Virtual reality (VR) is een technologie waarbij gebruikers zich in een gesimuleerde, digitale omgeving bevinden. Het wordt veel gebruikt in gaming, onderwijs en therapie. In de zorgsector blijkt VR vooral potentie te hebben bij het trainen van sociale vaardigheden bij kinderen met autisme. Omdat sociale interactie voor veel van deze kinderen moeilijk is, kan een gecontroleerde, veilige VR-omgeving helpen om zonder sociale druk te oefenen.
Kinderen met autisme hebben vaak moeite met het herkennen van gezichtsuitdrukkingen, het interpreteren van lichaamstaal en het begrijpen van sociale contexten. Traditionele therapieën kunnen helpen, maar zijn niet altijd voldoende. VR biedt een innovatieve oplossing: het simuleert sociale situaties waarin kinderen interacties kunnen oefenen zonder angst voor afwijzing of overprikkeling. Bovendien kunnen VR-programma’s aangepast worden aan het niveau en de behoeften van het kind.
Wat zeggen onderzoekers?
Een systematische review analyseerde 14 studies waarin VR werd ingezet bij kinderen en adolescenten met autisme. De belangrijkste bevindingen:
- VR helpt bij het verbeteren van oogcontact, sociale interactie en emotionele herkenning.
- Kinderen met high-functioning autisme (HFA) profiteren meer van VR dan kinderen met low-functioning autisme (LFA).
- Immersieve VR (met een VR-bril) is effectiever voor complexere sociale vaardigheden, terwijl niet-immersieve VR (zoals computerschermen) flexibeler en toegankelijker is voor basisvaardigheden.
Immersieve of niet-immersieve VR?
Immersieve VR dompelt gebruikers volledig onder in een virtuele omgeving, wat nuttig kan zijn voor het trainen van sociale scenario’s. Niet-immersieve VR werkt via een computerscherm en is minder overweldigend, maar kan minder impactvol zijn. De keuze hangt af van de specifieke uitdagingen en gevoeligheden van het kind. Voor kinderen met HFA blijkt immersieve VR vaak effectiever, terwijl kinderen met LFA soms beter reageren op niet-immersieve VR.
| Type VR | Hoe het werkt | Voordelen |
|---|---|---|
| Immersieve VR | Volledige 360 graden omgeving via VR-bril | Zeer realistisch, intensieve ervaring |
| Niet-immersieve VR | Digitale weergave op een scherm | Flexibeler, makkelijk inzetbaar |
Zijn er nadelen of risico’s van VR-training?
Hoewel VR veel voordelen biedt, zijn er ook nadelen:
- Sommige kinderen ervaren duizeligheid of sensorische overbelasting.
- VR kan angst opwekken bij kinderen die gevoelig zijn voor onbekende of intense prikkels.
- Langdurig gebruik kan leiden tot vermoeidheid of desoriëntatie.
Door VR-sessies kort te houden en de moeilijkheidsgraad geleidelijk op te bouwen, kunnen deze nadelen beperkt worden. Het is belangrijk om VR te zien als aanvulling op bestaande therapieën, niet als vervanging.
Nederland en België
In Nederland en België worden VR-technologieën steeds vaker ingezet in de zorg en het onderwijs. Voorbeelden hiervan zijn:
- Projecten waarbij VR wordt gebruikt voor sociale vaardigheidstrainingen in het speciaal onderwijs.
- Initiatieven binnen de geestelijke gezondheidszorg waarbij VR helpt om sociale angsten te verminderen.
- Onderzoeksprojecten die zich richten op het verbeteren van VR-omgevingen voor autisme.
De toegankelijkheid van VR blijft echter een uitdaging. Niet alle gezinnen of scholen beschikken over de benodigde technologie, en er is nog veel onderzoek nodig om de effectiviteit op lange termijn vast te stellen.
Ouders en professionals
Ouders kunnen VR inzetten als aanvulling op sociale vaardigheidstrainingen, bijvoorbeeld door thuis VR-apps te gebruiken. Professionals, zoals therapeuten en docenten, kunnen VR implementeren in hun sessies om kinderen een veilige en interactieve leeromgeving te bieden. Praktische tips:
- Begin met korte VR-sessies om overprikkeling te voorkomen.
- Kies programma’s die aansluiten bij de specifieke behoeften van het kind.
- Combineer VR met andere interventies zoals gedragstherapie of sociale vaardigheidstrainingen.
Yang X, Wu J, Ma Y, et al. Effectiveness of Virtual Reality Technology Interventions in Improving the Social Skills of Children and Adolescents With Autism: Systematic Review. J Med Internet Res. 2025;27:e60845. Published 2025 Feb 5. doi:10.2196/60845
