Kinderen met autisme hebben vaak moeite met het onderhouden van een goede mondgezondheid. Dat komt door verschillende factoren, zoals sensorische gevoeligheid en moeilijkheden met communicatie. Hierdoor worden dagelijkse taken, zoals tandenpoetsen, een uitdaging. Ouders en verzorgers merken regelmatig op dat kinderen met autisme borstelen vermijden of zich verzetten tegen hulp bij het poetsen.
Een slechte mondgezondheid kan leiden tot problemen zoals tandbederf, tandvleesontsteking en pijn, wat weer invloed kan hebben op de algemene gezondheid en het welzijn van het kind. Daarom is het vinden van manieren om tandenpoetsen makkelijker en effectiever te maken van groot belang, zowel voor het kind als voor de ouders.
Wat is visuele pedagogiek?
Visuele pedagogiek is een methode waarbij beelden of video’s worden gebruikt om vaardigheden stap voor stap uit te leggen. Deze aanpak speelt in op het sterke vermogen van veel kinderen met autisme om visuele informatie te verwerken. Het idee is simpel: door middel van duidelijke afbeeldingen of een visuele handleiding zien kinderen wat er van hen wordt verwacht. Dat kan angst verminderen en hen helpen de taak beter te begrijpen.
Bij tandenpoetsen kan visuele pedagogiek bijvoorbeeld bestaan uit een reeks foto’s of pictogrammen die laten zien hoe je een tandenborstel vasthoudt, tandpasta aanbrengt en je tanden poetst. Deze methode biedt structuur en voorspelbaarheid, wat essentieel is voor kinderen met autisme.
Het onderzoek: hoe visuele pedagogiek werd getest
Een recent onderzoek in Bangalore, India, onderzocht de effectiviteit van visuele pedagogiek bij kinderen met autisme tussen de 6 en 17 jaar. Er deden 200 kinderen mee, verdeeld over twee groepen. De ene groep kreeg standaard poetsinstructies (controle), terwijl de andere groep instructies kreeg met behulp van visuele pedagogiek (testgroep).
De visuele hulpmiddelen bestonden uit 15 foto’s die de stappen van het tandenpoetsen duidelijk maakten. Deze foto’s werden dagelijks gebruikt in de speciale scholen waar de kinderen deelnamen. De onderzoekers beoordeelden de poetsvaardigheden en de mondgezondheid van de kinderen bij de start van het onderzoek en na 30, 60 en 90 dagen.
De resultaten: meer poetsvaardigheid en gezonder tandvlees
De resultaten waren veelbelovend. Kinderen die visuele pedagogiek gebruikten, lieten na 90 dagen een duidelijke verbetering zien in hun poetsvaardigheden. Ze konden zelfstandig meer stappen van het poetsproces uitvoeren, zoals het insmeren van de borstel met tandpasta en het poetsen van de binnenkant van de tanden.
Ook hun mondgezondheid ging vooruit. Bij deze groep was minder tandplak te zien, en hun tandvlees was minder ontstoken dan bij de kinderen die alleen standaardinstructies kregen. Dit laat zien dat visuele hulpmiddelen niet alleen het leren vergemakkelijken, maar ook bijdragen aan een betere algemene mondgezondheid.
Hoe ouders en verzorgers dit zelf kunnen toepassen
Visuele pedagogiek hoeft niet ingewikkeld te zijn. Ouders kunnen thuis al starten met eenvoudige hulpmiddelen. Maak bijvoorbeeld een poster met duidelijke afbeeldingen van de stappen van tandenpoetsen. Gebruik pictogrammen of print een reeks foto’s uit die de verschillende stappen laten zien.
Een andere optie is het gebruik van korte video’s die het poetsproces uitleggen. Zorg ervoor dat het kind de video’s regelmatig bekijkt en oefent. Belangrijk is om het proces positief te benaderen en het kind te belonen voor elke stap die goed wordt uitgevoerd.
Wat dit betekent voor de toekomst
Het succes van visuele pedagogiek in dit onderzoek laat zien dat deze methode niet alleen bij tandenpoetsen werkt, maar mogelijk ook bij andere dagelijkse taken. Scholen en zorginstellingen kunnen overwegen visuele hulpmiddelen breder in te zetten, bijvoorbeeld bij het leren aankleden of handen wassen.
Voor ouders en verzorgers betekent dit dat er een praktische oplossing is voor een dagelijkse uitdaging. Door visuele hulpmiddelen te integreren in de routine van het kind, kunnen ze zelfstandigheid en zelfvertrouwen bevorderen.
Wat denk jij? Heb je zelf ervaring met visuele hulpmiddelen bij het tandenpoetsen of andere taken? Deel je tips en ervaringen in de reacties hieronder!
Subhashree T, Yashoda R, Puranik MP. Effectiveness of visual pedagogy in improving toothbrushing skills, oral hygiene and gingival health among children with autism- A randomised controlled trial. J Indian Soc Pedod Prev Dent. 2024;42(4):322-327. doi:10.4103/jisppd.jisppd_438_24
