Veel mensen met autisme of ADHD kennen het maar al te goed: buikpijn, obstipatie, een opgeblazen gevoel, of juist een overactieve darm. Niet alleen ongemakkelijk, maar het kan ook flink doorwerken in hoe je je voelt en gedraagt. Je lijf en brein staan namelijk in nauw contact met elkaar via de zogenoemde darm-brein-as – een soort snelweg van signalen, chemische stofjes en zenuwbanen tussen je buik en je hoofd.
Wetenschappers zijn al een tijd bezig met de vraag of we via die snelweg ook invloed kunnen uitoefenen op psychische klachten. En steeds vaker komt voeding daarbij in beeld. Meer specifiek: de bacteriën in je darmen – het microbioom – lijken een grotere rol te spelen dan we ooit dachten. Wat gebeurt er als je die bacteriën een handje helpt met supplementen, zoals probiotica of vitaminen?
Een groot overzichtsartikel uit 2025 heeft 21 klinische studies op een rij gezet die deze vraag onderzochten bij mensen met autisme, ADHD of andere neurodivergente condities. Wat blijkt? De juiste supplementen lijken niet alleen je darmen blijer te maken, maar, bijgevolg, ook gedrag en stemming positief te beïnvloeden. Maar… het is niet zo simpel als een pilletje erin en alles is opgelost. In dit artikel lees je wat er precies onderzocht is – en wat jij eraan kunt hebben.
De darm-brein-as: Van poep naar psyche
Laten we beginnen bij dat gekke idee dat je darmen iets met je gedrag te maken zouden hebben. Toch is het minder raar dan het klinkt. In je darmen leven triljoenen bacteriën – letterlijk meer dan je lichaamscellen. Die bacteriën produceren allerlei stofjes die invloed hebben op je immuunsysteem, je hormonen én zelfs op neurotransmitters zoals serotonine en dopamine, die belangrijk zijn voor stemming, aandacht en gedrag.
De verbinding tussen je darm en brein – de zogenaamde gut-brain axis – loopt via zenuwen (waaronder de nervus vagus), via het bloed (met stofjes als korteketenvetzuren), en via het immuunsysteem. Is er onbalans in je darmflora (dat heet dysbiose), dan kan dat leiden tot ontstekingen, een lekke darmwand (letterlijk: lekkende darmbarrière), en zelfs gedragsveranderingen. Vooral bij mensen die al kwetsbaar zijn lijkt dat effect sterker. Anders gezegd: als het in je buik rommelt, kan dat ook mentaal behoorlijk doorwerken.
Supplementen onder de loep
De onderzoekers bekeken 21 klinische studies, samen goed voor bijna 900 deelnemers met een neuro-ontwikkelingsstoornis, meestal autisme of ADHD. Ze keken naar het effect van:
- Probiotica (levende bacteriën die je darmflora beïnvloeden)
- Vitamines (zoals B6, D of A)
- Overige supplementen (zoals vezels, omega-3, of combinaties)
Wat viel op?
- De meeste studies lieten verbetering zien in buikklachten zoals obstipatie, diarree of buikpijn.
- Daarnaast verbeterden bij veel deelnemers ook gedragsmatige klachten, zoals prikkelbaarheid, hyperactiviteit of sociale teruggetrokkenheid.
- De darmflora veranderde meetbaar: meer ‘goede bacteriën’ zoals Bifidobacterium en Lactobacillus, en minder ‘slechte’ zoals Clostridium of Desulfovibrio.
- De verhouding tussen Firmicutes en Bacteroidetes – twee dominante darmbacteriegroepen – verschoof, wat in verband wordt gebracht met minder ontsteking en betere darmgezondheid.
Let op: de effecten waren het duidelijkst bij supplementen met probiotica, maar ook sommige vitaminecombinaties lieten positieve resultaten zien.
