Ons brein draait op energie en voedingsstoffen, net zoals een auto brandstof nodig heeft. Maar niet alle brandstoffen zijn even goed: junkfood en suikerpieken helpen niet bepaald bij helder denken en concentratie. Wat wél werkt? Gezonde vetten, vitaminen en mineralen. Vooral omega-3 vetzuren lijken een sleutelrol te spelen in hoe onze hersenen functioneren.
Wat zegt de wetenschap over omega-3 en autisme?
Omega-3: Wat is het en wat doet het?
Omega-3 vetzuren zijn meervoudig onverzadigde vetzuren die essentieel zijn voor ons lichaam. Dat betekent dat we ze uit voeding moeten halen, want zelf kunnen we ze niet maken. De twee bekendste omega-3 vetzuren zijn:
- DHA (docosahexaeenzuur): belangrijk voor de opbouw van hersencellen en een cruciale factor in geheugen en cognitieve flexibiliteit.
- EPA (eicosapentaeenzuur): vooral betrokken bij het reguleren van ontstekingen en emotionele stabiliteit.
Omega-3 zit vooral in vette vis zoals zalm, makreel en haring. Maar veel mensen – en zeker kinderen met autisme – eten te weinig vis. Supplementen kunnen dan een uitkomst bieden. Maar werken die echt?
Omega-3 en autisme
Het idee dat omega-3 vetzuren kunnen helpen bij autisme komt voort uit onderzoek naar de hersenen en ontstekingsreacties. Bij veel mensen met autisme is er sprake van verhoogde neuro-inflammatie (ontstekingen in de hersenen) en een verstoorde balans van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine. Omdat omega-3 ontstekingsremmend werkt en de hersenfunctie ondersteunt, leek het logisch om te onderzoeken of het cognitieve klachten bij autisme kan verbeteren.
Daarnaast is er de gut-brain axis: de verbinding tussen darmen en hersenen. De darmflora van mensen met autisme wijkt vaak af van die van neurotypische mensen. Omega-3 vetzuren kunnen een positief effect hebben op de darmgezondheid, en daarmee indirect ook op het brein.
Wat zegt de wetenschap
Onderzoekers bekeken 11 studies naar omega-3 supplementen bij kinderen met autisme. De belangrijkste bevindingen:
- Geheugen en leervermogen: Sommige studies rapporteerden een verbetering in kortetermijngeheugen en cognitieve flexibiliteit bij kinderen die DHA kregen.
- Aandacht en focus: Bij hogere doseringen (>750 mg/dag) leek er een lichte verbetering in concentratie te zijn.
- Emotionele regulatie: EPA werd in verband gebracht met minder prikkelbaarheid en agressie.
- Sociale interactie: De effecten op communicatie en sociale vaardigheden waren minder eenduidig, maar sommige studies zagen lichte verbeteringen.
De resultaten zijn positief, maar niet eenduidig. Verschillen in dosering, studiedesign en meetmethoden maken het lastig om definitieve conclusies te trekken.
Omega-3 en het autistische brein
Omega-3 vetzuren beïnvloeden de hersenen op verschillende manieren:
- Vermindering van neuro-inflammatie: Mensen met autisme hebben vaak verhoogde niveaus van ontstekingsstoffen in de hersenen. Omega-3 helpt deze te verlagen.
- Ondersteuning van de neurotransmitters: DHA en EPA beïnvloeden de aanmaak en werking van serotonine en dopamine, wat effect kan hebben op stemming en cognitief functioneren.
- Verbetering van de darmflora: Omdat de darm-hersenverbinding bij autisme een rol speelt, kan een gezondere darmflora ook cognitieve en gedragsvoordelen opleveren.
Zijn omega-3 supplementen een wondermiddel?
Omega-3 kan nuttig zijn, maar het effect verschilt per persoon. Factoren zoals genetische aanleg, voeding en de ernst van autisme spelen mee. Bovendien zijn niet alle supplementen gelijk: de concentratie en verhouding van EPA en DHA kunnen per merk sterk verschillen.
Bijwerkingen zijn meestal mild, zoals een vissige nasmaak of lichte maagklachten. Maar extreem hoge doses kunnen leiden tot bloedverdunning, dus overleg met een arts voordat je gaat experimenteren is verstandig.
Tips
Wil je omega-3 proberen? Hier zijn een paar praktische tips:
- Haal het eerst uit voeding: Twee keer per week vette vis eten is de beste manier om omega-3 binnen te krijgen.
- Kies een goed supplement: Let op de verhouding tussen EPA en DHA (idealiter 2:1 voor cognitieve voordelen).
- Bouw rustig op: Begin met een lagere dosis en kijk hoe je lichaam reageert.
- Houd een dagboek bij: Noteer eventuele verbeteringen in stemming, concentratie of gedrag.
Tot slot
Omega-3 is geen wondermiddel, maar wel een interessante aanvulling voor mensen met autisme. De wetenschap is er nog niet helemaal uit, maar de eerste resultaten zijn hoopgevend. Dus: wil je je brein een steuntje in de rug geven? Misschien is een stukje zalm of een goed omega-3 supplement een slimme keuze!
Sumra B, Kocherry C, Shamim H, Jhakri K, Al-Shudifat M, Mohammed L. Impact of Omega-3 Fatty Acids on Cognitive Outcomes in Children With Autism Spectrum Disorder: A Systematic Review. Cureus. 2025;17(3):e80291. Published 2025 Mar 9. doi:10.7759/cureus.80291
