbeeld, waardoor ze afhankelijk worden van externe bevestiging om hun waarde te zien. Elk teken van genegenheid of afwijzing wordt door hen als extreem positief of extreem negatief geïnterpreteerd. Dit zwart-witdenken zorgt ervoor dat ze hun emoties niet in balans kunnen brengen, waardoor de limerence blijft voortduren.
Limerence en de behoefte aan zekerheid
Een belangrijk kenmerk van limerence is de onverzadigbare behoefte aan zekerheid. Mensen met limerence willen zeker weten dat hun gevoelens wederzijds zijn, maar raken verstrikt in eindeloze twijfels. Hun zoektocht naar “absolute zekerheid” zorgt ervoor dat ze blijven zoeken naar nieuwe aanwijzingen en steeds opnieuw bevestiging nodig hebben. Dit zorgt voor een vicieuze cirkel waarin ze zichzelf vastzetten. Uiteindelijk is het haast onmogelijk om volledige zekerheid te vinden in gevoelens en relaties, wat vaak leidt tot teleurstelling en verdriet.
Wat kun je doen als limerence jouw leven beïnvloedt?
Wanneer limerence een negatieve impact heeft op het leven, kan professionele hulp uitkomst bieden. Een psycholoog kan helpen om obsessieve gedachten te verminderen en om gezondere manieren te vinden om met onzekerheden om te gaan. Vooral voor mensen met onderliggende stoornissen zoals OCD, BPD of een bipolaire stoornis kan therapie bijdragen aan het verbeteren van hun zelfbeeld en het ontwikkelen van stabielere relaties. Cognitieve gedragstherapie, bijvoorbeeld, kan helpen om irrationele gedachten te herkennen en te vervangen door realistischere gedachten.
Voor sommige mensen is limerence slechts een fase, maar voor anderen kan het een indicatie zijn van diepere, onderliggende psychische problemen. Als limerence je functioneren belemmert of constant negatieve emoties oproept, is het belangrijk om hulp te zoeken en een manier te vinden om verder te gaan.
Limerence kan voor sommigen een mooie, maar intense ervaring zijn. Voor anderen kan het echter een last worden, vooral wanneer er sprake is van onderliggende psychische problemen. Limerence is dan niet zomaar iets dat verdwijnt, maar een hardnekkig patroon dat aandacht verdient. Het begrijpen van limerence en de relatie met psychische stoornissen kan helpen om het leven van de mensen die eraan lijden te verbeteren en hun zoektocht naar liefde en zekerheid een gezondere vorm te geven.