Goed of fout? Wat er met je darmbacteriën gebeurt
In de wetenschap worden bacteriën soms als ‘goed’ of ‘slecht’ aangeduid, al is dat wat kort door de bocht. Wel is duidelijk dat bepaalde stammen vaker worden aangetroffen bij mensen met klachten, terwijl andere juist in verband staan met een goede gezondheid.
Wat doen supplementen dan precies?
- Probiotica kunnen helpen om de balans te herstellen, vooral door gunstige bacteriën toe te voegen en slechte te onderdrukken.
- Vitaminen beïnvloeden indirect je microbioom door ontstekingen te remmen of de darmbarrière te versterken.
- Vezels en andere voedingsstoffen (zoals prebiotica) geven ‘goede’ bacteriën meer voeding – en dat helpt ze te overleven en groeien.
In bijna alle studies waarbij het microbioom werd gemeten, waren er duidelijke veranderingen zichtbaar na enkele weken tot maanden supplementgebruik.
Minder buikklachten, minder stress?
Het is misschien logisch, maar het is goed om het even te benoemen: minder buikklachten zorgen vaak ook voor een beter humeur. Vooral bij kinderen met autisme werd gevonden dat obstipatie, diarree en opgeblazen gevoel kunnen leiden tot meer driftbuien, slaapproblemen en teruggetrokken gedrag.
Bij verbetering van de buikklachten zagen ouders en onderzoekers in veel studies ook verbetering van gedrag en sociaal functioneren. Soms verminderde de hyperactiviteit bij ADHD, soms verbeterde de communicatie of aandachtsspanne bij autisme. Een gezonde darm draagt dus mogelijk bij aan een rustiger hoofd.
Werkt het echt? En bij wie dan?
Hier wordt het spannend – en ook wat ingewikkelder. Want hoewel de meeste studies positieve effecten lieten zien, waren er ook verschillen:
- Niet iedereen reageert hetzelfde. Dat hangt onder andere af van je begintoestand, je dieet, eventuele medicatie, en misschien zelfs je genen.
- Niet alle supplementen werken bij iedereen. Sommige combinaties werkten prima, andere nauwelijks.
- De duur van de studies varieerde sterk – van een paar weken tot een half jaar. Langdurige effecten zijn dus nog onzeker.
- De kwaliteit van de studies was wisselend. Sommige waren goed opgezet, andere minder.
Kortom: er lijkt een positief effect, maar we moeten het niet overschatten. Het is géén wondermiddel, wel een mogelijke extra stap in een bredere aanpak.
Probiotica zijn zonder recept verkrijgbaar, maar de kwaliteit en werkzaamheid verschillen sterk per merk. De meeste producten zijn niet specifiek getest bij mensen met autisme of ADHD.
Er zijn in Nederland en België wel diëtisten en orthomoleculair therapeuten die zich richten op darmgezondheid bij autisme of ADHD. Maar lang niet elke huisarts is op de hoogte van dit soort behandelingen – en vergoeding vanuit de zorgverzekering is zelden vanzelfsprekend.
Wil je iets proberen? Overleg dan eerst met een arts of diëtist, vooral bij kinderen of als je medicijnen gebruikt. En wees kritisch: niet alles wat in een potje zit, doet ook wat je hoopt.
Wat moet je onthouden?
- De darmen en het brein zijn sterk met elkaar verbonden – vooral bij mensen met autisme of ADHD.
- Supplementen zoals probiotica en vitamines kunnen helpen bij buikklachten én gedrag.
- In veel studies verbeterde het darmmicrobioom én het gedrag – maar niet bij iedereen.
- Het is (nog) geen standaardbehandeling, en niet elk supplement is effectief.
- Overleg altijd met een deskundige als je supplementen overweegt, zeker bij kinderen.
Dehghani E, Karimi K, Arekhi S, et al. Effect of nutritional supplements on gut microbiome in individuals with neurodevelopmental disorders: a systematic review and narrative synthesis. BMC Nutr. 2025;11(1):64. Published 2025 Mar 29. doi:10.1186/s40795-025-01043-z
